GS.TS, Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường: Nhiều đơn vị cảm ơn vì được tháo gỡ vướng mắc nhờ hoạt động giám sát

Ngày 6/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát với chủ đề “Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển”.

"Giám sát là đồng hành, không phải thanh tra, kiểm tra"

Tại phiên chuyên đề về: “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, nhấn mạnh sự khác biệt cơ bản giữa giám sát và thanh tra, kiểm tra.

Theo ông, nếu thanh tra, kiểm tra nặng về xem xét, xử lý hậu quả thì giám sát là quá trình đi tìm hiểu, đánh giá để phát hiện những điểm tốt, những vướng mắc trong quá trình thực thi chính sách.

"Giám sát phải đồng hành, song hành ngay với quá trình thực hiện, chứ không phải chờ xong rồi mới giám sát. Chính vì vậy, giám sát mang lại lợi ích cho đối tượng được giám sát nhiều hơn, chứ không phải như thanh tra, kiểm tra", ông Cường khẳng định.

GS.TS Hoàng Văn Cường dẫn chứng, qua các cuộc giám sát về phòng chống Covid-19 hay thực hiện Nghị quyết 43 về phục hồi kinh tế, Quốc hội đã phát hiện và tháo gỡ nhiều bất hợp lý, từ việc ghi nhận tài sản cho tặng không có hồ sơ, thanh quyết toán vật tư y tế không sử dụng, đến việc nới rộng thời gian giải ngân các gói hỗ trợ.

"Tôi cũng tham gia những đoàn giám sát này và được chứng kiến những đơn vị được giám sát người ta nói rằng rất cảm ơn khi hoạt động giám sát đến tháo gỡ cho họ", ông chia sẻ.

Tuy nhiên, vị GS.TS cũng chỉ ra những hạn chế, khi không phải tất cả các vướng mắc đều có thể được tháo gỡ bằng chính sách. Ông nêu ví dụ về các gói tín dụng ưu đãi hàng trăm nghìn tỷ đồng cho phục hồi kinh tế và phát triển nhà ở xã hội nhưng tỷ lệ giải ngân rất thấp.

"Giám sát đã phát hiện ra các chính sách này chưa đi vào cuộc sống. Có lẽ các chính sách hỗ trợ lãi suất qua ngân hàng thương mại sẽ không thành công, mà phải qua hệ thống ngân hàng chính sách xã hội", ông Cường nhận định.

Từ đó, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng, khi chính sách không hiệu quả, giám sát cần chuyển hướng sang yêu cầu giải trình về chính sách và quá trình tổ chức thực thi.

"Khi đã đưa ra chính sách, người dân và doanh nghiệp kỳ vọng. Nếu nó không đi vào cuộc sống, cơ quan hoạch định phải có trách nhiệm giải trình. Đây là phương thức giám sát cần được quan tâm nhiều hơn", ông nhấn mạnh.

Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát

Theo bà Nguyễn Thuý Anh, Phó trưởng Ban Chính sách chiến lược Trung ương, công tác kiểm tra, giám sát là một trong những phương thức lãnh đạo trọng yếu góp phần khẳng định uy tín năng lực cầm quyền của Đảng, hiệu lực của bộ máy Nhà nước, tạo dựng và củng cố niềm tin của nhân dân trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do vậy, yêu cầu đặt ra là công tác giám sát phải đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung, phương pháp và tổ chức thực hiện.

Trước yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa kiến tạo và phát triển, đáp ứng kỳ vọng của nhân dân, bà Thuý Anh kiến nghị, cần đổi mới phương pháp, quy trình ứng dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số trong công tác giám sát.

Trong đó, cần hoàn thiện chính sách quy trình giám sát về kinh tế - xã hội, đảm bảo khách quan khoa học thực tiễn. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử bảo mật, phục vụ cho công tác giám sát. Kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát và tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức toàn hệ thống.

Đồng thời, phân cấp kiểm tra, giám sát đi đôi với kỷ luật minh bạch. Cần đảm bảo kiểm soát quyền lực, hiệu quả, tăng cường quản trị quốc gia, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, đặc biệt là đất đai và tài chính.

Mặt khác, tăng cường hiệu quả giám sát tối cao của Quốc hội, cần đổi mới quy trình giám sát, nâng cao chất lượng chất vấn giám sát ngân sách và tăng cường giám sát thực thi sau kiến nghị. Ngoài ra, thúc đẩy phối hợp giữa Quốc hội với các cơ quan Đảng, Chính phủ và đội ngũ chuyên gia nhà khoa học để nâng cao chất lượng tham mưu và phản biện chính sách.

Ông Phan Đức Hiếu, Uỷ viên của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, dẫn chứng từ bài học kinh nghiệm giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội mà thực tế ông đi giám sát.

Qua đó, ông Hiếu kiến nghị, bổ sung thêm các quy định xác định rõ mục tiêu và nội dung giám sát chuyên đề. Theo đó, giám sát chuyên đề của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND theo hướng bổ sung thêm các quy định xác định rõ mục tiêu và nội dung giám sát chuyên đề.

Giám sát chuyên đề cần tập trung vào việc nhận diện và đánh giá các nội dung như tính đầy đủ, kịp thời trong việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành Luật và công tác tổ chức thi hành pháp luật.

Đồng thời, nhận diện khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện Luật và chất lượng văn bản hướng dẫn thi hành. Từ đó, đánh giá tính phù hợp, khả thi, hiệu quả và bất cập khác của quy định pháp luật liên quan đến chuyên đề giám sát và hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật, chương trình liên quan. 

Ông Phan Đức Hiếu kiến nghị, nghiên cứu bổ sung quy định xác định rõ trách nhiệm của các thành viên đoàn giám sát đối với kết quả giám sát, bảm đảm tính độc lập giữa hoạt động giám sát và sự lãnh đạo chỉ đạo của Hội đồng dân tộc, ủy ban và vụ chuyên môn.

Bổ sung quy định để xác định rõ giá trị pháp lý của Nghị quyết giám sát và chế tài trong trường hợp không thực hiện đầy đủ, kịp thời nghị quyết giám sát. Cùng với đó, nghiên cứu bổ sung quy định nhằm nâng cao chất lượng và tính đầy đủ thông tin báo cáo phục vụ cho công tác giám sát.

×