Kiến nghị trả lại trong sạch cho vua Gia Long trước nghi án “bỏ vợ, giết con”

Ngày 27/4, Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc (con cháu vua Gia Long) cho biết, Hội đồng đã cùng các nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử ký tên vào đơn kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ VHTTDL và các cơ quan liên quan về việc rút lễ giỗ bà Phi Yến khỏi danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trước đó, vào chiều 26/4, Hội trị sự Nguyễn Phước tộc tổ chức toạ đàm khoa học "An Sơn miếu và bà Phi Yến ở Côn Đảo – vấn đề từ truyền thuyết đến hồ sơ di sản". Buổi tọa đàm có sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học lịch sử ở TP.HCM, Hà Nội và Thừa Thiên Huế. 

Sau buổi tọa đoàm, Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc cùng nhiều nhà nghiên cứu văn hoá, lịch sử đã ký tên vào đơn kiến nghị nêu trên. Việc này nhằm trả lại sự trong sạch của vua Gia Long trước nghi án "bỏ vợ, giết con" và để không làm xuyên tạc lịch sử.

Theo PGS.TS Nguyễn Phước Bửu Nam- Chủ tịch Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc, những ý kiến tại buổi tọa đàm đã làm rõ việc bà Phi Yến hoàn toàn không phải là vợ của vua Gia Long. Các tài liệu lịch sử được đưa ra tại tọa đàm cũng đã chứng minh không hề có chuyện Nguyễn Ánh ném con xuống biển trong quá trình chạy trốn quân đội Tây Sơn.

Chủ trì toạ đàm, PGS.TS Đỗ Bang- Phó chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, cho biết mục đích của cuộc toạ đàm là xác minh các sự kiện, nhân vật, di tích, nguồn gốc lễ hội để tôn vinh, phát huy đúng người, đúng việc cũng như trả lại những giá trị chân chính của lịch sử cho các sự kiện, nhân vật mà cụ thể là vua Gia Long lâu nay bị hàm oan.

Theo PGS.TS Đỗ Bang, thông tin Nguyễn Ánh chạy đến Côn Lôn được ghi rõ trong Đại Nam Thực Lục và Quốc triều chính biên toát yếu (do Cao Xuân Dục thực hiện dưới triều vua Duy Tân). Việc này có thể có sự nhầm lẫn về mặt sử liệu. 

PGS.TS Đỗ Bang nói, hai chữ "Côn Lôn" có nguồn gốc từ tiếng Mã Lai. Hai chữ này khi phiên âm tiếng Việt là "cù lao". Tác giả Lê Quý Đôn khi biên soạn Phủ Biên Tạp Lục cho biết, vào đầu thế kỷ XVIII, tại vùng biển miền Nam có đến 3 địa danh mang tên Côn Lôn ở 3 vị trí khác nhau tại ngoài khơi phủ Bình Thuận, ngoài khơi phủ Gia Định và ngoài khơi trấn Hà Tiên.

"Các nguồn sử liệu đều cho biết qua các lần truy đuổi của quân đội Tây Sơn, hướng trốn thoát của Nguyễn Ánh chỉ là miền Tây Nam Bộ qua Rạch Giá – Hà Tiên để tiện đường ra Phú Quốc, Thổ Chu, Cổ Cốt, Cổ Long rồi sang Xiêm. 

Việc Nguyễn Ánh đến Côn Đảo ngày nay rồi xuất hiện sự kiện ông giam vợ là bà Phi Yến trên đảo, đồng thời ném con là hoàng tử Cải (hay Hội An) xuống biển là điều hoàn toàn không thể. Nguyên do là Côn Đảo lúc bấy giờ thuộc kiểm soát của quân Tây Sơn, quá xa Phú Quốc và không có đường thoát sang Xiêm", PGS.TS Đỗ Bang khẳng định.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân thì dẫn tài liệu của nhà sử học người Pháp Charles H. Maybon trong cuốn "Bài đọc lịch sử cận và hiện đại nước Nam từ 1428 đến 1926". Tài liệu này ghi rõ "Để tránh bị săn đuổi một cách khốc liệt, ông (Nguyễn Ánh) phiêu bạt trong vịnh Thái Lan. Từ Phú Quốc đến đảo Ko-rong, Kot-kut, rồi trở lại Phú Quốc".

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân cho biết, có thể việc Nguyễn Ánh đến Côn Lôn được sử chép lại là đảo Ko-rong, tức Cổ Long chứ không phải Côn Đảo ngày nay.

PGS.TS Nguyễn Văn Đăng (nguyên Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học- Đại học Huế) cho hay, qua nghiên cứu tài liệu, hoàn toàn không có ghi chép về bà thứ phi Hoàng Phi Yến (Lê Thị Răm) và Hoàng tử Hội An (Cải) trong tộc hệ triều Nguyễn. Truyền thuyết về bà thứ phi Hoàng Phi Yến có thể có nguồn gốc từ tập tục thơ Thánh nữ của người dân vùng biển.

PGS.TS Nguyễn Văn Đăng khẳng định, Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) đã có sự tùy tiện và tắc trách trong việc công nhận mà thiếu thẩm định nền tảng lịch sử về di tích miếu An Sơn và truyền thuyết về bà Phi Yến. Để lịch sử không bị xuyên tạc, Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cần phải lên tiếng ngay về vụ việc này. 

"Liệu có ai có thể toàn tâm đi theo phò trợ một vị quân vương nhẫn tâm, coi vợ con như rơm rạ như vậy? Điều này hoàn toàn trái với các tài liệu lịch sử ghi chép về vua Gia Long là một người biết thu phục nhân tâm", nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa (nguyên Giám đốc Sở Văn hoá – thông tin Thừa Thiên Huế) nêu vấn đề và nhấn mạnh rằng cần trả lại sự trong sạch của vua Gia Long trước nghi án "bỏ vợ, giết con" để không làm xuyên tạc lịch sử.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, để thống nhất thiên hạ, bậc quân vương cần lấy được lòng người. Chuyện Nguyễn Ánh có thể nhẫn tâm ném con trai mình xuống biển và giam vợ trên đảo một cách tàn nhẫn trước mặt quân thần như vậy là hoàn toàn bất hợp lý…