Khách quốc tế xôn xao tìm đến Việt Nam mua cà phê, có ngày doanh nghiệp tiếp đón vài đoàn

Trong bức tranh xuất khẩu, nông nghiệp Việt Nam đang trải qua một chu kỳ “tăng tốc” hiếm có về cả quy mô lẫn chất lượng. Hạt gạo, cà phê, hạt tiêu, trái cây, thủy sản… - những ngành hàng tỷ đô đang đồng loạt xác lập các kỷ lục mới về kim ngạch, mở rộng thị phần, đồng thời củng cố vị thế Việt Nam trên các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đó không chỉ là câu chuyện về những mùa vụ thuận lợi hay giá cả thế giới, mà đằng sau sự bứt phá đó là những nỗ lực của doanh nghiệp, cơ quan quản lý, người nông dân trong hành trình dài đàm phán mở cửa thị trường theo các Nghị định thư (protocol) SPS, tiêu chuẩn hóa quy trình trồng–nuôi–chế biến, chuyển dịch mạnh sang xuất khẩu chính ngạch và nâng cấp thương hiệu nông sản.

Cà phê - "ngôi sao" sáng trong xuất khẩu nông sản

Thống kê sơ bộ của Cục Hải quan cho thấy, đến 15/8, đã có 8 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp có kim ngạch đạt từ 1 tỷ USD trở lên, tăng một nhóm so với cùng kỳ năm ngoái, đó là hạt tiêu. Trong đó, gỗ và sản phẩm gỗ dẫn đầu với giá trị xuất khẩu đạt 11,1 tỷ USD, tăng 6,3% so với cùng kỳ năm 2024. Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ lớn nhất, chiếm 56% thị phần, tiếp theo là Nhật Bản (12,4%) và Trung Quốc (10,9%).

Khởi nguồn từ những xưởng mộc gia công với những làng nghề truyền thống, ngành gỗ Việt Nam đã có bước chuyển mình ngoạn mục trong hơn hai thập kỷ qua. Năm 2000, kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 219 triệu USD, đến năm 2004 đã vượt mốc 1 tỷ USD. Năm 2024, ngành gỗ đạt kim ngạch 16,3 tỷ USD - lập kỷ lục lịch sử, đồng thời đưa Việt Nam trở thành nhà xuất khẩu nhóm sản phẩm đồ gỗ có giá trị gia tăng cao (đồ mộc trong nhà và ngoài trời) đứng thứ hai toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc.

Tiếp đó, nhóm hàng thủy sản đứng thứ hai với giá trị xuất khẩu đạt 7,03 tỷ USD, tăng 11,5%, các thị trường tiêu thụ lớn nhất là Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nhật Bản, chiếm lần lượt 19,8%, 17,2% và 15,1%.

Mặt hàng cà phê năm nay đang nổi lên như một “ngôi sao” sáng, với giá trị kim ngạch đạt 6,42 tỷ USD, tăng 59,1% so với cùng kỳ năm trước và vượt khá xa cả con số kỉ lục của năm 2024. Tổng khối lượng cà phê xuất khẩu 8 tháng đầu năm 2 đạt 1,2 triệu tấn, tăng 8,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Giá cà phê xuất khẩu bình quân 8 tháng đầu năm ước đạt 5.580 USD/tấn, tăng 46,4% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó Đức, Italy và Tây Ban Nha là các thị trường lớn nhất, chiếm gần 30% tổng lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam.

Hiệp hội Cà phê – Cacao Việt Nam (VICOFA) và nhiều tổ chức dự báo kịch bản 8 – 10 tỷ USD nếu mặt bằng giá xuất khẩu được duy trì ở mức cao (5.600–5.800 USD/tấn), do sự thiếu hụt nguồn cung toàn cầu và rủi ro thời tiết tại Nam Mỹ.

Đại diện Cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật nhận định, thành công của cà phê năm nay là sự phản ánh hiệu quả từ Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 mà Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành tháng 1/2024. Cà phê là một trong sáu loại cây chủ lực được định hướng phát triển theo hướng gia tăng chất lượng, hướng đến nhóm sản phẩm đặc sản có giá trị cao.

Với diện tích khoảng 740.000ha và sản lượng xấp xỉ 2 triệu tấn/năm, dù sản lượng không tăng nhiều, nhưng nhờ tập trung vào chất lượng, cà phê Việt Nam vẫn gia tăng kim ngạch mạnh mẽ. Năng suất bình quân toàn quốc hiện ở mức 2,9 tấn/ha, trong khi một số vườn thí điểm tái canh đạt 4-5 tấn/ha, cho thấy dư địa cải thiện còn rất lớn.

Một “tân binh” của nhóm hàng nông sản chủ lực sớm đạt 1 tỷ USD trở lên trong 8 tháng đầu năm là hồ tiêu, khi lũy kế từ đầu năm đến 15/8/2025, các doanh nghiệp đã xuất khẩu 154.630 tấn hạt tiêu, kim ngạch đạt hơn 1 tỷ USD. Dù lượng xuất khẩu giảm gần 20.000 tấn so với cùng kỳ, nhưng kim ngạch lại tăng tới 28,38%, nhờ giá xuất khẩu bình quân tăng mạnh sau một giai đoạn dài trũng giá.

