Bình luận
0
Theo "Việt sử thông giám cương mục", trong 24 Huấn điều, Vua Lê Thánh Tông coi chèo ngang với "kẻ ác nghịch, trộm cướp, xui Nguyên dục Bị, cường hào ngỗ ngược". Huấn điều cấm con trai "đang để tang cha mẹ, vợ cả, vợ lẽ có thai, cấm kẻ buông tuồng không được đi xem chèo, nếu vi phạm bị luận vào tội lưu". Trong "Lê triều hình luật" còn có mục "cấm con trai nhà xướng ca không được dự thi, lấy con nhà quyền quý".
Nếu các trí thức Nho giáo không đồng quan điểm với triều đại phong kiến mà họ đang phụng sự, họ có thể treo mũ từ quan về quê dạy học hay ở ẩn. Nhưng các nghệ nhân chèo thì không, họ bày tỏ thái độ trong các đêm hát. Để tránh mang họa, họ vòng vo, bóng gió, phiếm chỉ, ám chỉ, vì thế nhà Lê đã đuổi chèo ra khỏi cung đình. Tuy đuổi ra khỏi cung nhưng vẫn cho hát bởi dân thích, nếu cấm xã tắc sẽ loạn. Và chèo vẫn phát triển. Tổ chức dần chuyên nghiệp hơn, các phường, gánh hát quanh năm, trong các dịp tế lễ, mừng thọ, hiếu hỷ, ở tư gia, sân đình và hội làng.
Vở “Nàng Sita” do các nghệ sĩ của Nhà hát Chèo Hà Nội thể hiện. Ảnh: Bích Ngọc
Vạn vật có sinh, có diệt, chèo không phải là thần thánh mà bất tử, số phận chèo cũng như tuồng nô của Nhật Bản và kinh kịch của Trung Quốc. Nhưng khác với kinh kịch và tuồng nô có xuất xứ cung đình, chèo ở miền Bắc ra đời từ dân, cái gì nên của dân thì dân sẽ giữ.
Cuối thế kỷ XIX, Pháp xâm chiếm Bắc Kỳ, chèo thưa vắng khán giả cho đến đầu thế kỷ XX dù không bị loại hình nghệ thuật nào cạnh tranh. Nguyên nhân là dân chúng nơi nơi hưởng ứng phong trào Cần Vương chống Pháp song chèo lại đứng ngoài cuộc. Xã hội nửa phong kiến, nửa thực dân làm chèo thay đổi. Trong nửa đầu thế kỷ XX, một số ông trùm cải tiến chèo truyền thống thành chèo văn minh, giảm bớt vai trò của hề, nhân vật chính có thân phận éo le, trắc trở... đã thu hút khá đông các bà, các cô khi ấy. Đặc biệt là chèo cải lương của trùm chèo xứ Đông Nguyễn Đình Nghị, những vở ông soạn "hoành hành" ở Hà Nội trong một thời gian cho đến khi bị cạnh tranh bởi phim, tân nhạc, kịch nói của phương Tây.
Biết chèo có ảnh hưởng lớn đến dân chúng Bắc Kỳ nên chính quyền Pháp đã kiểm soát. Trả lời phỏng vấn báo Tri Tân số ra ngày 16/11/1944, Nguyễn Đình Nghị nói rằng: "Các vở của tôi soạn đều chú trọng vào việc răn đời lấy lời ca, giọng hát và tiếng cười tao nhã duy trì phong hóa mà cảnh tỉnh thế đạo nhân tâm, tránh xa chính trị". Thập niên 40, chèo thưa vắng khán giả vì chiến tranh, chạy loạn, đói kém và xa rời mục đích tôn chỉ của người xưa.
Sân đình còn tiếng hi hi...
