Đã hình thành 5 vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn, diện tích sẽ tăng gấp 10 lần vào năm 2030

Các vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn cơ bản đã hình thành

Năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Quyết định số 1088/QĐ-BNN-KTHT năm 2022 phê duyệt Đề án Thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022 – 2025. Sau 4 năm triển khai, Đề án đã đạt được nhiều kết quả tích cực, được nhiều địa phương đánh giá cao.

Thông tin sơ bộ về kết quả thực hiện Đề án, ông Nguyễn Tiến Định – Trưởng phòng Kinh tế hợp tác và Trang trại (Cục Kinh tế hợp tác và PTNT, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, vào ngày 19/12 vừa qua, Bộ đã chủ trì tổng kết Đề án này, nhìn chung đạt được 5 kết quả nổi bật:

Thứ nhất, sau gần 4 năm thí điểm, các vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn cơ bản đã hình thành, đáp ứng các tiêu chí cơ sở hạ tầng vùng nguyên liệu phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến và thương mại sản phẩm, thủy lợi… cho nông dân, các HTX, doanh nghiệp liên kết tiêu thụ, các dịch vụ công được đầu tư đồng bộ, cơ bản đáp ứng các yêu cầu.

Thứ hai, Đề án không chỉ hình thành vùng nguyên liệu mà công năng, chức năng của các vùng cũng được thay đổi rất rõ nét. Trước kia các vùng nếu chỉ đơn lẻ, tập trung thì nay đã hình thành hạt nhân để có thể kết nối các chuỗi giá trị với nông dân, HTX. HTX hiện nay không chỉ sản xuất mà còn hợp tác để liên kết ra thị trường.

Như tại tỉnh Sơn La, qua 4 năm triển khai, Đề án đã thu hút 13 HTX tham gia quản lý gần 440ha vùng nguyên liệu. Đồng thời, tỉnh cũng triển khai hỗ trợ 945.000 chồi dứa, 3.400 cây giống chanh leo, 980 túi bao quả cho HTX và nông dân; xây dựng 5 mô hình thâm canh xoài, dứa, chanh leo theo tiêu chuẩn VietGAP với tổng diện tích 45 ha.

Thứ ba, thông qua đầu tư hạ tầng, đề án đã cho kết quả, hiệu quả rõ nét, giúp giảm chi phí vận chuyển ở những vùng nguyên liệu. Đầu tư hạ tầng cũng giúp tăng năng suất, hiệu quả, giúp tăng tỷ lệ liên kết tiêu thụ nông sản rất nhanh, từ 35% đến 65% ở trong các vùng nguyên liệu.

Thứ tư, sau gần 4 năm, kết quả thực hiện Đề án đã chứng minh hợp tác công tư trong hình thành, phát triển vùng nguyên liệu. Không chỉ Nhà nước, bộ ngành tham gia mà Đề án còn huy động được nhiều nguồn từ doanh nghiệp, người dân, HTX, áp dụng phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”.

Thứ năm, thông qua triển khai đề án đã làm rõ hơn cơ chế phối hợp giữa Trung ương – địa phương, Nhà nước – tư nhân, hình thành cơ chế liên ngành giữa các sở ban ngành, doanh nghiệp, HTX, nông dân, góp phần xây dựng vùng nguyên liệu nông sản đạt chuẩn.

Trong giai đoạn 2022-2025, Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đã xây dựng được 5 vùng nguyên liệu: vùng cây ăn quả miền núi phía Bắc, vùng gỗ rừng trồng duyên hải miền Trung, vùng cà phê Tây Nguyên, vùng sản xuất lúa ở An Giang, vùng cây ăn quả ở Đồng Tháp, Tây Ninh.

Đến năm 2030, diện tích 5 vùng nguyên liệu này dự kiến sẽ mở rộng hơn 10 lần và mở rộng thêm các vùng nguyên liệu nông sản hàng hóa khác.