Đối với trái cây và rau quả, sầu riêng đang có vai trò dẫn dắt cả nhóm ngành hàng chủ lực này. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu rau quả lập đỉnh với con số hơn 6 tỷ USD; sang 2025, mặt hàng rau quả dần tăng tốc nhờ xuất khẩu sầu riêng phục hồi: riêng 7 tháng 2025, sầu riêng ước vượt 1 tỷ USD, kéo toàn nhóm rau quả tăng khoảng 35% so cùng kỳ.

Đây là kết quả trực tiếp của một loạt Nghị định thư về kiểm dịch thực vật, cho phép một số mặt hàng nông sản của Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc: sầu riêng (2022), chuối (2023), khoai lang (2023), dưa hấu (2024), cùng nhiều loại trái cây/nông sản khác được cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam bày tỏ vui mừng khi hồi tháng 4/2025, đã có thêm mặt hàng chanh leo và ớt được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc sau thời gian thí điểm. Ước tính với việc 2 mặt hàng mới được khơi thông, ngành rau quả Việt Nam có thể xuất khẩu thêm 200 - 250 triệu USD, góp phần bù đắp việc sụt giảm giá trị xuất khẩu của ngành sầu riêng.

Chuyển từ “tăng lượng” sang “tăng chất”, tăng vị thế nông sản Việt

Với những kết quả xuất khẩu nông sản đã đạt được trong năm 2024 cũng như những tháng đầu năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt quyết tâm bằng mọi biện pháp đạt tăng trưởng ngành trên 4%; kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản đạt hơn 65 tỷ USD, phấn đấu cán mốc 70 tỷ USD trong năm 2025.

Sự thăng hạng của gạo (top 2 thế giới), cú bứt phá lịch sử của cà phê (chạm mốc 6 tỷ USD chỉ sau 7 tháng), sự trở lại ấn tượng của sầu riêng và nhóm rau quả, cùng đà phục hồi của thủy sản cho thấy nông sản Việt không còn đứng ở “chiếu dưới” về chất lượng và chuẩn mực.

Điều đáng nói, sau nhiều năm bị gắn với hình ảnh chất lượng thấp, bán giá rẻ, thì những năm gần đây nhiều mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam đã vang danh thế giới về chất lượng, như cà phê, nhờ sản xuất đạt tiêu chuẩn quốc tế nên các nhà rang xay trên toàn cầu ồ ạt đến Việt Nam tìm mua, thị trường thế giới cũng trông vào nguồn cung từ nước ta.

“Khách quốc tế tìm đến đặt mua hàng rất nhiều. Có những tháng, một ngày chúng tôi tiếp vài đoàn, từ thứ Hai đến thứ Bảy”, ông Phan Minh Thông - Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group, chia sẻ. Không chỉ vậy, giữa năm ngoái cà phê đặc sản Sơn La vừa mang đến Chicago (Mỹ) chào hàng đã bán hết sạch. Ở nhà máy, 8.000 tấn cà phê, tương đương 400 container hàng cũng không còn một hạt. Cà phê Robusta vốn rẻ, nay trở thành loại Robusta có giá cao nhất thế giới.

Đối với thủy sản, số liệu thống kê mới nhất từ Cục Hải quan, 7 tháng vừa qua, lĩnh vực này tiếp tục tăng trưởng hai con số so với cùng kỳ năm ngoái khi đạt 6,08 tỷ USD. Trong năm 2024, dù đối mặt với nhiều thách thức, xuất khẩu thủy sản vẫn về đích ấn tượng với 10 tỷ USD. Trên bản đồ xuất khẩu thủy sản thế giới, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu lớn thứ ba, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy. Trong đó, thế mạnh xuất khẩu tôm mang về 4 tỷ USD, cá tra đạt 2 tỷ USD và cá ngừ thu về 1 tỷ USD...

Đáng chú ý, con cá tra Việt Nam từ sản phẩm ở “ao làng” vươn ra chợ toàn cầu và giữ ngôi số 1 thế giới trong hơn hai thập kỷ qua. Kim ngạch xuất khẩu lần đầu tiên đạt chỉ vỏn vẹn 1,65 triệu USD vào năm 1997, sau đó vọt lên và lập kỷ lục lịch sử 2,4 tỷ USD năm 2022. Trong 7 tháng năm nay, con cá này đã đem về 1,2 tỷ USD.

Với sản lượng hơn 100 triệu tấn nông, lâm, thủy sản xuất khẩu mỗi năm, theo ông Trần Đức Thắng - quyền Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường, giá trị kim ngạch xuất khẩu cần hướng đến mục tiêu 80-90, thậm chí là 100 tỷ USD.

Mỗi ngành hàng cần bám sát kế hoạch tăng trưởng, chủ động ứng phó với rào cản kỹ thuật và biến động thị trường. Thời gian tới, ngành nông nghiệp cần tập trung duy trì ổn định các thị trường truyền thống, mở cửa các thị trường tiềm năng mới; chuyển hướng từ mục tiêu tăng sản lượng sang nâng cao giá trị gia tăng thông qua đẩy mạnh chế biến sâu; tìm giải pháp tiêu thụ cho các sản phẩm đang gặp khó tại Hoa Kỳ…

×