Cảnh báo nóng về cháy nổ liên quan đến thói quen "để điện thoại, ipad trên giường ngủ"

Trong thời gian gần đây, tỷ lệ các vụ cháy nổ có nguyên nhân liên quan đến hệ thống, thiết bị điện thật đáng báo động. Hậu quả mà các vụ hoả hoạn gây ra đã cướp đi nhiều sinh mạng, thiêu huỷ nhiều tài sản. Vấn đề đặt ra hiện nay là an toàn điện sau công tơ đã và đang được thực hiện như thế nào? Luật Điện lực 2024 đã có quy định cụ thể về vấn đề này, nhưng để những quy định trên đi vào cuộc sống, để từng cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có ý thức trong việc thiết kế và sử dụng điện an toàn cũng như trách nhiệm tuân thủ quy định về PCCC là yêu cầu cấp bách hiện nay.

Trên 60% cháy nổ liên quan đến điện

Tại Toạ đàm, ông Nguyễn Minh Khương, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ, Bộ Công an cho biết: Theo thống kê của cơ quan này, trong 5 năm gần đây (2020 - 2024), toàn quốc xảy ra trên 14.000 vụ cháy, với tỷ lệ số lượng vụ cháy làm rõ nguyên nhân, trong đó khoảng 62,98% là do nguyên nhân từ hệ thống thiết bị có sự cố, dẫn đến cháy. Có những năm lên đến 74% về tỷ lệ những vụ cháy đã làm rõ nguyên nhân.

Ông Khương cập nhật thông tin, trong 3 tháng đầu năm 2025, cả nước xảy ra tổng số trên 900 vụ cháy, có 74,4% nguyên nhân do hệ thống thiết bị điện, sự cố về điện. Hà Nội là nơi tập trung đông dân cư, công sở, trường học, nhà máy, xí nghiệp... nên thời gian qua, những vụ cháy xảy ra trên địa bàn đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận.

Tại Toạ đàm, ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực Hà Nội cho biết ngành điện Hà Nội hiện quản lý khoảng 2,9 triệu khách hàng và hiện có 3 vấn đề về an toàn diện: Trước hết là hệ thống điện, thiết bị điện, người sử dụng điện.

Về hệ thống điện, ông Dũng cho rằng, Luật Điện lực đã nêu rõ ràng về thiết kế mẫu phù hợp cho từng hộ gia đình, nếu như hộ gia đình ở nhà cấp 4 hoặc nhà cao tầng, biệt thự… đều có thiết kế mẫu để khi ta lắp đặt theo đúng thiết kế của hộ gia đình ứng vào việc sử dụng.

Việc thứ hai là các thiết bị điện. Thiết bị điện sử dụng trong các hộ gia đình là nguyên nhân thứ hai ta cần phải quan tâm. Bây giờ tất cả các hộ gia đình đã điện khí hoá, sử dụng hoàn toàn các thiết bị điện. Trước đây các hộ gia đình tại Việt Nam sử dụng gas hay củi, than… tuy nhiên, hiện nay tỷ lệ sử dụng điện đã rất lớn. Vì thế khi ta thiết kế nguồn điện cho gia đình chúng ta như một dây dẫn đến một ổ cắm có công suất bao nhiêu, ổ cắm chịu được thiết bị điện bao nhiêu mAh…

“Tất cả thiết bị điện của chúng ta khi chúng ta sử dụng hiểu được các nguyên nhân, nguyên lý của các thiết bị đó. Khi chúng ta hiểu được thì dẫn đến ý thức người sử dụng điện: Tất cả thiết bị có quy chuẩn riêng, người sử dụng cần đọc kỹ hướng dẫn”, ông Dũng nêu.

Đại tá Nguyễn Minh Khương - Cục Phó Cục Cảnh sát PCCC & CNCH, qua công tác tổng kết, đánh giá các vụ cháy nổ đều có liên quan đến thiết bị điện. Thứ nhất là do hệ thống điện bị quá tải như sử dụng nhiều thiết bị cùng trên một đường dây hay các thiết bị đồng thời sử dụng gây quá tải đường dây.

Thứ hai là do bị chập mạch tức là các đầu mối nối dây không chặt, do cách điện kém dẫn đến chập điện từ đó gây cháy các thiết bị hoặc cháy lan ra các thiết bị gần đó. Đây là 2 nhóm nguyên nhân chính. 

Ông Khương nhấn mạnh, nhiều trường hợp người sử dụng, người quản lý sau công tơ là các hộ gia đình, các hộ sản xuất kinh doanh lẽ ra khi thiết kế phải tính toán đường dây phải có tiết diện dây dẫn như thế nào cho đảm bảo. Hoặc khi các thành viên trong gia đình tăng lên, các thiết bị tăng lên thì phải thay thế đường dây, sử dụng đường dây cũ khiến hệ thống quá tải, gây cháy nổ.

