Chính quyền địa phương hai cấp tạo động lực mới cho giảm nghèo đa chiều

Bộ máy tinh gọn, nguồn lực giảm nghèo được tập trung hơn

Hôm nay (24/10), Báo NTNN/ Báo Dân Việt đã tổ chức Tọa đàm: "Vai trò của chính quyền hai cấp trong thiết kế chính sách giảm nghèo bền vững". Tọa đàm là cơ hội để chuyên gia, nhà quản lý nhìn nhận, chia sẻ về vai trò của chính quyền hai cấp trong việc thiết kế, thực hiện chính sách giảm nghèo, từ đó đóng góp các giải pháp để địa phương làm tốt hơn nữa công tác giảm nghèo.

Tọa đàm có sự chia sẻ của hai vị khách mời: Ông Nguyễn Lê Bình - Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; ông Nguyễn Trần Lâm - chuyên gia Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp.

Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn cải cách hành chính sâu rộng, được đánh dấu bằng quyết định chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương thành chính quyền hai cấp kể từ ngày 1/7/2025. Quá trình sáp nhập các đơn vị hành chính đã làm giảm số tỉnh, thành phố từ 63 xuống còn 34, đồng thời tinh gọn mạnh mẽ bộ máy cấp xã, chỉ còn 3321 đơn vị hành chính. Sự thay đổi địa giới hành chính và tinh gọn bộ máy quản lý này nhằm mục tiêu giảm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả điều hành, và tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, cuộc cải cách này cũng kéo theo sự thay đổi về bức tranh tại các địa phương. Sự sáp nhập khiến tỷ lệ hộ nghèo có thể thay đổi đột ngột ở một số tỉnh, có tỉnh tăng số hộ nghèo, cũng có tỉnh sẽ giảm. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về vai trò của chính quyền địa phương hai cấp trong việc thiết kế và thực thi chính sách giảm nghèo bền vững trong giai đoạn mới.

Ông Nguyễn Lê Bình - Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, mô hình chính quyền hai cấp mang lại những thuận lợi rõ rệt trong công tác chỉ đạo và triển khai các chương trình giảm nghèo, khi bộ máy được tinh gọn, cấp tỉnh sẽ có thể chỉ đạo trực tiếp xuống cấp xã. Điều này giúp quy trình triển khai bớt rườm rà và tăng tính thông suốt. Trung ương cũng phân cấp, phân quyền cho cấp tỉnh xác định các nhiệm vụ giảm nghèo, tạo sự chủ động cho địa phương.

"Đặc biệt, việc sáp nhập các địa phương có điều kiện thuận lợi với các địa phương khó khăn hơn tạo ra một cơ chế chia sẻ nguồn lực hiệu quả. Các tỉnh, thành phố mới sẽ có nguồn lực dồi dào hơn để hỗ trợ những địa bàn còn khó khăn, đồng thời lan tỏa những cách nghĩ, cách làm sáng tạo, thúc đẩy công tác giảm nghèo. Thậm chí, những đơn vị hành chính mới với quy mô đủ lớn sẽ có khả năng thiết kế các chính sách giảm nghèo riêng phù hợp với thực tiễn đặc thù, thay vì áp dụng một cách cứng nhắc, góp phần nâng cao hiệu quả tổng thể", ông Bình nhấn mạnh.

Cán bộ giảm nghèo đi cả ngày chưa tới địa phương vì địa hình rộng

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi sự chuyển đổi đột ngột này không tránh khỏi những thách thức, đặc biệt là ở cấp cơ sở khi thực hiện giảm nghèo bền vững. Ông Nguyễn Trần Lâm - Chuyên gia Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp nhận định: "Các cán bộ bây giờ rất bận, đặc biệt là các cán bộ xã”. Hậu sáp nhập, cán bộ cấp xã thường phải đối diện với tình trạng kiêm nhiệm nhiều việc, một người có thể phụ trách tới 4-5 mảng (như kinh tế, khuyến nông, địa chính) khiến hiệu quả công việc bị giảm sút.

Khó khăn lớn nhất, theo ông Nguyễn Lê Bình là vấn đề nhân sự, nhiều cán bộ cấp xã là người mới, lần đầu tiên tiếp cận với công tác giảm nghèo trong khi cơ chế, chính sách giảm nghèo và các thủ tục chương trình mục tiêu quốc gia lại khá nhiều và phức tạp. Việc chuyển đổi chuyên môn từ lĩnh vực lao động - xã hội sang kinh tế ở nhiều địa phương cũng gây lúng túng.

Về mặt địa lý, sự mở rộng quy mô diện tích của các xã sau sáp nhập đã khiến cán bộ phải di chuyển trên những quãng đường rất dài, làm tăng gánh nặng công việc. Thời gian đầu còn ghi nhận sự chậm trễ trong phân bổ vốn vì cấp tỉnh phải ban hành quy định mới để phân bổ trực tiếp cho cấp xã khi cấp huyện không còn thẩm quyền.

"Thách thức này càng trở nên lớn hơn khi công tác rà soát hộ nghèo dồn dập vào cuối năm, gây áp lực lớn cho cán bộ cấp xã", ông Bình nói.

"Mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một cơ hội lớn để Việt Nam thực giảm nghèo đa chiều mới, với chuẩn nghèo được nâng cao và cơ chế điều hành thông suốt hơn. Tuy nhiên, chương trình có thành công không vẫn nằm ở việc chính quyền có khả năng vượt qua được các thách thức về thiếu nhân sự, nâng cao năng lực cán bộ quản trị và huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội hay không. Chỉ khi toàn bộ hệ thống chính quyền và nhân dân đồng lòng, công cuộc giảm nghèo mới thực sự đạt được hiệu quả cao nhất", ông Bình nói.

×