Làm gì khi không về quê ăn Tết

Lại thêm những cái Tết xa nhà

Những tác động tiêu cực từ sự chững lại của kinh tế toàn cầu đã ảnh hưởng tới người lao động. Rõ nét nhất là việc nhiều công ty buộc phải sa thải hàng chục nghìn lao động do không có đơn hàng. Theo Tổng cục Thống kê, quý 3/2023, hơn 118.000 lao động mất việc làm, chủ yếu là công nhân thuộc các công ty may mặc, da giày và tập trung tại hai địa phương vốn thu hút nhiều nhân lực nhất là TpHCM và Bình Dương. Nhìn rộng ra, trong 9 tháng đầu năm, có tới hơn 1 triệu trên tổng số khoảng 52 triệu người trong độ tuổi lao động bị mất việc làm.

Một số lao động đã về quê tìm việc nhưng hầu hết lại chọn ở lại các thành phố lớn, tìm kiếm bất cứ công việc gì có thể nuôi sống họ trong mùa Tết, khi nhu cầu tuyển dụng lao động thời vụ tăng cao, và hy vọng qua năm, các công ty có thể sẽ tuyển người trở lại. Dù sao, kiếm việc làm thời vụ ở đây vẫn dễ dàng hơn ở quê. Ngoài ra, với nhiều người, về quê là chi tiêu nhiều hơn với các khoản chi lớn như tiền đi lại, tiền quà cáp, tiền mua sắm Tết, thậm chí tiền đóng góp xây sửa nhà thờ họ, mồ mả… Đây thực sự là một áp lực kinh tế lớn.

Muôn kiểu việc làm mùa Tết.

Con số 65% người lao động có việc làm phi chính thức trong 9 tháng đầu năm 2023 phần nào chứng minh cho tâm lý bám trụ, tìm kiếm việc làm của người ngoại tỉnh. Những công việc được chú ý là phụ hồ, xe ôm công nghệ, shipper giao hàng, giúp việc quán ăn, giúp việc gia đình theo giờ… Khoảng một hai năm về trước, shipper, giúp việc theo giờ là những công việc "thời thượng", đem lại thu nhập 10 - 12 triệu/tháng nhưng gần đây, lượng người nhận việc nhiều trong khi nhu cầu giảm khiến sự cạnh tranh thì càng lúc càng gay gắt, tìm việc cũng khó. Trong khi đó, lương phụ hồ hay phụ quán ăn thì thấp hơn, chỉ 7-9 triệu đồng/tháng.

Chủ động buôn bán cũng là một giải pháp. Họ chuyển hàng từ quê vào bán dịp Tết rồi đưa lên xe đẩy ra chợ, có người thì chọn bán online. Việc bán hàng không quá khó nhưng chủ yếu "lấy công làm lãi", dư ra chút đỉnh đủ để đắp đổi qua ngày, đợi khi công ty tuyển người lại thì đi làm. Để có thể buôn bán, cần ít nhất cùng 10 - 12 triệu làm vốn. Nhiều người đã làm xin nhận trợ cấp thất nghiệp, thậm chí xin rút hết bảo hiểm xã hội để làm vốn buôn bán trước mắt. Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, 10 tháng đầu năm đã thanh toán bảo hiểm xã hội một lần cho hơn 947.000 lao động, tăng 31,38% so với cùng kỳ 2022, chiếm khoảng 5% tổng số người tham gia. Tất nhiên, đây mới chỉ là số người đã được nhận còn số người đề nghị rút thì cao hơn rất nhiều lần.

Khó khăn vay vốn làm ăn.

Không phải ai cũng đủ điều kiện rút bảo hiểm nên nhiều người chọn cách đi vay, hoặc để làm ăn buôn bán, hoặc để chi dùng ngày Tết. Nhà nước có giải pháp hỗ trợ nhưng chỉ đáp ứng phần nhỏ nhu cầu. Các ngân hàng, công ty tài chính thì có cho vay tín chấp nhưng đa phần người lao động không đáp ứng đủ điều kiện như không chứng minh được thu nhập ổn định hoặc có lịch sử nợ xấu.

Vay theo hình thức cầm cố tài sản thì dễ dàng hơn khi các cửa hàng cầm đồ sẵn sàng nhận đăng ký/cà vẹt xe và cho người vay giữ lại phương tiện để mưu sinh. Các chuỗi cầm đồ uy tín như F88 hiện cũng áp dụng hình thức vay này. Tuy nhiên, nhiều người vẫn giữ định kiến về việc cầm đồ khiến nhiều người bỏ qua cơ hội vay này để rồi ngã vào bẫy tín dụng đen với những lời đường mật như vay không thẩm định, không gặp mặt, giải ngân tức thì nhưng sau đó là chiêu trò lãi suất "trên trời", đòi nợ khủng bố, ảnh hưởng đến cuộc sống không chỉ trong ngày Tết mà còn rất lâu dài.

Ngày Tết, vốn là dịp đặc biệt nhất trong năm, nay bỗng trở thành một gánh nặng của người lao động và họ cần được nhà nước, xã hội hỗ trợ, vượt qua khó khăn để có một cái Tết dễ dàng, không quá lo âu về chuyện tiền nong. Đó là mong muốn chính đáng của mỗi người.