Cục trưởng Cục Điện ảnh: "Mưa đỏ" đánh dấu bước chuyển mình trong tư duy làm phim

Sau khi ra rạp, bộ phim Mưa đỏ nhanh chóng thu hút sự quan tâm rộng rãi của công chúng, không chỉ bởi đề tài chiến tranh cách mạng mà còn bởi quy mô đầu tư, cách làm chuyên nghiệp và hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ.

Là một dự án điện ảnh sử dụng ngân sách Nhà nước, mang tính nhiệm vụ chính trị – tư tưởng nhưng đồng thời cũng hướng tới thị trường, Mưa đỏ đánh dấu bước chuyển đáng chú ý trong cách tiếp cận của các đơn vị điện ảnh Nhà nước. Trao đổi với phóng viên Dân Việt, Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường đã chia sẻ về cơ sở pháp lý, chủ trương chỉ đạo cũng như những tín hiệu tích cực mà bộ phim đã mang lại cho diện mạo điện ảnh Việt Nam.

Ông có thể chia sẻ rõ hơn về chủ trương chỉ đạo liên quan đến việc sản xuất và phát hành bộ phim Mưa đỏ, đặc biệt khi đây là dự án điện ảnh sử dụng ngân sách nhà nước và mang tính nhiệm vụ chính trị – tư tưởng?

- Căn cứ Luật Điện ảnh năm 2022 và Nghị định số 131/2022/NĐ-CP ngày 31/12/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện ảnh, theo đó, việc sản xuất phim sử dụng ngân sách nhà nước được thực hiện theo phương thức giao nhiệm vụ, đặt hàng nhằm phục vụ trực tiếp cho các nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, đặc biệt chú trọng những đề tài có ý nghĩa quan trọng đối với đất nước như lịch sử, cách mạng, lãnh tụ, danh nhân, anh hùng dân tộc, thiếu nhi, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số… Đây là những tác phẩm điện ảnh mang tính đặc thù, có vai trò bồi dưỡng lý tưởng, giáo dục truyền thống và khẳng định giá trị lịch sử - văn hóa dân tộc.

Bộ phim Mưa đỏ được triển khai theo chủ trương, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và trực tiếp của Thủ trưởng Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Nhờ sự chỉ đạo, định hướng sát sao ngay từ khâu kịch bản cho đến quá trình tổ chức sản xuất đã bảo đảm bộ phim vừa phản ánh trung thực, sinh động một giai đoạn lịch sử hào hùng, vừa thể hiện đúng tinh thần chính trị, tư tưởng và nghệ thuật mà Quân ủy trung ương đặt ra.

Đây là một trong những dự án điện ảnh trọng điểm do Quân ủy Trung ương - Bộ Quốc phòng giao Điện ảnh Quân đội nhân dân thực hiện, được xem như dấu ấn nổi bật của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Bộ phim tái hiện bi tráng cuộc chiến đấu ác liệt tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972, biểu tượng bất diệt về tinh thần quả cảm, sự hy sinh to lớn của quân và dân ta trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Để phát huy tối đa giá trị của tác phẩm, việc hợp tác phát hành với Hãng Galaxy được triển khai nhằm mở rộng kênh tiếp cận khán giả, đưa bộ phim đến với đông đảo công chúng cả nước, qua đó nâng cao hiệu quả tuyên truyền, góp phần lan tỏa sâu rộng thông điệp lịch sử, nhân văn. Đây là sự kết hợp mang tính hỗ trợ, bổ sung, không làm thay đổi bản chất của Mưa đỏ vốn là một bộ phim được Nhà nước đặt hàng, sản xuất bằng ngân sách Nhà nước để thực hiện nhiệm vụ chính trị, tư tưởng. Ngược lại, cách làm này còn cho thấy sự chủ động, linh hoạt trong việc gắn kết giữa nhiệm vụ chính trị và nhu cầu thưởng thức điện ảnh của xã hội, phù hợp với định hướng chung về xã hội hóa và nâng cao hiệu quả phổ biến phim phục vụ công chúng.

Ông đánh giá thế nào về hiệu ứng mà bộ phim Mưa đỏ đã tạo ra, cũng như ý nghĩa của việc Điện ảnh Quân đội tham gia sản xuất một tác phẩm điện ảnh quy mô lớn như vậy?

