Bình luận
0
Gia Long tên thật là Nguyễn Phúc Ánh (Nguyễn Ánh), còn có húy là Chủng (種) hay Noãn (暖), là con trai thứ ba của hoàng tử Nguyễn Phúc Luân với bà Nguyễn Thị Hoàn, và là cháu nội của Chúa Nguyễn Phúc Khoát. Ông sinh ngày 15 tháng Giêng năm Nhâm Ngọ (ngày 8 tháng 2 năm 1762), mất ngày 19 tháng 12 năm Kỷ Mão (ngày 3 tháng 2 năm 1820), truyền ngôi cho Hoàng Thái tử Nguyễn Phúc Đảm tức vua Minh Mệnh (Minh Mạng).
Có thể nói cuộc đời Nguyễn Ánh (Gia Long) là sự nghiệp của một võ tướng trên lưng ngựa. Năm 1777 khi mới 15 tuổi ông đã phải bôn tẩu gian nan, cùng với gia tộc chúa Nguyễn bắt đầu cuộc chiến 25 năm với Tây Sơn để khôi phục ngôi vị.
Cho đến nay có khá nhiều quan điểm trái ngược về Nguyễn Ánh, nhiều người cho rằng ông bắt tay với Xiêm La, Pháp và nhà Thanh để chống lại Tây Sơn. Việc cầu viện ngoại bang nhằm khôi phục vương quyền đã khiến Nguyễn Ánh bị chỉ trích rất nhiều.
Tuy nhiên khách quan mà nói, ông là người có đóng góp không nhỏ trong việc thống nhất giang sơn, kết thúc cuộc nội chiến liên miên nhiều thế kỷ ở Việt Nam.
Năm 1792, vua Quang Trung mất, nội bộ nhà Tây Sơn suy yếu, lợi dụng cơ hội đó Nguyễn Ánh đánh bại nhà Tây Sơn. Năm 1802 ông chính thức lên ngôi vua, lấy niên hiệu Gia Long, mở ra một triều đại quân chủ mới - Triều Nguyễn[1].
Chân dung vua Gia Long. Nguồn: Sưu tầm
Ngày mồng 1 tháng 5 năm Nhâm Tuất (1802) ông cho lập đàn ở đồng An Ninh, hiệp tế trời đất, kính cáo việc đặt niên hiệu. Hôm sau kính cáo vong linh liệt thánh, lễ xong vua ngự ở điện, nhận lễ chầu mừng. Đặt niên hiệu là Gia Long, đại xá cho cả nước, ban chiếu cùng 6 điều thi ân.
Năm 1804, sau khi lên ngôi sắp đặt chính trị ổn định, vua Gia Long sai Lê Quang Định cùng các sứ thần sang nước Thanh cầu phong và đề nghị công nhận quốc hiệu Nam Việt với ý nghĩa “Các đời trước mở mang cõi viêm bang, mỗi ngày một rộng lớn, bao gồm cả các nước Việt Thường, Chân Lạp, dựng quốc hiệu là Nam Việt, truyền nối hơn 200 năm.
Nay đã vỗ yên được toàn cõi Việt, nên cho khôi phục hiệu cũ để chính danh tốt”. Nhưng vua nước Thanh cho rằng chữ Nam Việt dễ bị nhầm lẫn bao gồm cả Đông Tây Việt[3] nên không muốn cho. Vua Gia Long hai ba lần phục thư biện giải, lại nói nếu không cho thì không thụ phong. Vua nhà Thanh ngại mất lòng, mới cho dùng chữ Việt Nam để đặt tên nước[4].
Ngay sau khi được nhà Thanh công nhận quốc hiệu, ngày Đinh Sửu, tháng 2 năm Giáp Tý (1804) vua Gia Long cho làm lễ kính cáo Thái miếu. Xuống chiếu bố cáo khắp trong ngoài rằng “Đế vương dựng nước, trước phải trọng quốc hiệu để tỏ rõ nhất thống.
Xét từ các đấng tiên thánh vương ta xây nền dấy nghiệp, mở đất Viêm bang, gồm cả đất đai từ Việt Thường về Nam, nhân đó lấy chữ Việt mà đặt tên nước. Hơn 200 năm, nối hòa thêm sáng, vững nền thần thánh dõi truyền, giữ được vận trong ngoài yên lặng.
