Chọn lối đi nào cho Trung tâm Tài chính Quốc tế TP.HCM để thành động lực phát triển?

“Lối đi” nào cho trung tâm tài chính TP.HCM?

Theo chủ trương của Bộ Chính trị, Chính phủ, Trung tâm Tài chính Quốc tế TP.HCM được xác định ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng tài chính hiện đại, thúc đẩy xây dựng hệ thống thanh toán, lưu ký và giao dịch tài chính hàng đầu.

Dù hàng loạt quyết sách được đưa ra, song để thực hiện hóa chủ trương phát triển Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP.HCM không phải điều đơn giản, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh thu hút nguồn lực ngày càng gay gắt. Việt Nam sẽ gặp thách thức lớn trong cạnh tranh nguồn lực với các nước trong khu vực như Trung Quốc, Singapore – vốn đang vận hành các Trung tâm Tài chính khu vực và quốc tế.

Theo TS Bùi Mẫn, kỹ sư cao cấp, Giám đốc Phòng thí nghiệm GTC Soil Analysis Services tại Dubai, Việt Nam chủ trương phát triển trung tâm tài chính quốc tế là bước đi phù hợp trong bối cảnh thế giới, khu vực và đặc biệt là vị thế của Việt Nam.

Trong bối cảnh cạnh tranh quyết liệt về các nguồn lực, Việt Nam cần tham khảo và học hỏi kinh nghiệm của nhiều quốc gia xây dựng và thực hiện thành công mô hình trung tâm tài chính, trong đó có Trung tâm tài chính quốc tế Dubai (DIFC) của Dubai. Tại đây, DIFC đưa ra hàng loạt cơ chế mở về ưu đãi thuế, cơ sở hạ tầng, dịch vụ tài chính và thí điểm công nghệ mới, dịch vụ mới.

Dubai có khung chính riêng, đặc thù. Riêng về pháp luật, DIFC hoạt động dưới một hệ thống pháp luật và tư pháp riêng biệt, dựa trên thông luật Anh quốc, hoàn toàn tách biệt với hệ thống pháp lý của Dubai và UAE. Các luật và quy định tại DIFC được soạn thảo bằng tiếng Anh, với các thẩm phán đến từ những quốc gia áp dụng thông luật như Anh, Singapore và Honkong. DIFC có hệ thống tòa án độc lập để giải quyết các tranh chấp dân sự và thương mại, đảm bảo tính minh bạch, khách quan và chuyên nghiệp.

Về ưu đãi, các công ty nước ngoài đăng ký hoạt động tại DIFC có thể sở hữu 100% vốn, không cần đối tác địa phương, được miễn thuế thu nhập và lợi nhuận doanh nghiệp trong vòng 50 năm, đồng thời được bảo đảm không chịu thuế thu nhập cá nhân. Việc chuyển vốn, ngoại hối và lợi nhuận vào/ra khỏi UAE không bị hạn chế. Điều này tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định và hấp dẫn giới đầu tư toàn cầu. Dubai xây dựng cơ sở vật chất hiện đại từ đường sá, trung tâm dữ liệu, sandbox phục vụ cho hàng nghìn doanh nghiệp quốc tế và cuối cùng là cơ quan quản lý độc lập.

Theo ông Mẫn, tại DIFC, mọi dòng vốn, nhân sự, dịch vụ tài chính, pháp lý và công nghệ có thể lưu thông tự do trong khi vẫn nằm trong không gian chính trị và địa lý của Dubai. Chính vì vậy, Dubai đã sở hữu cụm ngành dịch vụ tài chính khép kín: từ ngân hàng, quản lý tài sản đến bảo hiểm, fintech, luật và công nghệ. Hệ sinh thái này mang lại giá trị cộng hưởng lớn, giúp Dubai giảm lệ thuộc vào bất động sản, dầu khí và du lịch. Lĩnh vực tài chính đóng góp ngày càng lớn vào GDP của Dubai, đồng thời giảm rủi ro trong các giai đoạn khủng hoảng toàn cầu.

Tương tự, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, để TP.HCM xây dựng thành công Trung tâm tài chính quốc tế vừa đủ sức cạnh tranh với khu vực, quốc tế còn cần nhiều yếu tố. Đầu tiên là hoàn thiện đồng bộ cơ sở vật chất liên kết giữa TP.HCM với các địa phương khác là rất quan trọng trong hình thành khu kinh tế bao trùm, toàn diện.

