Doanh nghiệp Việt muốn xuất hàng sang EU: Cơ hội vàng nhưng cần thay đổi tư duy

“Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) được xem là đòn bẩy vàng để doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam mở rộng thị trường EU, nhưng chỉ khi doanh nghiệp tuân thủ đúng”, bà Nguyễn Thị Phượng, Giám đốc Điều hành Công ty TradeComply, nhấn mạnh tại hội thảo về xuất khẩu sang thị trường EU (châu Âu) do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) tổ chức, sáng 18/9.

Không nên bỏ lỡ “cơ hội vàng” từ EU

Không những nhấn mạnh tầm quan trọng của EVFTA, chuyên gia về thương mại này cũng cảnh báo bất cứ lỗi nào, dù là nhỏ, trong việc tuân thủ hiệp định thương mại này có thể làm các nhà xuất khẩu Việt Nam mất hết những ưu đãi thuế quan từ EU, thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam.

Theo bà Phượng, việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định mới là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp Việt thực sự hưởng lợi và bảo vệ vị thế tại thị trường EU.

Cam kết của Hiệp định EVFTA về việc xóa bỏ gần 99% dòng thuế trong vòng 7 năm sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các ngành hàng chủ lực trong nước như dệt may, da giày, gỗ nội thất, nông sản chế biến và thủy sản, bà nêu lý do vì sao doanh nghiệp Việt cần tận dụng thuế quan ưu đãi của thị trường EU.

Đơn cử, thuế suất đối với áo sơ-mi từ Việt Nam xuất khẩu sang Đức giảm từ 12% xuống 0% trong năm 2026, sẽ giúp tiết kiệm khoảng 1 triệu USD cho một lô hàng 1 triệu áo xuất đi. Theo bà Phượng, 1 triệu USD có thể tiết kiệm này là một số tiền không nhỏ.

Tương tự, thuế quan cho cà phê rang xay sẽ giảm từ 7-11% xuống 0%, do đó mang lại lợi thế cạnh tranh lớn cho các nhà xuất khẩu Việt Nam so với các công ty từ Brazil hay Indonesia, 2 nước xuất khẩu cà phê lớn trên thế giới như Việt Nam.

Không những nhấn mạnh tầm quan trọng của EVFTA, bà Phượng cảnh báo rằng một lỗi nhỏ trong việc tuân thủ có thể khiến doanh nghiệp mất toàn bộ ưu đãi thuế quan. Các vấn đề phổ biến bao gồm việc áp sai mã HS dẫn đến mức thuế không chính xác, hay không đáp ứng được Quy tắc xuất xứ (RoO) như việc không chứng minh được 40% hàm lượng giá trị khu vực tối thiểu mà hàng hóa phải đạt.

Cũng theo chuyên gia về thương mại xuất khẩu này, việc thiếu các chứng từ hợp lệ như C/O mẫu EUR.1 cũng là một điểm cần lưu ý. Ngoài ra, còn có các thông tin cập nhật về rào cản phi thuế quan (NTMs) như an toàn thực phẩm, kiểm dịch, nhãn mác và tiêu chuẩn môi trường.

Bà Phượng cũng lưu ý: Tuân thủ các quy định thương mại là quá trình có nhiều thách thức, bởi vì 60% container hàng quốc tế bị chậm thông quan mỗi ngày; trong khi lỗi sai mã HS và quy trình nhập liệu thủ công đang làm tăng thêm 20-30% chi phí của doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định thương mại.

Ngoài việc thuế quan đang được tiếp tục cắt giảm, những quy định mới và khắt khe của EU sắp tác động trực tiếp đến các nhà xuất khẩu Việt Nam.

Lý do được bà Phượng tiết lộ là từ năm 2026, Cơ chế Điều chỉnh Carbon Biên giới (CBAM) sẽ áp thuế carbon đối với các mặt hàng nhập khẩu như sắt thép, xi măng, nhôm và phân bón, yêu cầu các nhà xuất khẩu Việt Nam trong những lĩnh vực này phải báo cáo lượng phát thải CO2.

Ngoài ra, quy định Chống phá rừng của EU (EUDR), có hiệu lực đối với các doanh nghiệp SMEs từ giữa năm 2025, lại yêu cầu các sản phẩm như cà phê, gỗ và cao su phải chứng minh được nguồn gốc không gây mất rừng, đòi hỏi phải có hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả.

Các nhà nhập khẩu EU cũng yêu cầu ngày càng cao đối với độ minh bạch trong chuỗi cung ứng về lao động và môi trường theo các quy định về Trách nhiệm giải trình và tiêu chuẩn ESG. Vì vậy, các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam nếu không đáp ứng có thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng.

Doanh nghiệp Việt nên làm gì?

Để vượt qua các thử thách từ thị trường EU, Giám đốc điều hành Công ty TradeComply nhấn mạnh các doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy.

Đó là thương mại quốc tế giờ đây không chỉ đơn thuần là vấn đề logistics và giá cả, mà cốt lõi là việc tuân thủ đúng các quy định và tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu. Việc chủ động tuân thủ là điều cần thiết để tiết kiệm chi phí, tăng cường khả năng đàm phán và mở rộng thị phần tại EU.

Tại hội thảo hôm nay, bà Phan Thụy My, Trưởng Văn phòng Đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz của Đức tại Việt Nam, đã giới thiệu tổng quan về tiềm năng của bang này, nhấn mạnh đây không chỉ là một địa điểm kinh doanh hấp dẫn mà còn là cầu nối chiến lược để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường châu Âu.

Để hỗ trợ các công ty nước ngoài và các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, bang Rheinland-Pfalz cung cấp nhiều chương trình đầu tư và sáng kiến tài trợ. Đáng chú ý là Quỹ Đổi mới RLP II & III, cung cấp vốn chủ sở hữu lên đến 2 triệu euro cho các công ty công nghệ nhỏ, sáng tạo.

Ngoài ra, bà My cho biết các chương trình tăng tốc và ươm tạo khởi nghiệp của bang như Grow in RLP Accelerator và LiSci RLP Incubator cũng được thiết kế để hỗ trợ các công ty nước ngoài thâm nhập thị trường.

Sự hỗ trợ còn được thể hiện thông qua Sở Ngoại thương trực thuộc Bộ Kinh tế bang Rheinland-Pfalz, đơn vị chuyên cung cấp cơ hội tiếp cận các mối quan hệ, hội thảo chuyên ngành và tham gia hội chợ thương mại ở nước ngoài.

Theo dự kiến, Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức (IHK) sẽ tổ chức các chương trình hợp tác trong năm 2026, bao gồm đoàn doanh nghiệp tham quan triển lãm rượu vang và công nghệ xanh tại Đức, Chương trình Đào tạo Quản trị Doanh nghiệp RLP dành cho các chuyên gia và quản lý trẻ, cùng với các sự kiện quảng bá sản phẩm.
Chương trình đào tạo ngắn hạn tại Đức này sẽ trang bị kiến thức quản lý và thúc đẩy quan hệ hợp tác bền vững giữa doanh nghiệp Việt Nam và các công ty tại bang Rheinland-Pfalz, theo bà My.

×