Chợt đến giữa chừng, vận nước khó khăn, ta đem tấm thân nhỏ bé lo dẹp giặc loạn, nên nay nhờ được phúc lớn, nối được nghiệp xưa, bờ cõi Giao Nam, đều vào bản tịch. Sau nghĩ tới mưu văn công võ tướng, ở ngôi chính, chịu mệnh mới, nên lấy ngày 17 tháng 2 năm nay, kính cáo Thái miếu, cải chính quốc hiệu là Việt Nam, để dựng nền lớn, truyền lâu xa.
Phàm công việc nước ta việc gì quan hệ đến quốc hiệu và thư từ báo cáo với nước ngoài, đều lấy Việt Nam làm tên nước, không được quen xưng hiệu cũ là An Nam nữa”. Sau đó hạ chiếu thông cáo đến các nước Xiêm La, Lữ Tống và các thuộc quốc Chân Lạp, Vạn Tượng đều biết[5].
Đặt quốc hiệu Việt Nam năm Gia Long thứ 3 vương triều nhà Nguyễn (1804). Nguồn: Đại Nam thực lục, Đệ nhất kỷ, quyển XXIII.
Mặc dù đã chính thức xưng vương, đặt niên hiệu vào năm 1802, nhưng với tư tưởng của người có chí lớn, muốn thể hiện quyền uy thiên tử, theo đề nghị của quần thần, năm 1806 vua Gia Long lên ngôi Hoàng đế tại điện Thái Hòa.
Trong bản Chiếu ban bố việc lên ngôi Hoàng đế có lời rằng: Trẫm nghĩ: Đức của người làm vua giống như mặt trời, vương giả lấy đó mà soi sáng; đạo thống như trời, thánh nhân nhờ đấy mà noi theo phép tắc. Lớn lao thay nhà nước ta, bao trùm cả cõi Nam! Các thánh đời trước, dựng nghiệp dốc lòng, gắng sức xây nền, hai trăm năm lẻ, thánh hiền tiếp nối, công đức rạng danh…
Trẫm nhờ uy linh tông miếu xã tắc và sức mạnh của quần thần, phá được quân thù, khôi phục nghiệp cũ, mở mang bờ cõi, lập nên công lớn, thực là chức phận của Trẫm, đâu dám ở ngôi cao. Nhưng các thân công đại thần nhiều lần tâu rằng trách nhiệm yên dân trời đã giao cho Trẫm mà lịch số vô cùng cũng duy có Trẫm nối dõi, cố xin Trẫm lên ngôi Hoàng đế để tỏ rõ đại thống.
Vì vậy, Trẫm định ngày mồng 7 tháng này kính cáo Trời Đất, ngày 9 kính cáo Tôn Miếu, ngày 12 tiếp nhận sách văn, tôn xưng Hoàng đế”[6].
Sau khi lập quốc, Gia Long cho lập danh sách truy tôn, tặng thưởng các công thần theo phò vua khai quốc. Vua ban Dụ rằng: Đấng vương giả dựng nghiệp truyền mối, trước phải tôn thờ người có đức, báo đáp người có công. Nhà nước ta trăm trận vất vả mới khôi phục được non sông, đành là mệnh trời yêu mến, nhưng cũng thực là nhờ sức của các tướng sĩ cùng ta chống kẻ thù chung.
Phàm người có chiến công, còn sống thì đã được vinh gia tước trật, duy những người vì nước bỏ mình, trong lúc can qua bận rộn, chưa kịp truy phong, mà sổ ghi công trạng vẫn còn, thì đều cho các quan chưởng lãnh và chánh phó trưởng chi [của các viên đã mất] tới trước điện hầu nghe bàn công truy tặng, để cho yên ủi hồn thơm đã khuất[7].
Lại ra lệnh thu dùng con cái, không có con thì dùng cháu, không có cháu thì dùng em, tùy theo công lao nặng nhẹ, hoặc trao cho quan chức, hoặc cho miễn binh dao trọn đời. Sau đó sai trấn Phiên An chọn đất xây đền, đặt tên là đền Hiển Trung, thờ những công thần, lại sắc cho Bộ Lễ bàn định điển lễ thờ tự, hằng năm xuân thu làm lễ tế. Đặt phu coi đền 25 người.
Ngoài ra ông còn cho sửa sang phả điệp tông thất, kê khai con cháu trong phả hệ. Bản Chiếu ngày 15 tháng 12 năm Gia Long thứ nhất (1802) chiếu cho những người thuộc dòng Nguyễn Phước tộc biết: Từ khi Đức Tiên Thái Vương[8] dựng nước, Nam giao thánh thần truyền nối trải được tám, chín đời, các chi phái sinh sôi phồn thịnh.