Sau 1954, chèo hồi sinh, xuất hiện nhiều tác giả trong đó phải kể đến Lưu Quang Thuận với các vở: "Tấm Cám", "Mối tình Điện Biên", "Cành đào ra trận", "Nàng Sita"… Trần Bảng có "Con trâu hai nhà","Đường đi đôi ngả", Việt Dung có "Sợi tơ vàng", Trần Huyền Trân có "Những cô thợ dệt". Khi miền Bắc có chiến tranh đã ra đời nhiều vở về đề tài chống Mỹ như "Đường về trận địa" của Tào Mạt- Hoài Giao…
Cùng với chèo chuyên nghiệp, hầu như xã nào cũng có đội văn nghệ mà chèo là nòng cốt. Đề tài xây dựng chủ nghĩa xã hội là sự thách đố với các tác giả nhưng PGS Tất Thắng - nhà lý luận và phê bình sân khấu nhận định: "Dù tuyên truyền nhưng vở nào cũng có giá trị nghệ thuật".
Trong nửa cuối thế kỷ XX, chèo không chết vì nhà nước nuôi nhưng không có vở diễn hay. Hội diễn sân khấu toàn quốc năm 1985 bùng lên với vở "Lý Nhân Tông kế nghiệp" của nhà viết kịch Tào Mạt. Sau đó Tào Mạt sáng tác thêm 2 vở hợp thành bộ ba "Bài ca giữ nước" làm chèo sôi động trở lại. Ông làm sống lại nhân vật hề theo lối của chèo xưa. Và chèo chuyên nghiệp lịm dần, người kéo khán giả quay trở lại sân khấu chính là nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, ông viết lại "Nàng Sita" của người cha Lưu Quang Thuận theo lối mới. Không thể hình dung được "Nàng Sita" của Đoàn Chèo Hà Nội diễn tới 500 suất - một kỷ lục không thể xô đổ trong kịch hát dân tộc.
Khi chèo chuyên nghiệp "hấp hối", người ta cho rằng, do bộ môn nghệ thuật này không tự đổi mới, do trẻ em không được giáo dục trong nhà trường. Ý kiến khác thì "chèo không cạnh tranh được với nhiều thể loại nghệ thuật rất hấp dẫn, các hình thức giải trí phong phú xuất hiện liên tục trên truyền hình, mạng xã hội.
Vạn vật có sinh, có diệt, chèo không phải là thần thánh mà bất tử, số phận chèo cũng như tuồng nô của Nhật Bản và kinh kịch của Trung Quốc. Nhưng khác với kinh kịch và tuồng nô có xuất xứ cung đình, chèo ở miền Bắc ra đời từ dân, cái gì nên của dân thì dân sẽ giữ.
"Việc Bộ VHTTDL tôn vinh Bảo Ninh và Nguyễn Huy Thiệp là một điều rất mới, niềm vui chưa từng có trong lịch sử", nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ.
HLV Kim Sang-sik nhận liên tiếp 3 tin vui; Mohamed Salah nhận đề nghị “khủng” từ Galatasaray; Real Madrid và M.U đều muốn có Christos Mouzakitis; Jean-Philippe Mateta muốn rời Crystal Palace; Vợ sắp cưới của Cristiano Ronaldo tạo sức hút với bikini.
Chia sẻ
Dung dị, nhẹ nhàng, đúng chất “dễ thương vô cùng” của đất và người Cà Mau, các nhà báo từ đất Mũi khiến chúng tôi có chút bất ngờ về cây bút viết nên những ngôn từ sắc sảo trong “Dự án treo – Nút thắt kéo lùi nông thôn mới” – một trong 34 tác phẩm xuất sắc nhất của Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025. Giải báo chí do Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam (Agribank) thực hiện.
Chia sẻ
Kinh tế tập thể, với nòng cốt là các HTX tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế TP.HCM sau sáp nhập. Giai đoạn 2026-2030, thành phố tập trung các giải pháp căn cơ về chính sách, vốn, đất đai, nhân lực, khoa học công nghệ và quản lý nhà nước nhằm thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển hiệu quả, bền vững.
Chia sẻ
Đêm 4/12, nước lũ tại các phường Hàm Thắng, Phú Thủy, tỉnh Lâm Đồng (thuộc Hàm Thuận Bắc và TP. Phan Thiết tỉnh Bình Thuận cũ) dâng cao, gây ngập nặng nhiều khu dân cư và Quốc lộ 1, khiến chính quyền và người dân vùng bị ngập vất vả chạy lũ trong đêm...