Bên cạnh đó, các thiết bị chất lượng kém, sử dụng một thời gian bị chập cháy hoặc có thể do các nguyên nhân khác như các con vật cắn gây hở dây điện, người dân sử dụng các thiết bị điện sinh nhiệt như bàn là, bếp từ… rồi để quên cũng gây cháy.

Theo Đại tá Phạm Trung Hiếu, Trưởng Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, Công an TP Hà Nội: Năm 2024, Hà Nội chứng kiến ~1.600 vụ cháy cần tới cứu nạn cứu hộ, trong đó ~70% nguyên nhân các vụ cháy là do sử dụng điện và có những tháng lên đến 90%.

Các vụ cháy xảy ra liên quan tới điện chủ yếu do vấn đề về dây dẫn hay thiết bị tiêu thụ. Giai đoạn 2023-2024, Hà Nội đã xảy ra hai vụ cháy rất lớn, gây nhiều thương vong và nguyên nhân chủ yếu là do chập cháy khi sạc các phương tiện cơ giới như xe đạp điện, xe máy điện. Đến nay, Hà Nội luôn tham mưu với Bộ Công an và Chính phủ để điều chỉnh các luật liên quan về an toàn sau công tơ.

Theo đại diện công an Hà Nội, các vụ cháy liên quan đến điện do nguyên nhân là chủ quan lo là về điện. Trong đó, có thể do chưa hiểu biết về an toàn điện, do thói quen nhưng cũng có tình trạng người dân xem thường an toàn sử dụng điện.

Nhiều hộ tăng công suất vượt chịu tải đường dây và aptomat

Ông Hiếu cho biết, qua thực tế kiểm tra, với các hộ gia đình kết hợp ở và kinh doanh, sản xuất thì nguy cơ cao hơn hẳn. Nhiều hộ kí hợp đồng mua bán điện với những điều khoản chi tiết về công suất và đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, khi sử dụng, nhiều hộ tăng công suất sử dụng theo nhu cầu thực tế mà không đồng bộ thiết bị như đường dây và aptomat theo công suất thực tế đó.

Đặc biệt, tình trạng biển quảng cáo dày đặc trên đường phố, ngoài ô nhiễm do khói bụi, tiếng ồn, người dân còn đối mặt với ô nhiễm ánh sáng nữa.

“Những tấm biển quảng cáo đó tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an toàn điện, do chúng được bày ngay trên đường phố, chịu nắng mưa hàng ngày”, ông Hiếu nói.

Đại tá Phạm Trung Hiếu cho biết, sắp tới công an Hà Nội sẽ cụ thể hoá, tích hợp hoá đơn điện tử của các hộ gia định với công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân về đảm bảo an toàn trong việc sử dụng điện.

“Người dân cần hiểu rằng nguy cơ xảy ra cháy trong gia đình có thể đến từ dây dẫn điên, đến thiết bị tiêu thụ điện. Cần thời gian để người dân làm quen với việc thiết bị tiêu thụ điện gắn với thời hạn sử dụng, hết hạn thì không sử dụng nữa. Hiện tại, người dân chỉ quen thuộc với việc không sử dụng đồ ăn hay thuốc men hết hạn. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước theo lĩnh vực cũng cần tính toán đến vấn đề này”, ông Hiếu cho hay.

Theo ông Hiếu, hiện tại là thời điểm đầu mùa hè, nhu cầu sử dụng điện tăng cao. Trước tiên, chúng ta cần kiểm soát thiết bị tiêu thụ điện, cần kỹ năng kiểm tra, ví dụ như quạt cần lau chùi, tra dầu, điều hoà cần được bảo dưỡng, bếp từ hay các thiết bị sử dụng nhiều trong đợt nắng nóng cũng cần được bảo trì. Khi dây dẫn điện hay thiết bị tiêu thụ bị chập cần xác định và hạn chế những vật liệu dễ cháy ở xung quanh.

“Chúng ta cần rèn thói quen không cho phép để điện thoại, ipad trên giường. Một thiết bị chập, nếu để trên nền gạch sẽ chỉ cháy thiết bị và hạn chế cháy lan, nhưng nếu để trên giường hay sofa sẽ xảy ra nguy cơ cháy lớn. Các loại xe đạp, xe máy, ô tô điện khi sạc cần giám sát, khi sạc xong hoặc khi không thể giám sát cần thôi sạc”, ông Hiếu phân tích.

×