Tọa đàm: Vai trò của Luật Đất đai 2024 trong giảm nghèo đa chiều

Vai trò quan trọng của luật đất đai 2024 trong việc giảm nghèo đa chiều ở Việt Nam

Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 là một trong ba chương trình lớn thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với nghề nghèo.

Thực hiện chương trình những năm qua, Trung hội Nông dân Việt Nam, các cấp hội Nông dân Việt Nam phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai nhiều chương trình, dự án, giải pháp để nâng cao nhận thức của người dân về chương trình. Giới thiệu những mô hình hay, cách làm hiệu quả để hội viên nông dân, người nghèo vươn lên thoát nghèo có đời sống khấm khá.

Một trong những giải pháp được thực hiện để người dân vươn lên thoát nghèo là phối hợp cùng với các cơ quan chức năng trợ giúp pháp lý cho người nghèo để họ có thể tiếp cận chính sách giảm nghèo, thủ tục vay vốn, thủ tục đất đai, tư liệu sản xuất.

Thực hiện kế hoạch số 32B KHNTNN ngày 3/4/2025 của Báo Nông thôn ngày nay về việc triển khai chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững năm 2025, Báo Nông thôn ngày nay/Dân Việt tổ chức tòa đàm trực tuyến với chủ đề "Vai trò của Luật đất đai 2024 trong giảm nghèo đa chiều".

Tòa đàm sẽ làm rõ vai trò quan trọng của Luật đất đai 2024 trong việc giảm nghèo đa chiều ở Việt Nam, đặc biệt là các nội dung đảm bảo quyền sử dụng đất và tài nguyên cho người dân, qua đó tác động tích cực đến các khía cạnh đời sống của người nghèo như thu nhập, tiếp cận dịch vụ xã hội, các vấn đề quản lý, sử dụng đất đai đối với người nghèo khi thay đổi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Tại tọa đàm, luật sư Trương Quốc Hòe và luật sư Vũ Anh Tuấn (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), cùng phân tích những điểm mới của luật và tác động đến đời sống người nghèo.

Chính sách để người nghèo tiếp cận sử dụng tài nguyên đất

Luật đất đai 2024 chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/8/2024, vậy trong Luật này có những chính sách nào dành sự ưu đãi hơn cho người nghèo để tiếp cận sử dụng tài nguyên đất trong phát triển sản xuất?

Liên quan đến vấn đề này, luật sư Trương Quốc Hòe cho rằng, từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đất đai luôn được xem là tư liệu sản xuất đặc biệt quan trọng.

Luật Đất đai năm 2024 tiếp tục kế thừa tinh thần đó, đồng thời bổ sung nhiều chính sách ưu tiên dành cho hộ nghèo, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số.

“Đất là công cụ giúp người dân ổn định cuộc sống, gắn bó với ruộng đồng và vươn lên thoát nghèo", ông Hòe nhấn mạnh.

Luật sư Trương Quốc Hòe cho biết, Luật Đất đai quy định nhiều hình thức giao đất khác nhau.

Bởi đất đai là tư liệu sản xuất của người nông dân, nên việc giao đất phải gắn với mục đích sử dụng cụ thể và hiệu quả.

Theo ông, có một số điểm cần đặc biệt lưu ý:

Thứ nhất, đất có thể được giao để phục vụ sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp.

Thứ hai, việc giao đất có thể có thời hạn hoặc không thời hạn.

Thứ ba, Nhà nước có thể giao đất có thu tiền hoặc không thu tiền sử dụng đất.

“Điều quan trọng của chính sách là tạo động lực để người dân thoát nghèo. Khi giao đất, chính quyền địa phương cần tìm giải pháp giúp người dân sớm tiếp cận tư liệu sản xuất, từ đó ổn định cuộc sống và vươn lên. Đó mới là mục tiêu và ý nghĩa thực sự của việc giao đất", ông Hòe nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, luật sư Vũ Anh Tuấn nhận định, cả Luật Đất đai trước đây và Luật Đất đai hiện hành đều có nhiều quy định mang lại lợi ích thiết thực cho người nghèo trong công cuộc xóa đói giảm nghèo.