Liên kết chặt chẽ lợi ích của nông dân và doanh nghiệp, mở cửa thị trường xuất khẩu

Chia sẻ thêm về các tiêu chí hình thành vùng nông nghiệp hiện đại, theo ông Nguyễn Quang Hiếu – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, nông nghiệp hiện đại không thể chỉ nhìn vào quy mô hay sản lượng.

Theo ông Hiếu, trong nông nghiệp hiện đại, chất lượng tổ chức sản xuất, mức độ tuân thủ quy định và tính minh bạch trong liên kết chuỗi là những yếu tố mang tính quyết định. “Quy mô sản xuất phải phù hợp với từng loại cây trồng, đồng thời đáp ứng các tiêu chí đồng bộ để tạo điều kiện đưa khoa học – công nghệ, cơ giới hóa vào sản xuất”, ông Hiếu nói.

Chuyển đổi số đang trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các vùng nguyên liệu hiện nay. Theo đó, người nông dân không còn sản xuất chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, mà phải từng bước tiếp cận các công cụ số, thực hiện ghi chép đầy đủ nhật ký sản xuất, tuân thủ nghiêm các quy định về truy xuất nguồn gốc, qua đó nâng cao tính minh bạch, độ tin cậy và giá trị thương mại của sản phẩm trên thị trường.

“Ở thời điểm hiện nay, việc tiếp cận các công cụ số không còn quá khó khăn như trước. Các thị trường nhập khẩu cũng ngày càng sẵn sàng chấp nhận, phê duyệt mã số vùng trồng khi thông tin được chuẩn hóa, minh bạch”, ông Hiếu đánh giá.

Từ đó, nhiều vùng sản xuất trước đây mang tính nhỏ lẻ, manh mún đã từng bước chuyển mình, trở thành ‘vùng hạt nhân’ kết nối chuỗi giá trị, nơi lợi ích của người nông dân, doanh nghiệp và thị trường được gắn kết chặt chẽ hơn.

Từ thực tiễn xây dựng vùng nguyên liệu chuối phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu, ông Hà Văn Tú – Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Biển Xanh cho biết thêm, mỗi thị trường xuất khẩu đều có những bộ tiêu chuẩn riêng, rất cụ thể và khắt khe.

“Khi xác định xuất khẩu sang thị trường nào, chúng tôi tổ chức sản xuất đúng theo yêu cầu của thị trường đó, từ khâu trồng trọt, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến các biện pháp kỹ thuật nhằm đảm bảo không tồn dư những chất bị cấm”, ông Tú chia sẻ.

Chính vì vậy, ngay từ đầu, doanh nghiệp xác định xây dựng vùng nguyên liệu theo hướng bài bản, kiểm soát chặt chẽ toàn bộ quy trình sản xuất, đồng thời liên kết chặt với nông dân để thống nhất kỹ thuật canh tác và tiêu chuẩn chất lượng.

Hiện nay, vùng trồng chuối của Biển Xanh có quy mô hơn 100 ha, tập trung chủ yếu tại tỉnh Phú Thọ. Theo ông Tú, lợi thế của Phú Thọ nói riêng và khu vực miền Bắc nói chung là nhiều diện tích chuối tây được trồng ven sông Hồng – nơi có đất đai màu mỡ, rất phù hợp với sinh trưởng của cây chuối.

Tuy nhiên, đặc thù vùng ven sông cũng tiềm ẩn rủi ro do thiên tai, ngập lụt hằng năm, gây không ít khó khăn cho sản xuất. Bù lại, khoảng cách địa lý từ khu vực này đến các cửa khẩu xuất khẩu sang Trung Quốc bằng đường bộ khá gần, giúp giảm chi phí vận chuyển, rút ngắn thời gian lưu thông hàng hóa, nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm.

Thông qua mô hình liên kết, doanh nghiệp và nông dân không chỉ cùng chia sẻ lợi ích, mà còn cùng chịu trách nhiệm tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất an toàn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và xuất khẩu. Đây cũng chính là nền tảng để vùng nguyên liệu không chỉ “đạt chuẩn” hôm nay, mà còn phát triển bền vững trong dài hạn.

×