Một ông giám đốc ở Sơn La "biến" vùng đất hoang sơ thành nơi trù phú trồng thứ cây tốt um, đẹp như phim thế này đây

Phiêng Cằm từng là miền đất xa ngái và khó khăn của tỉnh Sơn La. Xứ sở của miệt rừng đèo cao và dốc núi giờ chỉ còn tồn tại trong kí ức của những người cao tuổi nơi đây, bởi lẽ Phiêng Cằm đang nổi lên là vựa chè và địa phương năng động trong việc phát triển kinh tế của tỉnh Sơn La.

Trong sự phát triển vượt bậc của xã vùng cao này có một con người đã dành cả cuộc đời để đưa cây chè bén đất Phiêng Cằm là ông Đoán. Ở tuổi thất thập, ông Đoán vẫn miệt mài với cây chè như một mối duyên bền chặt, viết nên câu chuyện cổ tích về sự đổi thay trên những đồi chè xanh.

Chè Phiêng Cằm trứ danh

Đường lên Phiêng Cằm giờ đã được nhựa hóa tới tận trung tâm xã, không còn cảnh núi cách sông ngăn như những năm trước đây. Dọc hai bên đường vào xã là những nương chè xanh mướt nối nhau kéo dài tới đường chân trời. Xưởng sản xuất chè của công ty Cổ phần chè Sơn La nằm sát đường trục chính. Đang là mùa thu hoạch chè cao điểm, ai cũng cũng bận tối mặt. Tiếng máy chạy, tiếng xe chở chè tươi chạy ầm ầm như xua tan vẻ tĩnh mịch của miền sơn cước.

Ngay từ sáng sớm, ông Đoán đã túc trực ở xưởng. Hết kiểm tra lượng chè tươi nhập vào xưởng rồi ông lại đi xem từng công đoạn sao chè, sấy chè và đóng gói. Người đàn ông đã bước sang tuổi thất thập, mái tóc đã bạc nhưng nom ông còn tràn đầy đam mê với công việc. Vẫn cái giọng nói sang sảng, với những bước đi khỏe khoắn, ông làm chè với một niềm đam mê khó tả. Bất cứ một công đoạn sản xuất nào ông cũng kiểm tra tỉ mỉ, phải đạt tiêu chuẩn đã đề ra, ông mới yên lòng.

Trong khu xưởng sản xuất chè rộng rãi, sạch sẽ, những xe chè tươi được chở về và đưa vào khu chế biến. Khi mọi công đoạn vận hành trơn tru, ông Đoán mới tự pha cho mình ấm chè Phiêng Cằm buổi sáng. Đưa đôi mắt tràn đầy nghị lực về phía đồi chè xa mờ, ông Đoán mở lời: “Tôi có may mắn là được gắn bó với đất chè. Tôi tự trồng chè, hái chè, chế biến chè và giờ là được thưởng thức thứ chè trứ danh ở đất Sơn La đó là chè Phiêng Cằm. Đó là niềm hạnh phúc của riêng tôi, không phải ai cũng có trải nghiệm độc đáo đó”.

Quả như lời ông Đoán nói, không mấy ai có đủ cả duyên nghiệp để cảm nhận được vị đắng chát rồi dần lan tỏa vị ngọt của chè Phiêng Cằm như ông Đoán. Thứ chè uống một lần khiến người ta nhớ mãi cái vị ngọt còn đọng lại nơi đầu lưỡi. Ai đã từng thưởng thức chè Phiêng Cằm đều không thể quên hương vị chè của vùng sơn cước gửi vào đó. Chẳng thế mà chè Phiêng Cằm sản xuất ra bao nhiêu là có nơi tiêu thụ hết từng đó. Người trồng chè và chế biến chè như ông Đoán chưa bao giờ phải lo đến chuyện bán chè.

Bên ấm chè sáng, ông Đoán cũng đã hoạch định xong công việc của một ngày. Mọi việc cứ diễn ra tựa như một cái máy hoạt động đều đặn suốt hơn 2 thập niên đã qua. Công ty Cổ phần chè Sơn La hiện đang quản lý 25ha chè, mỗi năm chế biến và sản xuất được khoảng 50 tấn chè khô. Có được thành quả đó là cả một sự cố gắng không biết mệt mỏi của cán bộ trong công ty cùng toàn bộ các hộ trồng chè.

Toàn bộ diện tích chè của công ty được chăm bón tỉ mỉ và tuân thủ nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn VietGAP. Theo chia sẻ của ông Đoán, giá bán chè của công ty có nhiều loại từ vài chục nghìn đồng đến vài trăm nghìn đồng 1kg chè khô. Cây chè đã làm thay đổi hoàn toàn cuộc sống của bà con người Mông, người Thái nơi đây. Kết quả đó là cả một hành trình thuyết phục bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng lẫn tư duy sản xuất hàng hóa.