Thứ hai, yếu tố quan trọng là các cơ chế, chính sách đột phá, khác biệt, nổi trội để cạnh tranh. Trung tâm Tài chính Quốc tế TP.HCM cũng cần lựa chọn các mô hình tối ưu trên cơ sở kinh nghiệm các nước đi trước.

Cơ chế vượt trội, khác biệt để lan toả phát triển

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, TP.HCM xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Thủ Đức là chủ trương đúng đắn vì chúng ta có vị trí thuận lợi trên đường trung chuyển hàng hải quốc tế, dòng chu chuyển thương mại thế giới. Song đây mới chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ, để đảm bảo thành công chính là mô hình và cơ chế.

Hiện, các nước phát triển trung tâm tài chính đã chuyển sang giai đoạn 2, không chỉ đơn thuần về dịch vụ tài chính, thương mại xuất nhập khẩu mà chuyển sang đầu tư thương mại số, điện tử hóa thương mại, dịch vụ, tiền số vào các hoạt động thương mại. Về đầu tư, họ hướng đến đầu tư vào linh vực thông tin số, vật liệu mới, công nghệ mới.

“Điều quan trọng là Việt Nam học tập được đến đâu và áp dụng được mô hình nào vào thực tiễn quản lý đang còn hạn chế của chúng ta. Nếu mô hình mới quá, chúng ta không có nhân lực, thiếu kỹ năng quản trị, thiếu đầu ra sản phẩm là các ngành, lĩnh vực áp dụng. Còn nếu mô hình cũ, có thể chúng ta sẽ đi sau các nước, cạnh tranh trực tiếp về nguồn lực, thậm chí có thể gặp phải vấn đề lạc hậu ngay từ chủ trương”, chuyên gia Phạm Chi Lan nhấn mạnh.

Theo bà Lan, để khắc phục vấn đề trên, cần tầm nhìn dài hạn, có lộ trình và giai đoạn phát triển cho Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP.HCM. Giai đoạn đầu, để phù hợp với khả năng, thực tiễn chúng ta nên xây dựng mô hình Trung tâm Tài chính hiện đã và đang được các nước áp dụng và phù hợp với Việt Nam. Giai đoạn tiếp theo có thể phát triển sang hình thái hiện đại hơn chuyên biệt về tài chính, dịch vụ tài sản số.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, trước hết để có được các trung tâm tài chính quốc tế, các nước như Singapore trước đây, Hàn Quốc, Trung Quốc và gần đây là các nước Trung Đông như Dubai… TP.HCM phải các cơ chế luật pháp riêng, thậm chí áp dụng hoàn toàn luật quốc tế vào các giao dịch trong Trung tâm Tài chính quốc tế.

Theo GS Võ Đại Lược, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính trị Thế giới (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam): Mô hình Trung tâm Tài chính Quốc tế của TP.HCM là đòi hỏi tất yếu chủ quan và khách quan. Nhiều năm trước các tổ chức quốc tế của Anh, Mỹ đã đến khảo sát việc xây dựng Trung tâm tài chính ở Việt Nam, siêu cảng quốc tế nhưng chúng ta chưa có chủ trương nên không thực hiện được.

"Đích thân tôi dẫn họ đi khảo sát và đưa ra đề xuất cho họ xây dựng ở TP.HCM (khu vực Cần Giờ), Bà Rịa - Vũng Tàu... Đây là nơi có điều kiện lý tưởng để xây dựng khu siêu cảng, kết hợp với dịch vụ thương mại, tài chính. Thế nhưng, sau đó chúng ta chưa quyết định chủ trương và rồi bỏ lỡ cơ hội. Các khu vực khác như Hồng Kông, Macao, Thượng Hải, Thâm Quyến (Trung Quốc) đã nhanh nhạy tận dụng dịch chuyển nguồn lực toàn cầu để xây dựng thành công các mô hình Trung tâm Tài chính của mình", ông Lược cho hay.

Thực tế, hiện nay cơ chế và vận hành của các Trung tâm Tài chính quốc tế đã thay đổi. Từ quy mô dịch vụ tài chính cho thương mại, logistics thông thường, các Trung tâm Tài chính Quốc tế đã dịch chuyển sang mô hình đầu tư công nghệ mới, khởi nghiệp, sáng tạo, đón đầu Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4.

