Liên hoan Ca trù Hà Nội 2025: Gắn kết nghệ nhân, trao lửa cho thế hệ kế cận

Ghi dấu kỷ lục về quy mô và số lượng

Trong hai ngày 27–28/9, Liên hoan hoan Ca trù Hà Nội lần thứ tư - năm 2025 quy tụ 21 câu lạc bộ và nhiều thí sinh tự do với 16 tiết mục tập thể, 105 thí sinh dự thi ở các hạng mục Đào nương, Kép đàn và Trống chầu.

Đáng chú ý, thí sinh lớn tuổi nhất 86 tuổi và nhỏ tuổi nhất chỉ mới 8 tuổi, cho thấy sức lan tỏa rộng khắp của di sản đã được UNESCO vinh danh.

NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội đồng thẩm định, chất lượng các tiết mục năm nay được nâng lên rõ rệt, nhiều ca nương có giọng hát vang, rõ chữ, phối hợp ăn ý với đàn và trống. Đặc biệt, sự xuất hiện ngày càng nhiều kép đàn trẻ có kỹ thuật tốt là tín hiệu đáng mừng, khắc phục nỗi lo thiếu hụt kép đàn trong nhiều năm qua.

"Không chỉ dừng lại ở việc trình diễn những thể cách truyền thống như hát nói, mưỡu, ngâm, chèo đò…, nhiều CLB còn sáng tác lời mới cho các tác phẩm hát nói, ca ngợi quê hương, đất nước, lãnh tụ và vẻ đẹp thời đại. Đây là minh chứng cho nỗ lực sáng tạo, làm mới di sản để gần gũi hơn với công chúng hôm nay", NSND Trần Quốc Chiêm nhấn mạnh.

Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền, thành viên Ban giám khảo đánh giá: “Số lượng CLB và thí sinh gấp 2,5 lần so với kỳ liên hoan trước. Đó là tín hiệu đáng mừng, cho thấy ngày càng nhiều người tìm đến và yêu mến ca trù. Chất lượng cần thêm thời gian bồi đắp, nhưng quan trọng là ca trù đã có công chúng mới”.

Tại Liên hoan, CLB Ca trù Lỗ Khê – một trong những đơn vị có bề dày truyền thống mang đến 6 tiết mục với sự góp mặt của cả hội viên trẻ lẫn cao tuổi. Chủ nhiệm CLB Nguyễn Thế Đạm chia sẻ mong muốn sự kiện được tổ chức định kỳ hai năm/lần để các CLB có thêm sân chơi, qua đó giữ gìn và phát huy di sản.

Câu chuyện của Hoàng Hải Đăng, 17 tuổi, cộng tác viên CLB Ca trù Thượng Mỗ, cũng tạo nhiều xúc động: “Cháu mới tham gia CLB được hai tháng nhưng đã cảm nhận được vẻ đẹp cổ xưa, hoài niệm của ca trù. Cháu rất tự hào khi góp phần giữ gìn nghệ thuật truyền thống này”.

Lan tỏa giá trị di sản Thăng Long – Hà Nội

Tại Liên hoan ca trù Hà Nội lần thứ tư – năm 2025, đại diện chuyên gia và CLB đánh giá cao sự quan tâm của Nhà nước, TP Hà Nội trong việc tổ chức liên hoan, hỗ trợ kinh phí, phong tặng danh hiệu nghệ nhân.

Song, bên cạnh những tín hiệu tích cực, nhiều nghệ nhân và CLB cho rằng bảo tồn ca trù vẫn cần cơ chế hỗ trợ thiết thực hơn. Việc học và luyện tập đòi hỏi thời gian, công sức, đặc biệt với học sinh, sinh viên chỉ có thể tranh thủ dịp hè. Các CLB kiến nghị TP Hà Nội có chế độ bồi dưỡng cho người học, đồng thời đưa ca trù vào trường phổ thông để thế hệ trẻ được tiếp cận từ sớm.

Một số ý kiến cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ. Việc truyền dạy ca trù qua mạng xã hội hay phát hành tài liệu chuyên sâu như sách kỹ thuật của nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền sẽ giúp di sản lan tỏa rộng rãi hơn.

Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền cho rằng, việc đưa ca trù trở lại đúng khuôn thước truyền thống là rất khó, đòi hỏi người theo nghề phải tự học hỏi và kiên trì rèn luyện. Hiện đã có tài liệu khoa học hệ thống hóa các khuôn thức, nhưng quá trình tập luyện cần thời gian dài. Ông hy vọng các đào nương, kép đàn trẻ sẽ chủ động tìm hiểu, hiệu chỉnh kỹ thuật để gìn giữ và phát huy di sản ca trù – vốn đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Có thể nói, với sự tham gia nhiệt huyết của nghệ nhân, ca nương, kép đàn và đông đảo thí sinh trẻ, Liên hoan Ca trù Hà Nội 2025 không chỉ là sân chơi nghệ thuật mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của di sản. Đây cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung tay gìn giữ, để ca trù – di sản nghìn năm của Thăng Long – tiếp tục ngân vang trong đời sống văn hóa Thủ đô và cả nước.

Hà Nội và hành trình gìn giữ di sản ca trù

Phó Giám đốc Sở VH&TT Hà Nội Lê Thị Ánh Mai cho biết, năm 2025 đánh dấu 16 năm ca trù được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Hà Nội đã triển khai nhiều chính sách bảo tồn, trong đó có Nghị quyết 23/2022/NQ-HĐND quy định chế độ đãi ngộ cho nghệ nhân và CLB tiêu biểu, cùng Quyết định 2342/QĐ-UBND năm 2024 phê duyệt đề án bảo vệ, phát huy giá trị di sản đến năm 2030.

Thành phố Hà Nội hiện là địa phương có số lượng nghệ nhân ca trù được phong tặng nhiều nhất cả nước, với 32 nghệ nhân qua ba đợt xét (2015, 2019, 2022).

Trong đợt xét năm 2025, Hà Nội tiếp tục đề nghị công nhận thêm 8 Nghệ nhân nhân dân và 23 Nghệ nhân ưu tú. “Liên hoan ca trù Hà Nội không chỉ góp phần bảo tồn di sản mà còn phát hiện, bồi dưỡng thế hệ trẻ, tạo sức sống mới cho nghệ thuật nghìn năm này”, bà Lê Thị Ánh Mai nhấn mạnh.

×