Loài cá lớn chậm rì rì là "ngũ quý hà thủy" nổi tiếng ở Hà Giang, vây ánh vàng, thịt chắc ngọt

Cá Bỗng - "Viên ngọc quý" dưới làn nước

Cá Bỗng, một loài cá nước ngọt, thuộc họ cá chép, sinh sống và phát triển chủ yếu ở những con suối trong lành và dòng sông đối lưu, đặc biệt là ở Hà Giang. Cá Bỗng là loài cá tự nhiên, sinh sống ở các vùng thượng và trung lưu các con sông từ trung bình đến lớn thuộc vùng núi phía Bắc nước ta như sông Gâm, sông Lô, sông Miện. Ngày nay, cá Bỗng được nuôi trồng chủ yếu ở bốn tỉnh là Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái và Hà Giang.

Cá Bỗng có thân thuôn dài, màu xám thẫm với lưng đen hoặc xám xanh, nhạt dần về phía bụng, tạo nên vẻ ngoài thanh thoát, đặc trưng riêng. Chính nhờ sự sống trong môi trường suối đầu nguồn và những khu vực nước trong xanh, cá Bỗng không chỉ có thịt chắc, ít xương mà còn mang hương vị độc nhất vô nhị.

Cá Bỗng không chỉ nổi tiếng vì hương vị thơm ngon mà còn là một nguồn dinh dưỡng dồi dào. Thịt cá chứa nhiều protein chất lượng cao, ít chất béo xấu và giàu các axit béo omega-3, rất tốt cho tim mạch, trí não và sự phát triển của cơ thể. Ngoài ra, cá còn cung cấp các khoáng chất quan trọng như canxi, sắt, kẽm, giúp xương chắc khỏe và hỗ trợ hệ miễn dịch.

Cá Bỗng Hà Giang có độ chắc, dai và vị thơm đặc biệt. Khi xưa, cá Bỗng cùng với cá Lăng, cá Anh Vũ, cá Chiên, cá Dầm Xanh là 5 loại cá được chọn ra để dâng lên Vua, Chúa. Vì vậy, cá Bỗng được người dân coi là báu vật và luôn trân quý.

Cá Bỗng Hà Giang được nuôi nhiều trong ao cá của người dân tộc Tày ở huyện Vị Xuyên theo cách hoàn toàn tự nhiên. Cùng với điều kiện khí hậu và nguồn nước tốt, nên cá Bỗng Hà Giang có chất lượng cao hơn so với cá Bỗng nuôi trên sông. Cá Bỗng được nuôi trong ao cùng với cách chăm sóc theo tự nhiên, nguồn nước nuôi cá được dẫn từ nước suối đầu nguồn hoặc các mạch nước từ khe đá về, giúp cá khỏe mạnh và ít bệnh.

Do chất lượng thịt thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao, cá Bỗng có giá bán khá cao so với các loại cá nước ngọt khác. Tùy vào kích cỡ và nguồn gốc, giá cá Bỗng tươi có thể dao động từ 300.000 - 600.000 VNĐ/kg, thậm chí những con cá lớn, nuôi tự nhiên lâu năm có thể có giá lên đến cả triệu đồng mỗi con. Những con cá Bỗng Hà Giang nuôi lâu năm có giá vô cùng đắt đỏ.

Cá Bỗng - Loài cá nuôi càng lâu ăn càng ngon, không phải ai cũng được ăn

Nhận thấy giá trị kinh tế và tiềm năng lớn từ nuôi cá bỗng, tỉnh ủy Hà Giang và huyện Vị Xuyện đang xây dựng, phát triển cá bỗng trở thành sản phẩm chủ lực theo hướng OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm). Các hộ dân được vận động chuyển đổi mô hình nuôi cá nhỏ lẻ sang hướng nuôi hàng hóa.

Hiện nay, trên toàn huyện Vị Xuyên đã có khoảng 100 hộ gia đình phát triển mô hình nuôi cá bỗng thương phẩm theo hướng hàng hóa. Tùy vào số lượng cá đạt chuẩn bán ra thị trường, mỗi năm các hộ có thu nhập từ 90 triệu đồng đến 300 triệu đồng nhờ vào nghề nuôi cá bỗng Hà Giang.

Cá Bỗng có thể được chế biến thành nhiều món ăn độc đáo, kết hợp với các loại gia vị sẵn có của núi rừng Hà Giang như cá Bỗng nướng, hấp, làm gỏi,...

Cá Bỗng nướng: Món này mang hương vị đồng quê dân dã nhưng hấp dẫn lạ kỳ. Cá sau khi được làm sạch sẽ ướp với nghệ, giềng, mẻ, sau đó nướng trên bếp than hồng đến khi chín vàng óng. Món này được dùng kèm bún, bánh tráng và nước chấm chua cay.

Cá Bỗng hấp: Cá hấp giữ được vị ngọt tự nhiên và dinh dưỡng, thịt cá chắc. Khi chế biến, cá được hấp chung với gừng, sả, hành phi, mang đến hương thơm đậm đà.

Điểm đặc biệt nhất là gỏi cá bỗng không sử dụng thính gạo như các món gỏi khác. Đồng bào dân tộc Tày thường dùng chính xương cá bỗng băm nhỏ, rang vàng, xay mịn rồi trộn đều với gia vị, ướp cùng những lát cá thái mỏng.

Gỏi cá ăn kèm với các loại rau thơm, rau rừng như lá tía tô, đinh lăng, đọt cóc, cúc tần, lá quế vị, lá đại bi... Không chỉ để món ăn thêm phần thơm ngon, các loại lá này có nhiều công dụng với sức khoẻ như lá đại bi giúp giảm đau nhức xương; lá cúc tần giảm căng thẳng; lá lộc vừng tốt cho tiêu hoá...

Việc kết hợp các loại rau gia vị còn giúp cho món gỏi cá bỗng tăng thêm độ hấp dẫn với đủ vị chua, cay, mặn, ngọt, đem đến nhiều cung bậc cảm xúc cho người thưởng thức. Mùa nào hiếm rau rừng, gỏi cá bỗng sẽ được ăn cùng lá sung, đọt sấu hoặc lá vón vén - một loại lá chua đặc trưng mọc ven suối ở vùng núi phía Bắc.

Cách ăn gỏi cá bỗng được một số nhà hàng, homestay giới thiệu với du khách khá giống cách ăn món cuốn (cuốn tôm thịt, phở cuốn...) Thực khách sẽ gắp lát cá đã được thái mỏng nhúng qua nước cốt chanh, sau đó phủ bên ngoài một lớp thính. Miếng cá ghém cùng các loại rau thơm, được bao quanh bởi lớp bánh đa nem chuyên dùng cho món cuốn.

×