Chủ tịch Thái Dương và cựu Thứ trưởng hầu tòa trong vụ xuất lậu đất hiếm trong bao bì gạo “Chuẩn cơm mẹ nấu”

Sáng nay (12/5), TAND TP Hà Nội mở phiên sơ thẩm xét xử Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Thái Dương, về 3 tội danh gồm “Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Gây ô nhiễm môi trường”.

Nhóm 7 người là cựu lãnh đạo, nhân viên Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) và Sở TNMT tỉnh Yên Bái bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.

Bị cáo Đoàn Văn Huấn và Nguyễn Văn Chính, Tổng giám đốc và Phó tổng giám đốc Công ty Thái Dương.

Số này gồm Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ TNMT; Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Lê Duy Phương, cựu Chuyên viên chính Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái; Lê Công Tiến, cựu Phó giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái ; Bùi Đoàn Như, cựu Phó chi cục Bảo vệ Môi trường, Sở TNMT tỉnh yên Bái.

Các bị cáo khác trong vụ bị truy tố về các hành vi như buôn lậu; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; gây ô nhiễm môi trường; vi phạm quy định kế toán…

Theo cáo trạng, Đoàn Văn Huấn trong vai trò lãnh đạo Công ty Thái Dương đã tổ chức, chỉ đạo khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) trong thời gian từ 2019 – 2023.

Số khoáng sản bị khai thác trái phép có tổng giá trị hơn 864 tỷ đồng và trong đó, bị cáo Huấn cùng đồng phạm đã tiêu thụ được số quặng trị giá hơn 763 tỷ đồng. Ông Huấn còn chỉ đạo lập 2 hệ thống sổ sách kế toán, gây thiệt hại hơn 9,6 tỷ đồng tiền thuế cho Nhà nước.

Trong vụ án, cơ quan tố tụng cáo buộc năm 2012, Bộ TNMT có quyết định giao Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc được chỉ đạo, giải quyết lĩnh vực địa chất, khoáng sản và phụ trách Tổng cục Địa chất và Khoáng sản - là đơn vị có nhiệm vụ tiếp nhận, thẩm định hồ sơ cấp Giấy phép khai thác khoáng sản.

Năm 2013, Thứ trưởng Ngọc cùng các cấp dưới của mình đã ký cấp phép cho Công ty Thái Dương dù không đủ điều kiện. Hành vi này tạo điều kiện cho Đoàn Văn Huấn và đồng phạm khai thác trái phép đất hiếm, buôn lậu sang Trung Quốc.

Đất hiếm xuất lậu trong bao bì gạo

Một trong số các khách hàng mua đất hiếm từ Công ty Thái Dương là Lưu Đức Hoa (người Trung Quốc). Kết luận điều tra xác định, Hoa vốn doanh tự do, từng thuê đất, mở xưởng chế biến tinh quặng đất hiếm tại Hải Phòng; chỉ đạo sản xuất, trộn tinh quặng đất hiếm để xuất khẩu sang Trung Quốc.

Lưu Đức Hoa đã mua 2.160 tấn quặng đất hiếm hàm lượng 14-17% (chưa được chế biến sâu) của Đoàn Văn Huấn. Sau đó, ông ta chỉ đạo bị cáo Nguyễn Thanh Đoàn, Phó Giám đốc Công ty CP thương binh Trường Sơn, vận chuyển số hàng này từ mỏ Yên Phú về các xưởng chế biến.

Bị cáo Đoàn cũng làm thủ tục thuê công nhân, gồm cả người Việt Nam và Trung Quốc để tổ chức sản xuất tại Hải Phòng. Qua đây, quặng được mua từ Huân sẽ được tinh chế, nâng hàm lượng đất hiếm lên 20-30%.

Do nguồn gốc quặng của Đoàn Văn Huấn không hợp pháp và hàm lượng 30% cũng không được phép xuất khẩu nên Lưu Đức Hoa đã chỉ đạo nhân viên pha trộn thêm các hóa chất và phụ gia tạo thành hỗn hợp chất màu trắng đục.

Đất hiếm sau đó được đóng gói trong các bao có sẵn nhãn hiệu “BẢO KHANG RICE, Chuẩn cơm mẹ nấu, cơm dẻo mềm thơm đặc trưng. NET WEIGHT: 50kg”. Việc này nhằm ngụy trang, che giấu quặng đất hiếm trước khi xuất lậu sang Trung Quốc.

Tính theo đơn giá quặng đất hiếm hàm lượng TREO 14-20%, cơ quan tố tụng cáo buộc Hoa buôn lậu 200,78 tấn với trị giá 341.326 USD (tương đương hơn 7,8 tỷ đồng).

Lưu Đức Hoa xuất cảnh về Trung Quốc vào ngày 24/9/2023 nên cơ quan điều tra có văn bản gửi Cục Đối ngoại Bộ Công an, đề nghị phối hợp với Đại sứ quán Trung Quốc xác minh lý lịch, quá trình chấp hành pháp luật của Lưu Đức Hoa nhưng không có kết quả. Ngày 14/12/2024, cảnh sát ra quyết định truy nã trong nước và đề nghị truy nã quốc tế với Lưu Đức Hoa về tội “Buôn lậu”.

×