“Giữ hồn” bản sắc văn hóa: Cách người Mai Hạ ở Phú Thọ nâng tầm nghề truyền thống

Thổ cẩm xuất ngoại và men say níu chân du khách

Nghề dệt thổ cẩm của phụ nữ Thái ở Mai Hạ không rõ xuất hiện từ bao giờ, chỉ biết rằng nó đã được truyền qua nhiều thế hệ và trở thành nét văn hóa không thể thiếu của cộng đồng.

Tuy nhiên, trước đây, sản phẩm làm ra chủ yếu phục vụ nhu cầu tự cung tự cấp, chưa mang lại giá trị kinh tế cao. Câu chuyện ấy đã thay đổi hoàn toàn từ khi Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ du lịch Chiềng Châu (xóm Chiềng Châu) được thành lập vào năm 2013.

Đứng trước yêu cầu khắt khe của thị trường, Hợp tác xã đã chọn giữ nguyên kỹ thuật dệt thủ công để bảo tồn giá trị văn hóa, đồng thời liên tục đổi mới mẫu mã. Từ đôi tay khéo léo của những người thợ, các sợi chỉ rực rỡ trở thành túi, ví, khăn, giày và cả tranh treo tường. Bắt nhịp thị hiếu du khách, Hợp tác xã còn phát triển thêm các sản phẩm quà tặng hiện đại như gấu bông, lót cốc hay lót đĩa…

Sự nhạy bén ấy nhanh chóng mang lại “trái ngọt”. Năm 2020, các sản phẩm quà tặng và trang phục thổ cẩm của Hợp tác xã được công nhận đạt chuẩn OCOP cấp tỉnh. Từ những gian hàng nhỏ ở Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, sản phẩm của Hợp tác xã nay đã vươn ra thị trường quốc tế. Đáng tự hào hơn, Hợp tác xã đang dệt vải thô xuất khẩu sang Pháp cho Công ty Ngo' phục vụ sản xuất giày thể thao, đồng thời từng bước chinh phục cả những thị trường khó tính như Nhật Bản.

Bà Vì Thị Oanh, Giám đốc Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ du lịch Chiềng Châu, cho biết: “Hợp tác xã ra đời nhằm đáp ứng mong muốn gìn giữ bản sắc văn hóa của phụ nữ Thái, đồng thời kế thừa và phát huy tinh hoa nghề dệt truyền thống. Từ thổ cẩm, Hợp tác xã đã sáng tạo nhiều sản phẩm quà tặng mang đậm nét văn hóa nhưng vẫn hiện đại như gấu bông, lót cốc, túi du lịch… được khách trong và ngoài nước, đặc biệt là thị trường Nhật Bản và Pháp, ưa chuộng. Hoạt động của Hợp tác xã cũng giúp tạo việc làm cho hơn 30 lao động địa phương”.

“Trước đây, gia đình tôi sống nhờ nương rẫy và chăn nuôi, rất khó khăn. Tôi làm việc tại Hợp tác xã đến nay đã được 8 năm. Vừa học nghề dệt thổ cẩm, vừa có thu nhập ổn định 5 - 6 triệu đồng mỗi tháng, cuộc sống của gia đình tôi đã cải thiện rõ rệt”, chị Lò Thị Thoa, xóm Sài Khao chia sẻ.

Song hành cùng tiếng thoi dệt vải là hương thơm nồng nàn của nghề nấu rượu truyền thống tại xóm Chiềng Hạ. Tận dụng lợi thế từ nguồn nước và bí quyết men lá gia truyền, người dân nơi đây đã liên kết hình thành làng nghề nấu rượu phục vụ du lịch. Tiêu biểu là sản phẩm rượu Láu Siêu của hộ kinh doanh Vì Thị Tồn đã đạt chuẩn OCOP cấp tỉnh, có mặt tại nhiều tỉnh khắp cả nước.

Chị Ngần Thị Bích (xóm Chiềng Hạ, xã Mai Hạ) - hộ kinh doanh rượu Láu Siêu Vì Thị Tồn kể: "Nghề nấu rượu ở đây là cha truyền con nối. Khách du lịch trong và ngoài nước khi đến Mai Hạ đều mê mẩn hương vị rượu cần, rượu Láu Siêu… Nhờ đó, nhà tôi và nhiều hộ trong xóm đã sống khỏe nhờ nghề, đưa sản phẩm đi tiêu thụ khắp các tỉnh, thành trong cả nước".

Khi văn hóa trở thành động lực tăng trưởng

Thành công của nghề dệt thổ cẩm Chiềng Châu hay rượu Chiềng Hạ không phải là những thành tựu đơn lẻ, mà là kết quả của chiến lược phát triển kinh tế bài bản của chính quyền địa phương.

Ông Hà Tuấn Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Mai Hạ nhận định, thời gian qua, ngành công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn đã phát triển ổn định và đúng hướng.

Địa phương xác định, muốn nông thôn phát triển bền vững, phải rút ngắn khoảng cách với thành thị thông qua việc đa dạng hóa sinh kế. Xã đặc biệt chú trọng phát triển các ngành nghề truyền thống gắn liền với phục vụ du lịch. Đây là chiến lược kép, vừa bảo tồn văn hóa, vừa tạo ra sản phẩm hàng hóa có giá trị gia tăng cao.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, xã Mai Hạ đã dành nhiều nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất cho công tác dạy nghề. Các lớp tập huấn khoa học kỹ thuật được tổ chức thường xuyên, giúp tỷ lệ lao động qua đào tạo của huyện tăng dần mỗi năm, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường. Chính quyền xã cũng ban hành các chính sách hỗ trợ kinh phí, khuyến khích các cơ sở mở rộng sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm và tích cực tìm kiếm thị trường tiêu thụ.

Nhờ môi trường đầu tư thuận lợi, Mai Hạ đang trở thành điểm đến hấp dẫn của các doanh nghiệp. Hiện tại, Cụm công nghiệp Chiềng Châu đã có công ty chuyên sản xuất các sản phẩm ván ép thanh và tấm lót đường từ tre, gỗ, góp phần giải quyết việc làm cho lao động địa phương.

Không chỉ tập trung vào sản xuất, khâu quảng bá thương mại cũng được đẩy mạnh. Thông qua các hội chợ, phiên chợ đêm và các hoạt động kết nối cung cầu, sản phẩm đặc trưng của Mai Hạ ngày càng có cơ hội tiếp cận gần hơn với du khách thập phương.

×