Một loài thủy sản của Ấn Độ bị đánh thuế cao ở Mỹ, cơ hội của Việt Nam?

Ấn Độ bị đánh thuế cao nhất, bước ngoặt với thị trường tôm toàn cầu

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) thông tin, Ấn Độ – nhà cung cấp tôm lớn nhất cho Mỹ – chịu mức thuế cao nhất 25%, đánh dấu một bước ngoặt lớn đối với thị trường tôm toàn cầu.

Theo bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm của VASEP, với mức thuế này, cuộc cạnh tranh tại thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất thế giới đang được tái định hình theo hướng khó đoán hơn, khốc liệt hơn, nhưng cũng mở ra dư địa mới cho những nước biết chủ động thích nghi. Việt Nam – với lợi thế về sản phẩm giá trị gia tăng – đang đứng trước cả cơ hội vươn lên và thử thách rất lớn về thuế quan.

Trong 5 tháng đầu năm 2025, Mỹ nhập khẩu 341.000 tấn tôm các loại, tăng 15% về lượng và 24% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Ấn Độ dẫn đầu với hơn 133.000 tấn, tiếp theo là Ecuador (95.000 tấn), Indonesia (57.700 tấn) và Việt Nam (21.100 tấn).

Mức độ phụ thuộc cao vào Ấn Độ khiến thị trường Mỹ chịu tác động mạnh khi nước này bất ngờ phải gánh mức thuế đối ứng 25%, cộng với thuế chống bán phá giá (2,49%) và thuế chống trợ cấp (5,77%), nâng tổng gánh nặng thuế lên 33,26%.

Chỉ trong vài ngày sau tuyên bố áp thuế, thị trường nội địa Ấn Độ rơi vào tình trạng hoang mang. Giá tôm tại trại – vốn tăng vọt trong hai tuần cuối tháng 7 – lập tức chững lại. Các nhà máy chế biến ngưng mua vào, đồng rupee mất giá, ngành tôm phải tính đến việc chuyển hướng sang thị trường nội địa hoặc đẩy mạnh xuất khẩu sang Anh.

Trong khi đó, Ecuador – đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Ấn Độ trong phân khúc tôm bóc vỏ đông lạnh giá rẻ – đang được hưởng lợi lớn. Với mức thuế đối ứng chỉ 15% và không bị áp thuế chống bán phá giá, tổng thuế thực tế của Ecuador hiện chỉ ở mức 18,78%.

Trong bối cảnh người mua Mỹ tìm kiếm sự ổn định về giá và pháp lý, Ecuador nổi lên như nguồn thay thế lý tưởng, nhất là khi nước này đang đầu tư mạnh vào năng lực chế biến để chuyển dịch sang phân khúc giá trị gia tăng.

Lợi thế, thách thức của tôm Việt Nam

Theo chuyên gia của VASEP, Việt Nam hiện là nguồn cung tôm lớn thứ tư của Mỹ. Dù sản lượng chưa bằng các đối thủ, nhưng Việt Nam nổi bật nhờ tôm chế biến, tôm giá trị gia tăng – phân khúc có giá bán trung bình cao nhất thị trường (11,22 USD/kg trong tháng 5/2025).

Lợi thế này càng rõ nét khi nhiều nhà nhập khẩu Mỹ muốn “thoát ly” khỏi các thị trường bị áp thuế cao và chuyển sang những nhà cung ứng có sản phẩm chất lượng, ổn định và truy xuất minh bạch hơn.

Khác với Ecuador – quốc gia có mức thuế thấp nhất (khoảng 15%) nhưng chủ yếu xuất khẩu tôm thô, hay Ấn Độ – quốc gia có sản lượng xuất khẩu cao nhất nhưng gánh mức thuế lên đến 33,26%, tôm Việt Nam tập trung vào phân khúc chế biến, hàng giá trị gia tăng. Đây là loại sản phẩm có biên lợi nhuận cao, phù hợp với xu hướng tiêu dùng cao cấp tại Mỹ, và ít chịu áp lực cạnh tranh trực tiếp về giá hơn các sản phẩm sơ chế.

Trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu đang điều chỉnh do cung vượt cầu kéo dài hai năm qua, giá tôm bắt đầu phục hồi và người tiêu dùng Mỹ thiết lập mặt bằng giá mới – tăng 18% trong thời gian gần đây – tôm Việt Nam có thể tận dụng tốt hơn lợi thế chất lượng, chế biến sâu và tính linh hoạt trong sản phẩm.

Tôm Việt Nam có lợi thế có giá trị gia tăng cao, chất lượng chế biến tốt, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, khả năng cung ứng đồng đều và mối quan hệ ổn định với nhà nhập khẩu. Nên thị phần có thể không tăng đột phá, nhưng cơ hội để củng cố và giữ vững thị phần chất lượng cao là vẫn có thể nếu doanh nghiệp tận dụng tốt lợi thế sẵn có.

Tuy nhiên, theo VASEP, dù có cơ hội gia tăng thị phần từ việc Ấn Độ mất lợi thế do thuế cao, tôm Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức.

Cạnh tranh khốc liệt ở phân khúc sơ chế, tôm chân trắng: Ecuador có mức thuế thấp và giá cạnh tranh, là đối thủ nặng ký trong phân khúc này. Các doanh nghiệp Việt xuất khẩu mặt hàng sơ chế sẽ khó giành thị phần nếu không cải thiện năng suất và giảm chi phí.

Cuộc đua với Indonesia ở phân khúc tôm sú: Dù Indonesia chịu mức thuế AD cao, nhưng vẫn có lợi thế nhờ dòng sản phẩm tôm sú truyền thống. Đây là phân khúc mà Việt Nam cần tập trung nâng chất lượng nếu muốn giữ vững thị phần.

Áp lực chi phí và biên lợi nhuận: Thuế tăng đồng nghĩa giá thành tăng. Nếu không thể chuyển phần chi phí này sang người tiêu dùng, doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng giảm biên lợi nhuận. Mặt khác, người tiêu dùng Mỹ có xu hướng chuyển sang sản phẩm giá rẻ hơn, gây ảnh hưởng đến sản lượng tiêu thụ.

Mức thuế đối ứng 20% của Mỹ đối với tôm Việt Nam, cộng thêm thuế chống trợ cấp và thuế chống bán phá giá và (hiện chưa có kết luận cuối cùng), cũng là một rào cản không nhỏ. Nếu kết quả cuối cùng của các vụ kiện thương mại bất lợi, tổng mức thuế áp lên tôm Việt Nam có thể còn cao hơn hiện tại. Đây là một thách thức lớn trong việc duy trì mức lợi nhuận và sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ.

Trong bối cảnh bản đồ thuế quan bị vẽ lại, các doanh nghiệp tôm Việt Nam đã và đang định hình lại chiến lược. Thay vì cạnh tranh bằng giá – nơi Ecuador, Ấn Độ, Indonesia đang có lợi thế – thì nhiều doanh nghiệp Việt chọn tập trung vào dòng sản phẩm chế biến sâu, tôm hữu cơ và các dòng tôm đặc thù cho kênh bán lẻ, nhà hàng cao cấp.

Đồng thời, các doanh nghiệp đang đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc vào Mỹ – hướng sang EU (tăng 25% trong 5 tháng đầu năm), Nhật Bản (tăng 11%) và tận dụng các ưu đãi từ EVFTA, UKVFTA để tiếp cận sâu hơn vào các thị trường có yêu cầu cao nhưng ổn định chính sách hơn.

Tuy nhiên, thị trường Mỹ không phải cuộc chơi chỉ có giá. Nếu kiên định đi theo hướng sản phẩm khác biệt, chất lượng cao, dịch vụ tốt, và đầu tư bền vững vào thị trường thì Việt Nam vẫn đủ sức giữ vai trò là nhà cung cấp chiến lược, không thể thay thế – dù không dẫn đầu về số lượng.

×