Chia sẻ
Ở vùng A Lưới, TP. Huế, nghệ nhân Nguyễn Hoài Nam (Pi Hốih Cu Lai) được xem là “cây đại thụ” trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào Cơ Tu.
Chia sẻ
Thị trường dầu mỏ đang đối mặt với những thay đổi lớn. Trong bối cảnh giá dầu giảm, Ả Rập Xê Út dự định bán cổ phần của mình tại các kho cảng xuất khẩu và lưu trữ nhiên liệu, Bloomberg đưa tin, trích dẫn các nguồn tin đáng tin cậy. Các chuyên gia tin rằng điều này có thể đặt ra những thách thức mới cho các nhà sản xuất dầu mỏ Nga.
Chia sẻ
Tỷ giá USD/VND hôm nay 5/12 trên thị trường quốc tế duy trì mức thấp khi thị trường kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong tuần tới. Trong nước, tỷ giá ngân hàng dao động quanh 26.100 - 26.400 VND/USD.
Chia sẻ
Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hưng Yên vừa có báo cáo kết quả tổ chức Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã, nhiệm kỳ 2025 – 2030.
Chia sẻ
Trương Đỗ - người xã Nam Thanh Miện (TP Hải Phòng) là một nhà khoa bảng tài, đức vẹn toàn. Ông nổi danh sử Việt với ba lần dâng sớ can gián vua Trần Duệ Tông không đem quân đi đánh Chiêm Thành.
Chia sẻ
Vụ cháy tại một quán ăn mặt tiền đường Trần Hưng Đạo (quận 1 cũ) rạng sáng 5/12 đã khiến 4 người không qua khỏi do ngạt khói. Hiện trường bị phong tỏa để phục vụ công tác điều tra.
Chia sẻ
Chia sẻ về thành công lớn nhất của Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn lần thứ III năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành, nhà báo Nguyễn Văn Hoài, Tổng biên tập Báo NTNN/Dân Việt, Trưởng ban Tổ chức Giải nhấn mạnh: “Với việc tổ chức giải báo chí này, chúng tôi đã kiến tạo ra sân chơi lớn, bổ ích cho các nhà báo trên mặt trận nông nghiệp, nông dân, nông thôn".
Chia sẻ
Từ ruộng sắn Campuchia đến dây chuyền chế biến Tây Ninh, ngành sắn Việt Nam đang bước vào giai đoạn liên kết mới với những hợp đồng triệu tấn, dòng vốn tỷ USD và sinh kế của hàng vạn hộ nông dân 2 nước.
Chia sẻ
Chuyện lạ đời ở Lâm Đồng (Đắk Nông trước đây), giá cà phê cao chót vót, dân xã này hái bán lại chẳng ai mua. Dù giá cà phê đang ở mức giá cao chót vót (khoảng 107.000 đồng/kg nhân) nhưng nông dân ở xã Quảng Phú, tỉnh Lâm Đồng (địa phận tỉnh Đắk Nông trước đây) lại rơi vào cảnh “dở khóc dở cười” là bán cà phê mà chả ai mua, chẳng ai đoái hoài...
Chia sẻ
SEA Games 33 sẽ có 50 môn thi đấu chính thức, trải rộng 105 phân môn, và dự kiến trao 569 bộ huy chương.
Chia sẻ
Sau bao thế hệ gắn bó, diêm dân phường Nam Đồ Sơn TP Hải Phòng (trước kia là phường Bàng La, quận Đồ Sơn cũ) hiện không còn mặn mà với nghề làm muối. Những ruộng muối trắng dần thay thế bằng những giàn táo muối xanh mướt, trĩu quả thu hút khách du lịch.
Chia sẻ
BIM Land giới thiệu bộ sưu tập 48 biệt thự giới hạn Camellia Residences tại Thanh Xuan Valley. Kế bên InterContinental Thanh Xuan Valley Resort, phân khu thừa hưởng khí chất “resort-living” và chuẩn mực kiến trúc Đương đại quốc tế, nhưng tạo nên nét chấm phá khi trao quyền kiến tạo không gian sống độc bản cho mỗi chủ sở hữu.
