Đại Bình sau lũ: Nỗ lực hồi sinh “miệt vườn Nam Bộ giữa lòng miền Trung”

Nhiều hộ trắng tay sau lũ lịch sử

Đợt lũ cuối tháng 10/2025 đã khiến xã Nông Sơn thiệt hại nặng nề, 6ha hoa màu mất trắng; 17ha cây trồng lâu năm và 4ha cây trồng hàng năm bị thiệt hại một phần; hơn 5ha cây ăn quả (chủ yếu tại Đại Bình) chìm trong nước lũ.

Ông Nguyễn Thanh Tuyền - Trưởng thôn Đại Bình cho biết, địa hình thổ nhưỡng đặc biệt giúp Đại Bình nhiều năm phát triển mạnh kinh tế vườn, kinh tế trang trại và dịch vụ du lịch sinh thái. Toàn thôn có hơn 350 hộ dân, thì trên 80% làm nông nghiệp và trồng cây ăn quả. Hầu như nhà nào cũng có vườn cây với nhiều loại đặc sản nổi tiếng như bòn bon, bưởi da xanh, bưởi trụ Đại Bình, ổi, măng cụt, sầu riêng… cùng các loại đang vào vụ như cam, quýt, hường, chuối.

Nhưng những trận mưa mưa lớn kéo dài vào những ngày cuối tháng 10/2025 khiến nước lũ dâng nhanh, gây thiệt hại chưa từng có, trong đó hơn 30 tấn quýt bị hư hại, khoảng 10 tấn cam hường mất trắng; hàng trăm cây ăn quả lâu năm chết do ngập úng kéo dài, rễ thối, lá rụng.

Theo thống kê thôn Đại Bình, trên 1.000 gốc sầu riêng, hơn 500 cây bưởi da xanh và khoảng 500 gốc bưởi trụ Đại Bình – những cây chủ lực mang lại thu nhập cao đã chết trắng. Các loại cam, quýt, hường, mít, ổi… đang mùa thu hoạch cũng héo rũ, rụng lá, không thể cứu vãn, nhiều hộ rơi vào cảnh trắng tay.

Ông Lê Khánh, một trong những hộ có diện tích vườn 7 năm tuổi với 5 sào cam, hường, bưởi trụ, sảnh và măng cụt, kể lại khi đang chặt bỏ các gốc cây úng nước: “Nước lên nhanh quá, có chỗ ngập đến ngọn bưởi. Hơn mười năm gây dựng vườn, chưa bao giờ thấy cảnh này. Cây chết thì có thể trồng lại, miễn giữ được đất. Nhưng khó khăn nhất là giống cây trụ Đại Bình, để khôi phục thương hiệu này là cả một quá trình”.

Nhiều hộ bị thiệt hại, hộ ông Lê Tấn Bốn mất hơn 3 sào quýt, phần lớn là cây 8–10 năm tuổi, đang cho thu hoạch ổn định. Hộ ông Hứa Ngọc Hùng và ông Nguyễn Quốc Khánh có gần 1ha bưởi da xanh và sầu riêng, giờ chỉ còn trơ gốc trụi cành sau dòng nước lũ. Với người dân Đại Bình, thiệt hại không chỉ là kinh tế, mà là mất mát của cả quá trình gây dựng thương hiệu trái cây đặc sản.

Những cây ngắn ngày cũng hư hại không kém, hơn 1 sào rau mồng tơi, rau lang, đậu đũa bị vùi lấp. Gần 1 sào dâu tằm bị cuốn trôi, 12 nong kén phải hủy bỏ khiến chị Thái Thị Xíu không khỏi xót xa.

Ông Nguyễn Thanh Tuyền chia sẻ: “Đại Bình là vùng đất màu mỡ, cây trái quanh năm, không sâu bệnh, không dùng thuốc hóa học. Nhờ vậy trái mới ngọt, sạch, không nơi nào sánh bằng. Nhưng sau lũ, nhiều vườn tan hoang, nhiều hộ từng khá lên nhờ cây trái thì nay điêu đứng…”

Chính quyền và người dân nỗ lực khôi phục vườn

Ngay khi nước rút, người dân bắt tay vào khôi phục vườn, thu gom rác, khơi thông cống rãnh, dọn bùn, khử khuẩn gốc cây, tỉa bỏ cành hư, xới đất cứu cây còn sống được.

Ông Nguyễn Quằng, chủ vườn hơn 1ha với hơn 100 gốc sầu riêng từ 3–6 năm tuổi, một số cây đang vào vụ thu hoạch như cam, quýt, hường cho biết anh gần như túc trực cả ngày để theo dõi từng gốc cây: “Vườn tôi còn đón khách du lịch trải nghiệm mỗi mùa trái chín, nên phải cố gắng cứu được cây nào hay cây đó. Lũ qua rồi, đất còn mềm phải tranh thủ phơi đất, bón vôi hạ phèn rồi trồng lại cây mới. Còn nước còn tát, còn đất là còn hi vọng”.

Chính quyền xã Nông Sơn cũng đã huy động lực lượng công an, dân quân, đoàn thanh niên hỗ trợ bà con dọn dẹp; đồng thời tổ chức đoàn khảo sát thiệt hại, hướng dẫn kỹ thuật phục hồi vườn, cải tạo đất, phòng trừ sâu bệnh. Địa phương cũng đề xuất hỗ trợ giống, phân bón, vốn vay ưu đãi để người dân tái sản xuất.

Ông Lý Xuân Phong - Chủ tịch UBND xã Nông Sơn cho biết: “Khôi phục kinh tế vườn là nhiệm vụ trọng tâm sau lũ. Xã vận động bà con không bỏ hoang đất, khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện mới, ưu tiên giống năng suất cao, phù hợp thổ nhưỡng”.

Đại Bình từ lâu được mệnh danh “Nam Bộ thu nhỏ giữa lòng miền Trung”, bởi màu xanh miên man của cam, quýt, bưởi, sầu riêng, mít, dừa trên nền đất phù sa sông Thu Bồn. Nơi đây không chỉ là vựa trái cây, mà còn là điểm du lịch sinh thái hấp dẫn mỗi mùa trái chín.

Vì thế, trong những khu vườn ngổn ngang sau lũ, nhiều hộ đã bắt đầu tái trồng giống mới, chăm sóc cây phục hồi để sớm trả lại màu xanh cho vườn. Một số hộ tận dụng thời điểm này để cải tạo vườn, mở rộng diện tích cây giá trị cao, kết hợp làm du lịch trải nghiệm.

Giữa vùng đất từng bị bão lũ hoành hành, tiếng cuốc đất, tiếng máy cưa, tiếng trò chuyện rộn ràng trong những vườn cây hồi sinh chính là âm thanh của hy vọng. Với sự kiên cường của người dân và sự đồng hành của chính quyền, cộng đồng, Đại Bình chắc chắn sẽ lại xanh, lại trĩu quả như bao mùa nắng trước.

×