“Theo tôi, điểm mới và tiến bộ nhất của Luật lần này là đã quy định rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là bước tiến so với trước đây", ông Tuấn nhấn mạnh.

Cụ thể, tại khu vực nông thôn, miền núi, Luật quy định có thể cấp đất ở từ quỹ đất công cho người nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là chính sách mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Theo vị luật sư, một điểm mới nữa là Luật đã tạo ra một cơ chế giải quyết tranh chấp đất đai phù hợp với điều kiện thực tiễn, giảm thiểu chi phí, công bằng, minh bạch.

Luật mới bắt buộc tranh chấp đất đai phải hòa giải tại UBND xã trước khi ra tòa. Bên cạnh đó, mở rộng các hình thức hòa giải tại cơ sở, trọng tài thương mại, giúp “giảm chi phí, minh bạch và công bằng hơn cho người nghèo”, ông Tuấn nhấn mạnh.

"Đây là điểm mới mà đã tạo điều kiện rất tốt cho người nghèo và người yếu thế trong xã hội cũng như đồng bào dân tộc thiểu số liên quan đến việc giải quyết tranh chấp đất đai trong giai đoạn hiện nay", ông nói.

Luật sư Trương Quốc Hòe bổ sung, người dân cần sớm xác lập quyền sử dụng và quyền sở hữu của mình. Việc này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp mà còn tạo điều kiện để người dân được thụ hưởng đầy đủ các chính sách của Nhà nước.

Ông lấy ví dụ: nếu bà con sớm xác lập được quyền sử dụng đất đối với phần đất được Nhà nước giao cho hộ nghèo, thì việc đầu tiên cần làm là tiếp cận quyết định của Ủy ban nhân dân về việc giao, thuê hoặc cho phép sử dụng đất (có thể có hoặc không thu tiền, có thời hạn hoặc lâu dài).

Khi đó, bà con cũng cần làm việc trực tiếp với cán bộ phụ trách dự án - những người được giao nhiệm vụ hỗ trợ người dân thoát nghèo. Đây là những cán bộ am hiểu pháp luật, có trách nhiệm hướng dẫn bà con thực hiện các thủ tục, giúp đảm bảo quyền lợi chính đáng của các hộ nghèo.

Vai trò của Hội Nông dân trong việc phổ biến pháp luật đất đai và hỗ trợ người nghèo tiếp cận các dịch vụ, trợ giúp pháp lý được thể hiện như thế nào trong thực tế?

Luật sư Trương Quốc Hòe khẳng định, Hội Nông dân Việt Nam là một trong những tổ chức chính trị - xã hội đặc biệt được Đảng và Nhà nước quan tâm, chỉ đạo trực tiếp. Với hơn 60% dân số nước ta là nông dân, vai trò của Hội càng trở nên quan trọng. Tôi cho rằng, Hội Nông dân không chỉ là tổ chức mang tính chính trị mà còn thực sự gắn bó, đại diện cho quyền lợi thiết thực của người nông dân, đặc biệt là nhóm yếu thế ở khu vực nông thôn.

Trong thực tiễn, Hội luôn đồng hành cùng người dân trong nhiều hoạt động. Từ tham gia hòa giải, giải quyết tranh chấp đất đai tại cơ sở, cho đến hỗ trợ vay vốn, hướng dẫn sản xuất, hay tổ chức các chương trình phổ biến pháp luật. Ở hầu hết các hội đồng hòa giải tranh chấp tại địa phương, đều có sự tham gia của đại diện Hội Nông dân. Bên cạnh đó, các luật sư, tổ chức trợ giúp pháp lý, ngân hàng hay cơ quan tài chính khi triển khai chương trình hỗ trợ ở địa phương cũng đều phối hợp thông qua Hội. Có thể nói, Hội Nông dân là “cầu nối” tin cậy giữa chính quyền, pháp luật và người nông dân.

×