Mô hình giảm nghèo: Kênh chính để giảm nghèo nhanh và bền vững tại các địa phương

Tạo ra hơn 10.000 mô hình giảm nghèo hiệu quả

Ngày 22/10, Báo Nông thôn Ngày nay, Báo điện tử Dân Việt đã tổ chức Tọa đàm "Xây dựng mô hình giảm nghèo góc nhìn từ địa phương" cùng các chuyên gia phân tích, hiến kế và tìm giải pháp để giúp địa phương xây dựng mô hình giảm nghèo phù hợp, hiệu quả, bền vững.

Tọa đàm có sự tham gia của hai vị khách mời là ông Nguyễn Lê Bình - Phó Chánh văn phòng Giảm nghèo Quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và ông Nguyễn Trần Lâm - chuyên gia Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp (IFAD).

Báo cáo gần đây của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều ở Việt Nam đến cuối năm 2024 chỉ còn 1,93%, riêng năm 2021 là 5,2% cả nước chỉ còn hơn 1,2 triệu hộ nghèo, hộ cận nghèo. Thông qua các mô hình giảm nghèo, các địa phương đã hỗ trợ hiệu quả, giúp người nghèo phát triển sản xuất, tăng thu nhập và ổn định cuộc sống, giúp người nghèo thoát nghèo nhanh và bền vững.

Có thể kể đến các mô hình như đa dạng hóa sinh kế, hỗ trợ sản xuất và đào tạo nghề, giúp hộ nghèo, tạo việc làm, tăng thu nhập, từ đó cải thiện cuộc sống. Hay như các mô hình vay vốn, tạo việc làm của Ngân hàng Chính sách và các tổ chức chính trị xã hội thông qua các mô hình giảm nghèo, địa phương đã huy động sự tham gia của cộng đồng, các tổ chức và các cá nhân tạo nên một mạng lưới hỗ trợ sinh kế đa dạng cho hộ nghèo.

Tuy nhiên, việc xây dựng các mô hình giảm nghèo tại các địa phương trong thời gian qua cũng gặp không ít khó khăn và thách thức. Các mô hình không bền vững, hết vốn là hết hoạt động, hoặc mô hình hoạt động trong thời gian ngắn khi cán bộ quay lưng đi là người nghèo lại lúng túng. Nhiều mô hình sản xuất còn không có đầu ra bền vững, sự phụ thuộc vào hỗ trợ từ bên ngoài vẫn còn cao, trong khi khả năng tự vươn lên của người nghèo còn hạn chế.

Ông Nguyễn Lê Bình - Phó Chánh văn phòng Giảm nghèo Quốc gia cho rằng, thời gian qua công tác giảm nghèo của chúng ta được quan tâm qua rất nhiều thời kỳ. Đặc biệt là trong giai đoạn 2021-2025, chương trình nhận được sự quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước và cũng đạt được nhiều thành quả với nhiều thay đổi tích cực. Kết quả, chúng ta đạt được 2/5 mục tiêu, trong đó ba mục tiêu đã vượt.

Riêng về mô hình giảm nghèo trong giai đoạn 2021-2025, theo tổng hợp của Văn phòng Quốc gia giảm nghèo, tính đến 30/6/2025, cả nước đã thực hiện được khoảng 10.500 mô hình giảm nghèo trên địa bàn cả nước, huy động sự tham gia của hơn 200.000 hộ nghèo. Mục tiêu đặt ra là 1.000, nhưng chúng ta đã vượt mục tiêu khoảng hơn 500 mô hình. Kết quả này có sự nỗ lực cố gắng của chính quyền địa phương các cấp, đặc biệt là sự chung tay của doanh nghiệp và sự tích cực của chính bản thân người nghèo.

Các mô hình giảm nghèo đã đóng góp rất tích cực vào công tác giảm nghèo và nó cũng đúng với mục tiêu mà cơ quan quản lý nhà nước đặt ra: muốn giảm nghèo, trước hết chúng ta phải tập trung vào sinh kế, rất nhiều người nghèo đã thoát nghèo từ mô hình giảm nghèo.

Điều kiện để tạo ra các mô hình giảm nghèo hiệu quả

Bên cạnh những thành quả đạt được, ông Bình cũng cho biết, hiện nay có rất nhiều mô hình giảm nghèo. Nhưng có nhiều mô hình nhỏ và thực sự chưa bền vững. Nguyên nhân được cho là mô hình bị chia nhỏ vốn quá nên mức độ và hiệu quả hỗ trợ chỉ dừng ở mức độ tạo ra một "cú hích nhẹ" và chưa thể tạo ra được một nền tảng vững chắc cho người nghèo tiếp cận kiến thức, có được hỗ trợ dài lâu để tạo việc làm và thu nhập ổn định, thoát nghèo bền vững.

Ở góc độ chuyên gia, ông Nguyễn Trần Lâm - Chuyên gia Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp cho rằng: "Các mô hình giảm nghèo ở Việt Nam hiện nay rất nhiều và đa dạng. Trong hơn 10.000 mô hình mà ông Bình vừa đề cập, tôi tin chắc là vai trò của các tổ chức quốc tế và tổ chức xã hội tham gia rất nhiều".

Việc giảm nghèo đã mang lại kết quả đáng kể cho người dân, giảm nghèo trong từng hộ gia đình, từng cộng đồng, từng bản làng và từng thôn xóm.

"Các mô hình sinh kế đa dạng giúp người dân tìm ra những công việc khác cho bản thân, tạo ra việc làm cho những người nghèo, những người dân tộc thiểu số và những người nông dân nghèo. Bối cảnh chung này tạo ra những động lực để phát triển bền vững", ông Lâm nói.

Để có các mô hình giảm nghèo hiệu quả, theo ông Lâm cần có nhiều yếu tố. Dẫn đầu là chính sách của Nhà nước. Theo đó, các chính sách cần linh hoạt và hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc bố trí, sắp xếp nguồn lực cũng đóng vai trò rất quan trọng. Cụ thể là nguồn nhân lực và nguồn tài lực. Địa phương nào bố trí được nguồn lực hợp lý (nhân sự, năng lực cán bộ, ngân sách Nhà nước) và giám sát tốt thì sẽ thành công.

Ngoài ra, ông Lâm cũng nhấn mạnh tới sức mạnh của cộng đồng, năng lực cán bộ. Hiện nay năng lực của nhóm đoàn thể như: Cán bộ kinh tế, khuyến nông, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân... đóng vai trò rất quan trọng vì họ là những cơ quan, tổ chức rất gần dân. Các nhà văn hóa, môi trường học tập cộng đồng, y tế thôn bản cũng là những người đóng góp rất lớn vào giảm nghèo.

"Đặc biệt, về phía người dân, họ đã ý thức được việc thoát nghèo cần phải làm gì. Qua các dự án của Nhà nước và tổ chức quốc tế, người dân đã nâng cao được rất nhiều kiến thức và được tập huấn, hội thảo rất nhiều. Nhiều mô hình tập huấn hay đã phát triển được ở Việt Nam, ví dụ như mô hình T.O.T (Training of Trainers) tức là tập huấn người nọ tập huấn cho người kia, cộng đồng họ tập huấn cho cộng đồng, rồi tham quan, trao đổi các mô hình. Cách làm này góp phần nhân rộng cách làm từ những mô hình hay, nâng cao hiệu quả trong việc giảm nghèo", ông Lâm nói.

×