Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc: Những năm tháng trên đất Nga

Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc: Những năm tháng trên đất Nga

Sau 12 năm đi qua nhiều nước trên thế giới, làm đủ các nghề và hoạt động cách mạng, tháng 6/1923, với hộ chiếu mang tên Chen Vang (Trần Vương), Nguyễn Ái Quốc bí mật lên tàu từ thủ đô Paris của Pháp sang Berlin (Đức). Tại Đức, Người được đại diện đặc mệnh toàn quyền Nga Xô-viết là Xtephan Bratman cấp cho giấy đi đường vào nước Nga.

Tấm giấy đi đường ghi số 1829, mang tên Chen Vang, sinh ngày 15/2/1895, nghề nghiệp thợ ảnh. Kèm theo một giấy thị thực như sau:

Thị thực nhập cảnh số 361370

Ông: Chen Vang

Đến: Nước Cộng hòa Liên bang XHCN Xô-viết Nga

Qua trạm biên phòng: Thương cảng Petrograd.

Mục đích chuyến đi: Công tác chuyên môn.

Thời gian ở Nga: Một tháng.

Bình thản mang các giấy tờ này, Người xuống tàu thủy sang Nga trong niềm vui dào dạt. Trước đó 12 năm (tức năm 1911), anh Ba xuống tàu Pháp đi tìm đường cứu nước, trong cảnh lao động nhọc nhằn. Còn hôm nay, Nguyễn Ái Quốc với hộ chiếu Chen Vang ngồi trên tàu đàng hoàng để đi họp Đại hội Quốc tế Nông dân tổ chức tại Moscow.

Tại đại hội này, anh Nguyễn đã có một bài phát biểu làm rung động lòng người. Đại hội bầu Đoàn Chủ tịch gồm 11 người, trong đó có Chen Vang (Trần Vương, tức Nguyễn Ái Quốc). Nguyễn Ái Quốc trở thành người chiến sĩ cách mạng quốc tế khi còn rất trẻ.

Trong thời gian ở Nga, anh Nguyễn công tác tại Quốc tế Nông dân và được các đồng chí Quốc tế Cộng sản (QTCS) đánh giá cao về phẩm chất và năng lực, được cử vào làm việc trong Bộ Phương Đông của QTCS.

Cũng thời kỳ ở Nga, anh Nguyễn được dự lễ kỷ niệm lần thứ ba ngày thành lập Trường Đại học Phương Đông. Đây là một cơ sở đào tạo cán bộ cách mạng danh giá. Trường đào tạo huấn luyện các chiến sĩ cách mạng về nguyên lý Chủ nghĩa Mác-Lênin, về phương pháp tổ chức, lãnh đạo quần chúng đấu tranh cách mạng. Anh Nguyễn đã nảy ra ý nghĩ và viết thư gửi đồng chí Pêtơrốp, Bí thư phụ trách Bộ Phương Đông QTCS. Thư có đoạn: Chúng ta đã có nhóm Latin, nhóm Anglo-Saxon v.v.. tại sao chúng ta lại không có một nhóm châu Á?… Tôi đề nghị trước khi học sinh tốt nghiệp và trước khi họp Đại hội QTCS, đồng chí nên cho triệu tập Bộ Phương Đông để chuẩn bị lập nhóm châu Á đó.

Và về sau, Việt Nam có những thanh niên ưu tú được cử đi học tại trường này.

Ở nước Nga, anh Nguyễn còn đi dự Đại hội lần thứ năm QTCS tổ chức tại điện Kremlin, khai mạc sáng 17/6/1924. Anh Nguyễn không chỉ là đại biểu Đảng Cộng sản Pháp mà còn là đại biểu người Đông Dương đầu tiên dự đại hội. Đại hội có 504 đại biểu của 49 đảng cộng sản và đảng công nhân, đại diện cho 1.319.000 đảng viên cộng sản trên toàn thế giới, 10 tổ chức quốc tế, như: Quốc tế Thanh niên, Quốc tế Công đoàn, Quốc tế Cứu tế đỏ… Tại đại hội này, anh Nguyễn đã đọc một bài tham luận, trình bày những ý kiến sắc sảo có tính thuyết phục về đời sống nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa, trong đó có Đông Dương. Anh kêu gọi các đồng chí của mình: Muốn đánh đổ các nước đế quốc chủ nghĩa thì trước hết phải không cho chúng còn có thuộc địa nữa (tức là phải giải phóng các nước thoát ra khỏi ách thuộc địa).