GS Lược cho rằng: Chúng ta xây dựng trung tâm tài chính tại TP.HCM và Đà Nẵng phải đặt trong bối cảnh cạnh tranh thu hút nguồn lực với các Trung tâm Tài chính Quốc tế khác như Singapore, Trung Quốc. Do đó phải có cơ ưu đãi khác biệt, vượt trội đối thủ mới có thể nghĩ đến các bước tiếp theo.

“Nếu chọn lựa hợp tác cùng thắng, tránh đối đầu, cạnh tranh với các Trung tâm Tài chính Quốc tế khác trong khu vực, Việt Nam cần đi hai chân vừa xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế phục vụ thương mại, logistics, dịch vụ vừa đi sâu vào các lĩnh vực hẹp, lĩnh vực mới, để dần từng bước đi vào phát triển tầm cao hơn”, ông Lược nói.

GS Lược phân tích, điều quan trọng nhất để Trung tâm tài chính đi vào hoạt động là hoàn thiện cơ sở hạ tầng cứng - mềm, các hành lang chính sách đặc thù, đặc biệt, khác biệt, nổi trội. Nhà nước cần đầu tư đẩy mạnh lĩnh vực hạ tầng, giao thông kết nối để dịch vụ logisics, thương mại để kết nối TP.HCM với các địa phương, tạo lan tỏa để chuyển biến phát triển.

Về công nghệ mới, GS Lược cho rằng: Với mô hình kinh doanh mới, cần cơ chế thử nghiệm (sandbox). Đó là bước đi, cách đi phù hợp để phát triển bền vững, tạo giá trị gia tăng.

GS. TS Võ Đại Lược, nguyên Viện trưởng Viện Chính trị và Kinh tế Thế giới nhấn mạnh, dư địa tăng trưởng của TP.HCM đã tới hạn, được khai thác gần hết. Muốn tăng trưởng cao chúng ta phải đi vào chiều sâu, chú trọng giá trị gia tăng, nguồn lực từ công nghệ, con người, lĩnh vực dịch vụ tài chính. Trước hết phải lựa chọn mô hình phù hợp cho TP.HCM, trong đó đặc biệt chú ý đến tính hiệu lực, hiệu quả và tầm nhìn dài hạn, học hỏi các mô hình mới.

Bắt tay vào thực hiện, cần xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế TP.HCM có tính lan tỏa không chỉ ở khu vực Đông Nam bộ mà còn là khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long, khu vực Tây Nguyên, Tây Nam bộ và từ đó xây dựng mô hình phù hợp cho các trung tâm khác như Đà Nẵng, Hải Phòng, tiến tới có thể là dịch vụ tài chính cho các quốc gia nhưu Campuchia, Lào.

Thứ ba là phải tạo dựng cơ sở vật chất đột phá để giảm chi phí vận tải, logistics, xây dựng TOD, xây dựng giao thông không điểm dừng, không đèn đỏ, không ngã tư. Ứng dụng chính quyền điện tử, số hóa hải quan và thuế.

Cuối cùng là là nước đi sau, chúng ta cần các cơ chế chính sách đón đầu xu hướng vận động của thế giới, đột phá, khác biệt, nổi trội, thậm chí chưa từng có, đơn cử như tiền số.

TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách Chính phủ, mô hình của một TTTC quốc tế không chỉ dừng lại ở những tòa cao ốc hay trụ sở của các tổ chức tài chính theo cách truyền thống. Giao dịch tài chính hiện nay và trong tương lai chủ yếu diễn ra dưới hình thức số hóa và điện tử, vì vậy việc thiết kế và xây dựng cơ sở vật chất cần được tính toán kỹ lưỡng để đáp ứng yêu cầu về tính hiện đại và hiệu quả.

Trung tâm Tài chính quốc tế còn phải phát triển cơ sở hạ tầng về tài chính. Phải có hệ thống hữu hiệu để phòng chống gian lận và tham nhũng tài chính; phát hiện các hành vi giao dịch không lành mạnh và các loại tội phạm tài chính khác.

Một Trung tâm Tài chính quốc tế thu hút được nhiều nhà đầu tư hay không, phụ thuộc lớn vào việc thanh toán và chuyển đổi ngoại tệ cần diễn ra nhanh chóng, giao dịch cổ phiếu trong ngày, nhà đầu tư nước ngoài cần được ký quỹ khi mua cổ phiếu...

×