Khi nước nhà mới khởi nghiệp mở mang, tông tính nhiều phen bôn ba. Nay nhờ liệt thánh rủ lòng che chở, bình kẻ tiếm loạn, duy việc các thế hệ thân thích trong dòng họ đến nay vẫn chưa được rõ ràng. Vì vậy nay ban đặc chiếu căn cứ từ Đức Tiên Thái Vương cùng Liệt Tiên Thánh Vương cho đến nay chiếu theo phả điệp của hoàng tộc phụng truyền cho công tính các chi phái đều kê khai rõ ràng các đời, phả hệ phỏng từ Đức Tiên Thái Vương sinh hạ được công tử là hiền ngôi, ai là dòng đích, ai là dòng thứ, nối sinh con cháu các thế hệ được bao nhiêu, nhận ân điển của liệt triều cũng vậy.
Hễ công tính các chi phái hiện còn bao nhiêu, ai đã được dự vào hàng quan chức, ai chưa được đều phải kê khai đầy đủ theo các thế hệ trước, nghiên cứu rõ ràng đích thực, sửa sang phả điệp trình lên để xem xét[1].
Sắp xếp ổn định xong việc định đô, đặt niên hiệu, quốc hiệu, tôn xưng đế hiệu, báo đáp công thần, sửa sang tông phả; Hoàng đế Gia Long bắt tay vào công cuộc xây dựng thiết chế bộ máy chính quyền, chế định triều nghi, luật pháp, binh ngạch, khoa cử… Công cuộc khai quốc của ngài còn rất nhiều việc phải làm.
[2] Trên thực tế mùa xuân tháng Giêng năm Canh Tý (1780) Nguyễn Ánh đã xưng vương tại Gia Định để chính danh khi tiễu phạt Tây Sơn. Tuy nhiên vẫn dùng niên hiệu Cảnh Hưng nhà Lê và ấn Đại Việt quốc Nguyễn chúa Vĩnh trấn chi bảo từ thời Hiển tông Hiếu minh hoàng đế làm bảo tỷ truyền quốc. Vì vậy năm 1802 mới là năm chính thức bắt đầu triều đại Gia Long và cũng là năm bắt đầu của triều Nguyễn.
[3] Tức vùng Quảng Đông, Quảng Tây của Trung Hoa.
[4] Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục, bản dịch của Viện Sử học, tập 1, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2002, trang 580.
[5] Đại Nam thực lục, đã dẫn, trang 588.
[6] Đại Nam thực lục, đã dẫn, trang 665.
[7] Đại Nam thực lục (Tiền biên), đã dẫn, trang 277.
[8] Tức Chúa Tiên Nguyễn Hoàng.
Châu bản triều Nguyễn, Gia Long tập 1, tờ 2-3.
Mức thưởng Tết 2026 cho giáo viên là chủ đề "nóng" khi bước vào giai đoạn cuối năm. Những con số được tiết lộ từ thực tế chi trả tại các trường học khiến nhiều người không khỏi tò mò.
Chia sẻ
Sau nhiều ngày xét xử và nghị án, chiều 24/12, HĐXX, TAND tỉnh An Giang tuyên phạt 3 bị cáo, mỗi bị cáo 12 năm tù cùng về các tội “Tổ chức cho người khác nhập cảnh trái phép” và “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép”.
Chia sẻ
Ba nghi phạm liên quan đến hành vi đâm chết tổ trưởng phụ trách tại Công ty TNHH MTV Chuyển phát nhanh T.P, khu vực xã Nhựt Tảo (Tây Ninh) đã bị bắt
Chia sẻ
Từ việc làm chủ kỹ thuật chăn nuôi, lựa chọn giống gà phù hợp đến xây dựng mô hình liên kết bao tiêu sản phẩm, mô hình nuôi gà của anh Dương Văn Trung tại xã Văn Lăng (tỉnh Thái Nguyên) đang mang lại hiệu quả kinh tế rõ nét, giúp nhiều hộ nông dân yên tâm sản xuất, từng bước nâng cao thu nhập và làm giàu bền vững.
Chia sẻ
Nói về vấn đề sắp xếp đơn vị hành chính, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ "trong nhiều năm nữa chưa có chủ trương chia tách, sáp nhập tiếp".
