Ký ức Hà Nội: Lãng đãng nhớ về chiều thu Hà Nội những ngày đầu thập niên 80

Những cơn gió heo may mang hơi lành lạnh khiến tôi chợt rùng mình sau một ngày mỏi mệt mưu sinh. Tôi bước ra khỏi xe buýt, nhìn Thủ đô Paris lộng lẫy dưới sắc vàng của lá. Đang đắm chìm trong suy tư, hoài niệm bỗng cơn mưa ào ạt đổ xuống nhưng tôi vẫn không lấy làm ngạc nhiên. Mùa thu Paris vốn là vậy, mưa chợt đến rồi chợt đi như đùa. Ghé chân vào một quán cà phê trú chân, nhâm nhi từng giọt đắng, tôi lặng lẽ ngắm mưa, bồi hồi nhớ về những chiều thu Hà Nội. Những giọt cà phê cuối cùng tí tách chạm đáy ly cà phê càng khiến lòng tôi hoang hoải nhiều nỗi nhớ.

Những năm trước, khi thời gian còn thư thái, mỗi dịp thu về, tôi hay về Hà Nội, đi loanh quanh để ngắm màu xanh biếc của nước Hồ Tây, ngắm nhìn bầu trời xanh trong và nắng vàng rót mật rồi hít hà hương vị đặc trưng vương vấn trên mặt hồ. Cho đến giờ bản thân vẫn không định nghĩa được dư vị lạ lùng và quyến rũ đó, chỉ biết nó vương vấn một mùi ngai ngái đậm hơi nước làm cho tâm hồn chợt lãng đãng, xa xăm. Dư vị ngai ngái ấy, bằng một cách kỳ lạ nào đó, cứ in đậm trong tâm trí tôi, như một kí ức không thể lãng quên.

Mùa thu Hà Nội trong hồi ức của tôi còn là kỉ niệm về những tháng ngày khó khăn. Chúng tôi là những sinh viên thời cuối của thập niên 70, đầu những năm 80 của thế kỷ trước. Thời điểm ấy là lúc cuộc chiến tranh chống Mỹ vừa kết thúc nhưng căng thẳng về chính trị mới ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc lại bắt đầu. 

Thế hệ sinh viên như chúng tôi khi ấy đã may mắn được hưởng những mùa thu Hà Nội trong hòa bình khi biết bao người cùng trang lứa đã hy sinh quên mình nơi chiến trường biên giới. Trong suốt khoảng thời gian học đại học, cảm xúc về mùa thu Hà Nội thời đó của lũ sinh viên chúng tôi rất khác biệt so với tất cả những đoản khúc về thu thường hay đọc được trong sách vở. 

Mùa thu Hà Nội của tôi khi ấy không chỉ có sự lãng đãng của sắc màu trời mây, hồ nước mà còn chất chứa biết bao niềm tin và hi vọng vào bình yên của tương lai. Dẫu hồi hộp là thế nhưng mấy chục năm sau hồi tưởng lại cá nhân vẫn thấy đó là mùa thu đẹp nhất trong những năm tháng mà chúng tôi đã sống. Mùa thu Hà Nội vẫn còn mãi trong ký ức của tôi theo cách của riêng mình.

Hoài niệm đẹp về mùa thu ngày ấy là những buổi chiều, cà nhóm bạn chúng tôi rủ nhau đi qua đường cái đến cánh đồng Dịch Vọng. Gió thổi mát rượi, thoang thoảng mùi hương lúa thơm dịu nhẹ. Những cơn gió thật nhẹ, khẽ khàng đùa nghịch trên mái tóc của những cô cậu sinh viên. Trong dòng sông gió miên man của những chiều thu như thế, chúng tôi thường an tĩnh mang sách ra cánh đồng ngồi học.

Tuy nhiên, học hành thì ít, mơ màng lại nhiều vì chiều thu thơ mộng và yên tĩnh quá, khiến con người ta khó lòng ngồi học trong cảnh sắc thu khi chiều xuống, cánh đồng mờ ảo sương và ánh hoàng hôn. Chúng tôi cứ thế tĩnh lặng ngồi đó, cảm nhận rõ hương gió của mùa thu, cho đến khi màn đêm buông xuống không nhìn thấy gì nữa mới lững thững trở về ký túc xá.

Mùa thu ngày ấy còn là những đêm trăng sáng. Trăng trong các khu ký túc xá đặc biệt sáng trong. Sau những buổi mệt nhoài trên giảng đường, chúng tôi thường ngồi bên hiên nhà vằng vặc ánh trăng, ngồi đàn và thong dong hát những bài ca trong trẻo một thời tuổi trẻ. Dưới ánh trăng mùa thu, tiếng hát của chúng tôi như hay hơn, vang xa, đong đầy xúc cảm cũng nhiều hơn. Có những đêm trăng đẹp của tuổi trẻ, cả dãy ký túc xá của chúng tôi đắm chìm trong tiếng hát. Mỗi người lại lặng lẽ thả hồn mình rong ruổi theo những cảm xúc riêng.

Thu Hà Nội còn là những chiều thứ bảy thong thả đạp xe đạp trên đường Đê La Thành với hàng xà cừ cổ thụ ngả bóng xanh mướt, môi mấp máy khe khẽ đọc câu thơ khi qua đường Nguyễn Du thơm mùi hoa sữa. Qua góc bờ hồ Thiền Quang, thấy một mùa thu dịu nhẹ trong hình ảnh các đôi nam thanh nữ tú ngồi trên ghế đá. 

Thanh bình và dịu dàng làm sao khi được thong thả đạp xe trong không khí ấy. Thời điểm ấy, đường phố như rộng hơn, cây cối cũng xanh mướt, dịu dàng hơn. Một sự thanh bình tĩnh lặng của Hà Nội sau những năm chiến tranh ác liệt. Nhớ hương cốm thơm thơm của các cô bán hàng rong trên đoạn đường Cầu Giấy mà thấy lòng dịu dàng đến kỳ lạ.

Lại cùng có những đêm thu chúng tôi đi dạo lặng lẽ trên đoạn đường khu ký túc xá có tượng đài Lý Tự Trọng. Cao hứng lên, cả bọn sinh viên nghèo tiền nong nhưng giàu chữ nghĩa lại tự thưởng cho mình một cốc chè đỗ đen. Ngồi dưới ánh trăng bàng bạc, thưởng thức cốc chè đỗ đen ngọt ngào mà thấy lòng nao nao bao nỗi niềm.

Những năm tháng sau này, khi đã trưởng thành, sang Pháp định cư, ngồi dưới ánh trăng nhiều lần nhưng kí ức về những đêm trăng mùa thu ngồi cùng các bạn vẫn còn mãi trong tim tôi. Cũng là trăng, cũng là mùa thu, thế mà ở ký túc xá nơi Thủ đô yêu dấu, ánh trăng trong vắt đến ngỡ ngàng như cổ tích.

Thi thoảng, giữa những chiều mùa thu ở Pháp lá rơi vàng óng ánh, ngồi thong thả đọc tản văn về mùa thu thấy đẹp trong từng câu văn nhưng vẫn thấy thiếu một cái gì đó bình dị đời thường của mùa thu mà chúng tôi đã sống, cảm nhận và đã yêu từ trong máu thịt. Lại thèm một lần được quay về Hà Nội, thong thả dạo bờ hồ vào những ngày mùa thu.