Nông dân được lựa chọn nội dung tập huấn, học livestream bán hàng

Khác với cách tiếp cận khuyến nông truyền thống, mô hình khuyến nông cộng đồng hiện nay đang trao quyền cho người dân – từ xác định nhu cầu, lựa chọn nội dung tập huấn đến tham gia tổ chức hoạt động học tập tại địa phương.

Tại xã Phú Hữu (huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang), tổ khuyến nông cộng đồng với nòng cốt là các nông dân tiêu biểu đã tổ chức hơn 30 buổi tập huấn, thực hành kỹ thuật trồng lúa sạch, trồng rau hữu cơ và nuôi cá tra theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ đó, năng suất nông sản đã tăng từ 15-20%, trong khi chi phí đầu vào giảm rõ rệt.

“Tôi từng nghĩ học chỉ dành cho mấy ông có bằng cấp. Giờ tôi thấy mình cần học mỗi ngày. Nhờ lớp tập huấn, tôi biết cách tự pha thuốc sinh học, bán rau qua điện thoại, có khách từ tận TP.HCM đặt hàng”, ông Nguyễn Văn Tuấn, nông dân xã Phú Hữu (huyện Châu Thành, Hậu Giang) chia sẻ.

Các mô hình khuyến nông cộng đồng hiện nay không chỉ dừng lại ở chuyện gieo hạt hay chăm cây mà còn tích hợp cả kỹ năng quản lý tài chính, liên kết thị trường, thậm chí là kỹ năng sử dụng công nghệ.

Đơn cử như tại Bình Thuận, năm 2024 lần đầu tiên Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bình Thuận triển khai app “Nông nghiệp số Bình Thuận” cho tất cả các mô hình khuyến nông. App được tích hợp trên 2 hệ điều hành IOS và Android có chức năng ghi nhật ký sản xuất cho phân hệ sản xuất lĩnh vực trồng trọt.

Qua đó, khuyến nông Bình Thuận đã tổ chức 4 cuộc hội thảo với quy mô 500 đại biểu, người dân – trong đó có Hội thảo khoa học phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Bình Thuận về Chuyển đổi số; 10 lớp tập huấn trực tiếp về ứng dụng chuyển đổi số và sử dụng phần mềm Nông nghiệp số; mở rộng dưới nhiều hình thức (Trực tiếp và trực tuyến) cho người trồng thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP, trên đối tượng cây ăn quả, rau màu…

Đặc biệt, Trung tâm Khuyến nông đã lấy Tổ Khuyến nông cộng đồng là hạt nhân, trung tâm trong tuyên truyền và đào tạo thực hiện chuyển đổi số.

Riêng phần mềm "Nông nghiệp số Bình Thuận", đơn vị đã cấp hơn 1.000 tài khoản cho người dân/HTX; trên sầu riêng và táo đã kích hoạt cấp hơn 10.000 tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Trên thanh long ước tính có 30% hồ sơ chứng nhận VietGAP trong năm 2024 được thực hiện số hoá, có ghi chép nhật ký điện tử bằng phần mềm này.

Hay như tại các huyện Hướng Hóa, Đakrông (tỉnh Quảng Trị) – một trong những địa phương nghèo nhất cả nước, mô hình khuyến nông cộng đồng đã giúp nhiều hộ đồng bào dân tộc Vân Kiều biết cách trồng sắn, trồng chuối, nuôi gà thả đồi và bán hàng qua mạng xã hội.

Được cán bộ khuyến nông hướng dẫn cụ thể, gia đình ông Hồ Văn Tia, thôn A Ngo (xã A Ngo, huyện Đakrông) đã áp dụng quy trình trồng chuối tiêu hồng đúng kỹ thuật. Với mật độ trồng 2.000 cây/ha, vườn chuối của ông Tia phát triển tốt. Đến kỳ thu hoạch, ông Tia thu hoạch chuối theo từng lô thiết kế với năng suất trung bình đạt 40 tấn/ha. Với giá bán khoảng 3.000 - 4.000 đồng/kg, ông Tia đạt lợi nhuận hơn 70 triệu đồng/ha.

Các mô hình chăn nuôi cũng được Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị chú trọng chuyển giao thành công với các loại con nuôi có chất lượng tốt, có khả năng chống chịu với dịch bệnh như: mô hình chăn nuôi gà an toàn sinh học trên nền đệm lót sinh học ở xã Mò Ó, huyện Đakrông quy mô 100 con/ mô hình, tỉ lệ sống đạt 97,4%, lợi nhuận thu được sau 4 tháng nuôi đạt 5 triệu đồng/mô hình; mô hình chăn nuôi lợn thịt an toàn sinh học theo hướng hữu cơ...

“Từ chỗ chỉ biết bán cho thương lái, giờ tôi biết livestream, biết gói hàng gửi đi tỉnh khác. Nhờ vậy, thu nhập tăng gần gấp đôi chỉ sau 1 vụ nuôi gà”, chị Hồ Thị Mến (xã Ba Nang, Đakrông) cho biết.

Giúp nông dân giảm nghèo theo hướng đa chiều

Theo hướng tiếp cận nghèo đa chiều, giảm nghèo không chỉ dừng ở thu nhập, mà còn bao gồm khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, hạ tầng và thông tin. Mô hình khuyến nông cộng đồng đã và đang góp phần cải thiện toàn diện những khía cạnh này.