Chia sẻ
Bệnh nhân xuất hiện tình trạng khó thở, mệt mỏi, hụt hơi, khó nói, tê tay phải kèm các cơn giật mình vùng thân khi ngủ trong vài tháng nay.
Chia sẻ
Cựu quan chức ngoại giao hàng đầu của EU Federica Mogherini đã từ chức tại Cao đẳng Châu Âu, vài ngày sau khi bị buộc tội tham nhũng.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay 5/12, cả vàng SJC và nhẫn tiếp tục giảm mạnh ngày thứ 2 liên tiếp. Trong khi, giá vàng thế giới duy trì mức ổn định trên 4.200 USD/ounce.
Chia sẻ
Tại SEA Games 33, điền kinh tiếp tục là môn chủ lực, được coi như “mỏ vàng”, tạo thành điểm tựa để đoàn thể thao Việt Nam cạnh tranh vị trí cao trên bảng xếp hạng toàn đoàn.
Chia sẻ
Việc Singapore và Việt Nam vừa ký kết một thỏa thuận về thương mại gạo ổn định, bền vững là bước đi không chỉ mang lại lợi ích cho hai nước, mà còn đặt nền tảng cho sự phối hợp nhằm đảm bảo chuỗi cung ứng và an ninh lương thực trong khu vực.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Thanh Sơn – Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2025 tại Lâm Đồng đã có nhiều kiến nghị liên quan đến việc trồng sầu riêng, xuất khẩu sầu riêng trước thềm Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân năm 2025.
Chia sẻ
Hồ Văn Cường được khán giả tặng cả trăm triệu tiền mặt, ca sĩ Anh Khang về nước sau 12 năm định cư ở Mỹ ... là những tin showbiz nổi bật trong 24h qua.
Chia sẻ
Cây cảnh này tượng trưng cho sự may mắn, giàu có, sức khỏe, trường thọ, hòa bình, trí tuệ, sự thanh lịch và tính kiên trì, có khả năng tiêu trừ năng lượng tiêu cực.
Chia sẻ
Một báo cáo do Der Spiegel công bố đã tiết lộ những chi tiết mới từ cuộc điện đàm bí mật diễn ra hôm thứ Hai giữa Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, Tổng thư ký NATO Mark Rutte và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Chia sẻ
Cổ phiếu ROS vẫn “án binh bất động” sau khi bị hủy niêm yết từ 5/9/2022 do chậm công bố báo cáo tài chính. Doanh nghiệp vừa thay Chủ tịch HĐQT lần thứ ba trong năm, nhưng vẫn chưa tổ chức đại hội cổ đông hay cập nhật số liệu còn thiếu.
Chia sẻ
Giá nhà tiếp tục leo thang không chỉ vì biến động giá đất mà chủ yếu do thiếu nguồn cung, trong khi thị trường lệch pha trầm trọng giữa cao cấp và nhà ở phù hợp thu nhập, làm rủi ro bong bóng ngày càng lớn.
Chia sẻ
Người dân tố công trình dự án Khu đô thị Capital Square 3 thi công xuyên đêm gây rung lắc, khiến nhiều tuyến đường quanh “hố tử thần” Đà Nẵng xuất hiện vết nứt dày đặc và buộc họ phải làm đơn kiến nghị gửi chính quyền.
Chia sẻ
Nghị sĩ Thái Lan treo thưởng cho các võ sĩ Muay Thái. Nếu thắng knockout nhận 100.000 baht (tương đương 82 triệu đồng), thắng điểm nhận 50.000 baht trong các trận đối đầu các võ sĩ Campuchia tại SEA Games 33.
Chia sẻ
Ngọn lửa bùng phát dữ dội tại một quán ăn trên đường Trần Hưng Đạo, TP.HCM rạng sáng 5/12, một bé trai đã được lực lượng chức năng giải cứu an toàn.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Ngọc Tiến 