Nguyễn Ái Quốc còn được mời dự Đại hội Quốc tế Thanh niên Cộng sản lần thứ tư, Đại hội Quốc tế Phụ nữ Cộng sản lần thứ ba, rồi Đại hội Quốc tế Cứu tế đỏ lần thứ nhất.

Sống và làm việc ở nước Nga, nhưng lòng anh Nguyễn vẫn nhớ quê hương. Anh đề nghị QTCS cho về Trung Quốc để liên hệ và chỉ đạo phong trào cách mạng. Đề nghị ấy được chấp nhận, anh được Ban Chấp hành QTCS cử làm Ủy viên Bộ Phương Đông, phụ trách Cục Phương Nam, chỉ đạo phong trào cách mạng các nước Đông Nam châu Á. Lúc nhận quyết định, anh Nguyễn nói với Manuinxki, Ủy viên Đoàn Chủ tịch QTCS: “Tôi tin rằng lần sau gặp đồng chí thì Tổ quốc Việt Nam tôi đã có Đảng Cộng sản”.

Đúng như dự đoán và lòng mong ước của Nguyễn Ái Quốc, trải biết bao khó khăn, gian khổ, đấu tranh…, 6 năm sau, ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam đã được thành lập.

Hoàn thành sứ mạng trước QTCS là thành lập Đảng Cộng sản tại nước mình, anh Nguyễn tiếp tục đi sang Xiêm, Mã Lai, Singapore để hoạt động và chỉ đạo phong trào cách mạng, rồi trở về Hương Cảng. Ngày 6/6/1931, anh bị cảnh sát Anh ở Hương Cảng bắt. Sau hơn hai năm bị tù đày, mùa thu năm 1933, nhờ có luật sư Loseby, một người Anh tiến bộ thường bênh vực các nhà cách mạng bào chữa, trước phiên tòa của nhà cầm quyền, anh được xử trắng án, được trả tự do. Khi từ Hương Cảng về tới Singapore thì anh bị bắt lại và giao cho Hương Cảng. Luật sư Loseby lại phải dùng một kế hoạch táo bạo, bố trí cho anh Nguyễn đóng vai nhà triệu phú, trên chiếc ca nô mượn của thống đốc Hương Cảng, xuống tàu thủy về Hạ Môn.

Ngày Ba Mươi Tết năm 1934, tàu cập bến Hạ Môn.

Thực dân Pháp tức tối bịa tin trên các báo: “Vì bệnh lao, Nguyễn Ái Quốc đã chết trong nhà tù Hương Cảng”. Tin loan ra khắp thế giới. Những người cộng sản khóc thương. Học sinh Việt Nam tại Trường Đại học Cộng sản Phương Đông ở Moscow đã làm lễ truy điệu. Thư từ, thơ ca, bình luận được tổ chức ở Nga và nhiều nơi khác trên thế giới để tưởng nhớ Người. Các đảng cộng sản năm châu bày tỏ lời chia buồn đến QTCS.

Trong khi đó tại Hạ Môn, anh Nguyễn đón chào xuân mới…

Một hôm đọc báo, anh thấy tin có đoàn đại biểu hòa bình từ châu Âu tới Thượng Hải tuyên truyền chống chiến tranh đế quốc. Trong đoàn có một người bạn thân từ thời hoạt động bên Pháp, anh biên thư liên lạc. Đó là nhà văn, nhà báo Paul Vaillant Couturier người Pháp. Nhờ đó, anh Nguyễn đã trở về đất Nga tự do-ngôi nhà của đại gia đình cộng sản.

Đó là mùa xuân năm 1934.

Cũng như các đại biểu khác về dự Đại hội QTCS lần thứ bảy sẽ được tổ chức vào năm 1935, Nguyễn Ái Quốc phải khai sơ yếu lý lịch và quá trình hoạt động cách mạng của mình, trong bản khai phải trả lời các câu hỏi in sẵn. Thật bất ngờ, trong bản tự khai của mình, Nguyễn Ái Quốc đã ghi những dòng chữ: Tên hoặc bí danh trong Đảng là Tống Văn Sơ. Tên hoặc bí danh dùng trong đại hội là Lin. Thành phần gia đình nhà Nho, trình độ văn hóa tự học, tôi biết các tiếng Pháp, Anh, Đông Dương, Quảng Đông, Ý và một ít tiếng Nga. Ký tên: LIN.

Tìm hiểu chặng đường Nguyễn Ái Quốc hoạt động khoảng 6 năm trên đất Nga, càng khâm phục ý chí cách mạng và rèn luyện tư tưởng cách mạng của Người. Đó là những dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của người chiến sĩ cộng sản quốc tế, tức Chủ tịch Hồ Chí Minh sau này.

×