Trong các chương trình sinh hoạt thôn bản ở Hà Giang, các cán bộ Tổ Khuyến nông cộng đồng thường xuyên phối hợp với Hội Nông dân và đoàn thể địa phương phổ biến quy trình sản xuất sạch, bên cạnh đó còn hướng dẫn bà con cả chế độ dinh dưỡng bữa ăn, phòng bệnh, kế hoạch hóa gia đình…

Số liệu từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Giang cho thấy, sau 2 năm triển khai mô hình tại 6 xã nghèo, tỷ lệ hộ nghèo giảm trung bình 5-7%/năm. Tỷ lệ người dân tham gia BHYT tăng từ 65% lên 87%, trẻ em trong độ tuổi đi học đạt tỷ lệ đến trường trên 98%...

Tại huyện Bảo Lâm (Cao Bằng), các mô hình khuyến nông cộng đồng cũng đã được triển khai mạnh mẽ, với 44 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất cộng đồng, bao gồm trồng trọt, chăn nuôi và lâm nghiệp.

Tổng kinh phí thực hiện lên tới hơn 22,8 tỷ đồng, với 2.505 hộ được hỗ trợ, trong đó có 1.404 hộ nghèo và 757 hộ cận nghèo. Các hộ tham gia được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, tập huấn kỹ thuật và liên kết tiêu thụ sản phẩm, nhờ đó nhiều hộ đã tăng thu nhập, ổn định sinh kế và vươn lên thoát nghèo bền vững. ​

Trong khuôn khổ dự án “Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Quảng Nam”, năm 2024, Trung tâm Khuyến nông Quảng Nam đã triển khai thực hiện một số dự án ở 2 huyện Nam Trà My và Tây Giang tại các xã vùng núi, gồm dự án trồng cây Đẳng sâm xen ngô nếp phát triển kinh tế miền núi tỉnh Quảng Nam (xã Ch’ơm, huyện Tây Giang); Trồng cây dược liệu đương quy phát triển kinh tế miền núi tỉnh Quảng Nam (xã Trà Linh, huyện Nam Trà My);

Chăn nuôi ngan địa phương sinh sản miền núi (xã Ch’ơm, huyện Tây Giang); Nuôi cá diêu hồng, rô phi chính kết hợp các loài cá khác (xã Trà Vinh, huyện Nam Trà My). Tổng giá trị các dự án nói trên hơn 1 tỷ đồng.

Theo đại diện Trung tâm Khuyến nông Quảng Nam, mục tiêu của các dự án nói trên là thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống;

Bên cạnh đó, các dự án còn nhằm hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn. Đồng thời khai thác có hiệu quả hơn về tiềm năng đất đai, lao động và điều kiện sinh thái của khu vực.

Thực tế triển khai, các mô hình đã tạo nguồn thực phẩm tươi sống tại chỗ, phong phú, cải thiện bữa ăn đủ đạm cho người dân, nâng cao chất lượng cuộc sống. Đặc biệt là tạo cơ hội để đồng bào dân tộc thiểu số tại các bản làng vùng sâu, vùng xa tiếp cận và ứng dụng được tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tạo công ăn việc làm, an sinh xã hội cho bà con vùng núi, làm quen với phát triển kinh tế hộ gia đình trên diện tích đất mình có, không để đất trống đồi núi trọc.

Các mô hình cũng góp phần giải quyết lực lượng lao động nông nhàn tại vùng núi; góp phần thay đổi nhận thức và tập quán canh tác của người dân từ manh mún, nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung theo hướng hàng hóa.

Xây dựng mạng lưới khuyến nông viên "tại chỗ" là nông dân tiêu biểu

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc xây dựng mạng lưới khuyến nông viên "tại chỗ" từ những nông dân tiêu biểu là một chiến lược quan trọng trong mô hình khuyến nông cộng đồng, nhằm nâng cao hiệu quả chuyển giao kỹ thuật và thúc đẩy giảm nghèo đa chiều.

Trên cơ sở đó, một số địa phương đã ban hành chính sách và nguồn kinh phí nhằm hỗ trợ cho hoạt động khuyến nông phát huy hiệu quả trong công tác giảm nghèo đa chiều. Đơn cử, tỉnh Hà Tĩnh là một trong những địa phương tiên phong trong việc cấp kinh phí hỗ trợ cho các hoạt động khuyến nông cộng đồng.

Trong năm 2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành các quyết định cấp tổng cộng hơn 38 tỷ đồng cho các huyện, thị xã để thực hiện chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới theo Nghị quyết số 51/2021/NQ-HĐND của HĐND tỉnh.​

Nguồn kinh phí này được sử dụng để hỗ trợ các mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả, chuyển đổi cây trồng vật nuôi, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và nâng cao năng lực cho đội ngũ khuyến nông viên cơ sở. Điều đó thể hiện sự quan tâm của tỉnh Hà Tĩnh trong việc thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững và giảm nghèo đa chiều thông qua các hoạt động khuyến nông cộng đồng.

Theo báo cáo của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, sau 2 năm thực hiện đề án, cả nước đã thành lập 5.036 tổ khuyến nông cộng đồng với 45.588 thành viên tại 57 tỉnh/thành phố. Các tổ này đã trở thành cầu nối giữa người nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ, tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp, tránh sự bấp bênh, rủi ro với nông sản...​

×