- Phim Mưa đỏ ra rạp đã nhận được sự quan tâm rộng rãi của công chúng, cho thấy khán giả Việt Nam luôn kỳ vọng vào những tác phẩm điện ảnh có quy mô lớn, được đầu tư chỉn chu về cả nghệ thuật lẫn kỹ thuật. Đồng thời, Mưa đỏ cũng cho thấy nhu cầu thưởng thức của công chúng ngày càng cao, đòi hỏi những tác phẩm vừa mang tính giải trí hấp dẫn, vừa chuyển tải được giá trị văn hóa, lịch sử và tinh thần dân tộc. Đây là tín hiệu tích cực, khích lệ các nhà sản xuất, trong đó có cả các đơn vị điện ảnh nhà nước, mạnh dạn đầu tư cho những dự án lớn, từ đó nâng cao vị thế điện ảnh Việt Nam trong lòng khán giả.

Điện ảnh Quân đội nhân dân, với sự hỗ trợ trực tiếp của Bộ Quốc phòng, tham gia sản xuất một bộ phim bom tấn thương mại là tín hiệu rất đáng mừng. Điều này không chỉ góp phần làm phong phú thêm diện mạo của điện ảnh Việt Nam, mà còn khẳng định sự vào cuộc của các cơ quan, đơn vị nhà nước trong việc tạo ra những tác phẩm điện ảnh lớn, có tầm vóc, đáp ứng được thị hiếu của công chúng hiện đại. Đây cũng là minh chứng cho thấy các đơn vị điện ảnh nhà nước hoàn toàn có khả năng thích ứng với cơ chế thị trường, vừa đảm bảo nhiệm vụ chính trị - tư tưởng, vừa mang đến những sản phẩm nghệ thuật hấp dẫn, có sức cạnh tranh.

Với vai trò cơ quan quản lý, Cục Điện ảnh trân trọng nỗ lực này. Chúng tôi tin rằng khi các đơn vị nhà nước phối hợp cùng lực lượng sáng tạo, công nghiệp điện ảnh sẽ có thêm những tác phẩm chất lượng, vừa phục vụ nhiệm vụ chính trị, vừa có sức lan tỏa trong đời sống văn hóa, từng bước nâng tầm điện ảnh Việt Nam trong khu vực và quốc tế.

Thành công phòng vé của Mưa đỏ liệu có chỉ đến từ yếu tố thời điểm ra mắt, hay còn xuất phát từ những nguyên nhân khác? 

- Đúng là việc ra mắt vào các dịp lễ lớn của đất nước giúp phim tạo hiệu ứng cộng hưởng về cảm xúc và truyền thông. Những thời điểm này, ký ức hào hùng của dân tộc được khơi dậy, tạo ra một "mảnh đất màu mỡ" cho phim chiến tranh. Tuy nhiên, tôi tin rằng yếu tố quyết định vẫn là chất lượng tác phẩm. Một kịch bản chất lượng, giàu cảm xúc, hình ảnh ấn tượng, âm nhạc lôi cuốn và diễn xuất thuyết phục mới là chìa khóa để thu hút khán giả đến rạp.

Các bộ phim thành công không đi theo lối mòn mà tập trung vào những câu chuyện dung dị về thân phận con người trong bối cảnh chiến tranh được tái hiện một cách chân thật. Thông điệp về giá trị của hòa bình, tình yêu đất nước và sự hy sinh được truyền tải trong nhiều chi tiết nhỏ nhưng đầy ý nghĩa, chạm đến trái tim người xem. Bên cạnh sự đầu tư công phu về bối cảnh và kỹ thuật, cả hai bộ phim đều có ngôn ngữ điện ảnh chuyên nghiệp và diễn xuất ấn tượng.

Đặc thù của làm phim về đề tài chiến tranh là khó, đòi hỏi sự đầu tư lớn về tài chính. Mưa đỏ được đầu tư với kinh phí lớn, vượt xa con số các nhà làm phim thương mại hiện nay. Thành công của hai bộ phim này là minh chứng rõ ràng cho thấy: phim chiến tranh Việt Nam hoàn toàn có thể bước ra khỏi phạm vi “giá trị lịch sử, nghệ thuật” thu hút đông đảo công chúng.

Để có được kết quả đó, ngoài yếu tố chất lượng nghệ thuật, các nhà sản xuất còn chú trọng đầu tư bài bản vào khâu phát hành, với sự tham gia của các đơn vị phát hành chuyên nghiệp ngay từ đầu - điều mà trước đây phim đề tài chiến tranh hầu như chưa làm được.

Như vậy cũng đồng nghĩa dòng phim chiến tranh của Việt Nam giờ đây có đủ khả năng cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường điện ảnh thương mại?

- Gần đây, sự suy giảm doanh thu của một số bộ phim Việt cho thấy thị hiếu khán giả đang có sự thay đổi, hướng đến những tác phẩm có giá trị nhân văn và nghệ thuật sâu sắc hơn. Đặc biệt, nhiều khán giả trẻ bắt đầu quan tâm và có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử dân tộc thông qua các sản phẩm văn hóa chất lượng. Đây là tín hiệu tích cực cho dòng phim lịch sử, chiến tranh trong tương lai.