Chia sẻ
Nam diễn viên nổi tiếng Lý Á Bằng đã khiến công chúng ngỡ ngàng khi công bố kết quả kinh doanh ấn tượng sau nhiều năm chật vật với các khoản nợ khổng lồ.
Chia sẻ
Hệ thống nhà thuốc và trung tâm tiêm chủng Long Châu đã được Ecovadis, tổ chức xếp hạng phát triển bền vững doanh nghiệp uy tín hàng đầu thế giới, trao tặng Huy hiệu Committed (Committed Badge).
Chia sẻ
Ngày 24/12 tại Nghệ An, Sheraton Hotels & Resorts, thương hiệu thuộc hơn 30 thương hiệu khách sạn toàn cầu của Marriott Bonvoy, chính thức công bố khai trương Sheraton Vinh. Là khách sạn mang thương hiệu quốc tế đầu tiên tại tỉnh Nghệ An, Sheraton Vinh đánh dấu bước nâng tầm của ngành lưu trú cao cấp tại khu vực Bắc Trung Bộ, với những không gian và trải nghiêm tinh tế, đề cao sự kết nối, gặp gỡ và hiệu quả trong công việc .
Chia sẻ
Tập đoàn Vingroup chính thức ra mắt Dự án Trường Giáo dục đặc biệt - Vin Nexus Center - mô hình giáo dục phi lợi nhuận theo chuẩn quốc tế dành cho trẻ có nhu cầu giáo dục đặc biệt về nhận thức, hành vi và học tập (phổ tự kỷ, ADHD, rối loạn học tập...).
Chia sẻ
Một thập kỷ trước, giữa những cánh rừng nhiệt đới nguyên sinh của Phú Quốc, một ý tưởng táo bạo đã ra đời: xây dựng Safari bán hoang dã đầu tiên tại Việt Nam, nơi ranh giới giữa con người và thiên nhiên gần như được xóa nhòa. Hành trình 10 năm của Vinpearl Safari Phú Quốc là câu chuyện về những bước đi tiên phong, về cách nâng niu sự sống, và về cam kết kiên định với sứ mệnh bảo tồn thiên nhiên.
Chia sẻ
Công an TP Đà Nẵng đã triệt phá đường dây “chạy án” hơn 1 tỷ đồng, khởi tố 5 bị can liên quan vụ rửa tiền quy mô 67.000 tỷ đồng đang được điều tra.
Chia sẻ
Trong kỷ nguyên mà đẳng cấp được định nghĩa bằng chiều sâu trải nghiệm và quyền kiểm soát chủ động, Techcombank giới thiệu diện mạo mới của thẻ tín dụng Techcombank Priority Visa Signature: với thiết kế dọc thời thượng, biểu tượng kim cương đa giác sắc nét trên nền đen quyền lực, tạo nên vẻ ngoài tối giản nhưng đầy uy nguy – phản chiếu rõ nét phong cách sống của người dẫn đầu.
Chia sẻ
Trong khuôn khổ Festival OCOP Việt Nam 2025 do Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tổ chức, các nghệ nhân của làng gốm nổi tiếng đất Thủ đô đã lên sóng livestream kể câu chuyện giữ nghề.
Chia sẻ
Nguyễn Công Phương là tiền vệ trẻ triển vọng của Thể Công Viettel nói riêng và bóng đá Việt Nam nói chung.
Chia sẻ
Số liệu của Chính phủ Ấn Độ cho hay lượng gạo dự trữ trong các kho nhà nước tại quốc gia đang giữ "ngôi vương" về xuất khẩu gạo này đã tăng gần 12% so với cùng kỳ năm trước, lên mức cao kỷ lục vào đầu tháng 12/2025, sau khi các cơ quan nhà nước đẩy mạnh thu mua lúa vụ mới.
Chia sẻ
Nhiều người cho rằng chỉ uống mật ong vào buổi sáng mới có tác dụng tốt nhất nhưng khoa học chứng minh rằng trong ngày có nhiều khung giờ khác nhau đều tốt để sử dụng loại dược liệu này. Vậy đó là những thời điểm nào?
Chia sẻ
Lợi dụng lúc nữ sinh rời bàn đi vệ sinh, Lê Thị Xuân Phụng (44 tuổi) lấy trộm chiếc laptop Dell rồi nhanh chóng tẩu thoát.
Chia sẻ
44 khách sạn đã được vinh danh vì xây dựng được môi trường dịch vụ không khói thuốc, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng tầm hình ảnh du lịch Việt Nam.
