"Thiên hạ đệ nhất hùng quan Hải Vân" thành tên phường của Đà Nẵng sau sáp nhập

Theo đó, Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Đà Nẵng vừa tổ chức hội nghị thống nhất điều chỉnh số lượng đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn thành phố còn 15 phường xã và 1 đặc khu Hoàng Sa. Phương án này giảm đi 3 đơn vị hành chính cấp xã so với phương án trước đó 1 ngày khi Nghị quyết 26 đưa ra phương án Đà Nẵng còn 18 phường xã và 1 đặc khu Hoàng Sa.

Với các phương án mới Đà Nẵng đã bỏ cách đặt tên gọi theo số thứ tự như phường Hải Châu 1, Hải Châu 2, Hải Châu 3 hay phường Sơn Trà 1, Sơn Trà 2 để đề xuất các tên gọi mới gắn với yếu tố lịch sử, văn hóa địa phương. Tuy nhiên, trong cả 2 phương án mới đưa ra, một cái tên gắn với địa danh "thiên hạ đệ nhất" lần đầu xuất hiện đều được giữ lại đó là phường Hải Vân sau sắp xếp.

Đà Nẵng thành lập phường Hải Vân trên cơ sở nhập nguyên trạng 2 phường: Hòa Hiệp Bắc, Hòa Hiệp Nam (thuộc quận Liên Chiểu hiện nay) và xã Hòa Bắc (thuộc huyện Hòa Vang hiện nay).

Phường Hòa Hiệp Bắc và Hòa Hiệp Nam là 2 địa phương nằm sát đèo Hải Vân. Con đèo nổi tiếng với danh xưng "Thiên hạ đệ nhất hùng quan Hải Vân" phân chia địa giới hành chính giữa TP. Huế và TP. Đà Nẵng.

Hải Vân Quan được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 7 (Bính Tuất -1826). Đại Nam thực lục chính biên ghi: “Phía trước, phía sau đều đặt một cửa quan (Ngạch trước viết ba chữ “Hải Vân quan”, ngạch sau viết 6 chữ “Thiên hạ đệ nhất hùng quan”). Cái tên “Thiên hạ đệ nhất hùng quan Hải Vân" được tương truyền là do vua Lê Thánh Tông cách đây hơn 500 năm, trong một lần chinh nam đã dừng chân trên đỉnh Hải Vân và cảm khái mà đặt.

Đà Nẵng đặt tên phường xã sau sáp nhập, lần đầu tiên xuất hiện cái tên "Thiên hạ đệ nhất hùng quan Hải Vân". Ảnh: Thiên Niệm

Nằm bên núi phía Đà Nẵng là phần tam cấp và chiếc cổng Hải Vân quan cao hơn 10m, cùng một số lũy đá. Cách phần cổng thuộc địa phận Đà Nẵng không xa là Bia chiến tích Đồn Nhất đã được thành phố Đà Nẵng dựng vào năm 2001, ghi lại chiến công của quân ta trong chiến dịch Hè thu năm 1952, triệt tiêu Đồn Nhất - một cứ điểm với nhiều công sự vững chắc... án ngữ giữa đỉnh đèo Hải Vân hiểm trở do thực dân Pháp cải tạo từ vị trí chiến lược quân sự được xây dựng dưới thời vua Minh Mạng, khi Pháp trở lại xâm chiếm nước ta vào cuối năm 1946.

Tuy nhiên di tích "Thiên hạ đệ nhất hùng quan Hải Vân" hàng chục năm bị bỏ hoang tàn do việc tranh chấp địa giới giữa Thừa Thiên - Huế (cũ) và Đà Nẵng. Phần phía Bắc của di tích thuộc địa phận của Thị trấn Lăng Cô (Thừa Thiên - Huế). Phần phía Nam lại chịu sự quản lý của phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, Đà Nẵng).

Cuối năm 2016, trước sự xuống cấp nghiêm của di tích lịch sử này, hai địa phương Thừa Thiên Huế và TP. Đà Nẵng đã cùng ngồi lại để cứu lấy Hải Vân Quan. Cả 2 địa phương đã ngồi lại phối hợp làm chung một bộ hồ sơ công nhận di tích quốc gia cho công trình này.

Tháng 4/ 2017, di tích lịch sử Hải Vân Quan được Bộ VH-TT-DL công nhận là di tích quốc gia và là “di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật. Cuối năm 2021, hai địa phương đã cùng tổ chức Lễ khởi công Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan. Dự án có tổng vốn đầu tư hơn 42 tỷ đồng từ nguồn ngân sách TP.Đà Nẵng là 50% và ngân sách tỉnh Thừa Thiên Huế là 50% trên tổng mức đầu tư.

Đến tháng 12/2024, sau 3 năm triển khai, Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích quốc gia Hải Vân Quan đã hoàn thành. Hiện tại đây là một trong những điểm du lịch nổi tiếng của cả TP.Đà Nẵng và TP.Huế.

×