Điều gì khiến phim lịch sử chiến tranh hiện nay được đón nhận mặc dù nhiều năm trước đó lại bị thờ ơ?

Theo tôi, sự thay đổi này đến từ hai phía: các nhà làm phim và cả trong tư duy của khán giả. Trong suốt một thời gian dài, phim chiến tranh Cách mạng chưa chú trọng nhiều đến yếu tố thị trường. Tuy nhiên, sự xuất hiện của những tác phẩm như Đào, Phở và Piano, Địa đạo và gần đây là Mưa đỏ đã đánh dấu một bước chuyển mình trong tư duy làm phim. Các nhà làm phim đã tìm được cách dung hòa giữa giá trị lịch sử và ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, mang đến những tác phẩm điện ảnh giàu cảm xúc với chất lượng nghệ thuật được nâng cao. Các bộ phim được đầu tư với ngân sách lớn, có sự tham gia chuyên nghiệp của các nhà phát hành ngay từ đầu, chú trọng hơn vào yếu tố kỹ thuật, bối cảnh chân thật, âm nhạc và diễn xuất. Điều này giúp tác phẩm không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn có giá trị nghệ thuật cao, quảng bá tốt. Bên cạnh đó, thay vì chỉ dựa vào các kênh truyền thông truyền thống, các bộ phim còn thành công nhờ hiệu ứng lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Sự "săn lùng vé" của khán giả trẻ đối với Đào, Phở và Piano là một minh chứng rõ ràng.

Cộng hưởng cùng sự thay đổi này là sự chuyển biến trong nhận thức của khán giả. Thế hệ trẻ ngày nay, không trải qua chiến tranh, có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử dân tộc một cách chân thực và mới mẻ. Họ không chỉ muốn xem phim giải trí mà còn mong muốn những tác phẩm có chiều sâu, mang lại cảm xúc và niềm tự hào dân tộc.

Thành công của những bộ phim này cho thấy, khán giả Việt đặc biệt là thế hệ trẻ không hề thờ ơ mà luôn sẵn sàng đón nhận và đồng hành cùng dòng phim chiến tranh Cách mạng. Dù đề tài về dân tộc và Tổ quốc luôn thu hút sự quan tâm, nhưng chính cách thể hiện chân thực hơn, "đời" hơn đã tạo nên sự khác biệt. Tóm lại, sự thành công của dòng phim chiến tranh Cách mạng gần đây là kết quả của sự thay đổi đồng bộ: có sự đầu tư vốn lớn, chú trọng vào cảm xúc và nghệ thuật, cho đến sự phát triển của công nghệ và truyền thông, sự chuyên nghiệp trong việc phát hành phim cùng với đó là sự thay đổi trong tâm lý và nhu cầu tìm hiểu lịch sử của khán giả, đặc biệt là giới trẻ.

Trong Mưa đỏ, phản hồi của một bộ phận khán giả cho rằng cách khắc họa chưa thực sự thuyết phục. Quan điểm của ông thế nào?

- Đánh giá một tác phẩm nghệ thuật là quyền của mỗi khán giả và những ý kiến đó luôn là một kênh phản hồi quý báu để các nhà làm phim tham khảo, rút kinh nghiệm.

Theo tôi, điện ảnh là loại hình nghệ thuật phản ánh cuộc sống và chiến tranh cách mạng là một đề tài đặc thù. Việc khai thác góc nhìn đa chiều, kể cả về phía bên kia chiến tuyến, đòi hỏi bản lĩnh sáng tạo nhưng cũng phải đảm bảo giữ vững giá trị lịch sử. Việc khắc họa cả hai khía cạnh trong phim được thể hiện chân thực sẽ giúp khán giả hiểu rõ hơn bối cảnh lịch sử, từ đó cảm nhận được đầy đủ sự gian nan, mất mát cũng như giá trị của hòa bình. Điều quan trọng là cách thể hiện phải vừa phản ánh trung thực hiện thực chiến tranh, vừa đảm bảo yếu tố lịch sử, không né tránh nhưng cũng không cực đoan.

Dù còn có những ý kiến trái chiều nhưng đây là một nỗ lực đáng trân trọng, cho thấy các nhà làm phim đã mạnh dạn hơn trong cách tiếp cận. Về lâu dài, khi các nhà làm phim ngày càng tinh tế trong xử lý nghệ thuật và hiểu rõ tâm lý khán giả, tôi tin rằng dòng phim lịch sử, chiến tranh sẽ tìm được cách dung hòa giữa sự chính xác lịch sử và tính hấp dẫn nghệ thuật, để vừa chạm đến cảm xúc vừa thuyết phục được công chúng.

Xin cảm ơn ông!

×