Chia sẻ
Với mặt bằng lãi suất cho vay duy trì ở mức thấp và các giải pháp thanh toán số ngày càng phổ biến, chương trình bình ổn thị trường của TP.HCM đang phát huy hiệu quả rõ nét, giúp doanh nghiệp giảm chi phí, giữ giá hàng hóa ổn định, đáp ứng tốt nhu cầu người dân dịp Tết Bính Ngọ 2026.
Chia sẻ
Ngày 24/12/2025, Ngân hàng TMCP Quốc Dân NCB (mã ck: NVB) đã tổ chức thành công Đại hội đồng cổ đông bất thường, thông qua bầu HĐQT và BKS nhiệm kỳ mới, chốt kế hoạch tăng vốn năm 2026 và một số nội dung khác.
Chia sẻ
Các biện pháp hạn chế mới đối với hàng hóa lưỡng dụng và xuất khẩu quốc phòng của Kazakhstan - một đồng minh và đối tác chiến lược của Nga được cho là đang giáng một đòn mạnh vào mạng lưới né tránh trừng phạt của Moscow, đe dọa làm chậm quá trình sản xuất UAV Lancet, tên lửa Kalibr và nhiều hệ thống vũ khí khác, theo Euromaidanpress.
Chia sẻ
HĐND TP Đà Nẵng vừa ban hành nghị quyết đặt tên gần 90 tuyến đường và một công trình công cộng trên địa bàn thành phố trong năm 2025, trong đó sân vận động 20.000 chỗ tại Khu liên hợp Thể dục – Thể thao Hòa Xuân chính thức mang tên Chi Lăng, gắn với giá trị lịch sử và bản sắc đô thị.
Chia sẻ
Ngày 24/12, tại phường Rạch Giá (tỉnh An Giang), Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam đã tổ chức Hội nghị tiếp xúc, lắng nghe ý kiến từ đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS) vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Đây là diễn đàn quan trọng để những tâm tư, nguyện vọng từ cơ sở được chuyển tải trực tiếp đến Đảng và Nhà nước.
Chia sẻ
7 cầu thủ nhập tịch "lậu" của ĐT Malaysia đã mất trắng giá trị thị trường lên tới gần chục triệu USD sau án phạt cấm thi đấu 1 năm của FIFA.
Chia sẻ
Ngày 10/12, Quốc hội chính thức thông qua ngưỡng thu nhập tính thuế đối với hộ kinh doanh là 500 triệu đồng/năm, áp dụng từ 2026, đồng thời xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán. Đây là bước ngoặt quan trọng, thúc đẩy hàng triệu hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch hơn.
Chia sẻ
Lễ “Thắp sáng Giáng sinh” tại TPBank được tổ chức như một điểm chạm cảm xúc cuối năm. Qua ánh sáng, không gian lễ hội và các tiện ích số quen thuộc, TPBank cho thấy cách ngân hàng số này kết nối với khách hàng bằng sự gần gũi và thấu hiểu.
Chia sẻ
Ukraine ngày thứ Ba cho biết đã rút lực lượng khỏi một thị trấn miền Đông sau nhiều tháng giao tranh ác liệt, trong bối cảnh Nga gia tăng các đợt không kích làm gián đoạn nguồn điện giữa mùa đông giá rét giữa bối cảnh các nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt chiến tranh bế tắc.
Chia sẻ
Hai cựu Phó chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng bị xác định nhận hối lộ, xét xử theo ý của đương sự nên đều bị phạt tù. Ngoài ra, 26 người khác cũng lĩnh án do các hành vi đưa hoặc môi giới hối lộ, can thiệp hoạt động xét xử.
Chia sẻ
Trước khi Trần Thọ viết Tam quốc chí, ngoại trừ nước Thục chưa có sử, hai nước Ngụy, Ngô đều đã bắt tay biên soạn bộ sử cho vương triều của mình. Hình tượng Tôn Kiên – vị thủy tổ khai sáng nước Ngô đã được vẽ ra thành vị trung thần cuối cùng của triều Hán, giống như điều mà Vương Thẩm, Trần Thọ đã làm đối với hình tượng Tào Tháo. Sự thật như thế nào?
Chia sẻ
Giảm gần 30kg, tập xiếc nhiều tháng và tự thực hiện nhiều cảnh mạo hiểm, Kiều Minh Tuấn dấn thân hết mình để vào vai nam chính phim "Con kể ba nghe".
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Thu Hoài (Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 1)