Ông Đoán kể, đầu năm 2002, tỉnh Sơn La xây dựng vùng chè Phiêng Cằm với 100ha chè, nhằm đưa các hộ dân tái định cư thủy điện Sơn La về đây ở. Khi đó vùng chè do công ty Dịch vụ phát triển chè Sơn La phụ trách gây dựng. Ông Đoán được phân công làm Quản đốc. Nhớ lại những ngày đầu vượt đèo cao, dốc đứng vào vùng đất này khai hoang, ông Đoán còn rợn tóc gáy. Cả vùng rừng núi mịt mùng, đường xá đi lại vô cùng khó khăn. Đời sống của bà con người Mông, người Thái gặp muôn gian khó. Thú hoang còn kéo về phá nương, phá ruộng của bà con.

Khi những cây chè đầu tiên bén rễ ở đất này, chẳng ai tin nó có thể mang lại đời sống ấm no cho bà con. Ông Đoán cùng các cán bộ công ty, từng bước cải tạo đất hoang, rồi lên luống trồng chè. Mùa nối mùa trôi qua, những cây chè đã bắt đầu bén rễ và phát triển tốt. Tuy nhiên, kế hoạch đón các hộ dân đến tái định cư thủy điện Sơn La không thành. Công ty ông Đoán tiếp nhận dự án như một mối lương duyên.

Từ việc trồng chè để giao cho các hộ dân tái định cư, giờ công ty đứng ra sản xuất và chế biến, tiêu thụ chè. Suốt chục năm dày công gây dựng, diện tích chè lại thu hẹp dần. Đến năm 2016, công ty Dịch vụ phát triển chè Sơn La tuyên bố phá sản. Trước thời điểm đó, ông Đoán đã nghỉ hưu, nhìn công sức của bao anh em gửi ở đất này, ông Đoán đã mạnh dạn thành lập công ty Cổ phần chè Sơn La để tiếp quản vùng chè quý của tỉnh.

Mang tiếng là công ty, nhưng khi đó hoạt động tài chính vô cùng eo hẹp. Đời sống của công nhân lẫn ban lãnh đạo còn gặp nhiều khó khăn. Vốn là người đam mê với cây chè, nên ông Đoán đã từng bước sắp xếp lại bộ máy rồi tổ chức sản xuất, quảng bá bán sản phẩm chè Phiêng Cằm. Ông vay tiền để đầu tư dây chuyền sản xuất và đầu tư phân bón chè.

“Ai uống chè Phiêng Cằm cũng công nhận nó có vị rất riêng và rất đặc biệt. Từ nhận định đó mà tôi quyết dành công sức, tiền của để xây dựng vùng chè trứ danh này”, ông Đoán quả quyết.

Và từ khi tiếp nhận vùng chè này, ông Đoán như có thêm niềm đam mê với cây chè nhiều hơn. Từ việc tổ chức lại sản xuất đến việc quảng bá thương hiệu rồi cải tiến quy trình sản xuất, ông đều làm đến nơi đến chốn. Cây chè đã dần mang lại đời sống ấm no cho anh em trong công ty, rồi bà con sống quanh vùng cũng có công ăn việc làm và thu nhập ổn định.

Mỗi bước đi, mỗi sự cải tiến mà ông Đoán triển khai tại vùng chè Phiêng Cằm đã mang lại sự đổi thay rõ rệt. Đến giờ công ty đang quản lý 25 ha, nhưng với người đàn ông đã bước sang tuổi thất thập này, kế hoạch chưa dừng lại ở đó. Biết tiếng công ty, nhiều đơn vị xuất khẩu chè đã đến để đàm phán đưa chè Phiêng Cằm xuất khẩu. Khổ nỗi là do diện tích còn nhỏ quá, sản lượng ít, nên chưa thể đáp ứng được nhu cầu cho xuất khẩu. Đây là bài toán mà ông Đoán vẫn đau đáu suốt mấy chục năm qua. Chỉ có việc mở rộng sản xuất, gia tăng diện tích, xuất khẩu chè ra nước ngoài mới hy vọng mang lại đời sống ấm no cho bà con.

"Trước mắt, công ty cứ làm tốt công việc của mình, bà con thấy hiệu quả của cây chè, người dân sẽ dần thay đổi tư duy sản xuất. Chỉ khi người dân cảm nhận được lợi ích của việc trồng chè, Phiêng Cằm mới có sự phát triển bền vững", ông Đoán chia sẻ.

Vùng đất trù phú xanh ngút màu chè no ấm, núi đồi đẹp như phim

Ông Đoán quê ở Hà Nội (Hà Tây cũ), năm 1974, khi đó ông Đoán mới ngoài hai mươi tuổi. Cái tuổi mà bất cứ một chàng trai nào cũng muốn ở nơi đô hội và xây dựng gia đình yên ấm. Ấy vậy mà đúng năm đó, ông Đoán xung phong lên đất Sơn La làm công nhân Nông trường Chiềng Sung.

Khi đó, vùng đất sơn cước này còn hoang vu, nghèo nàn, đời sống của bà con gặp muôn vàn khó khăn. Trải qua nhiều công việc từ công nhân làm đường, rồi duyên phận đưa đẩy, ông được cử đi học Trung cấp Nông nghiệp rồi học tại chức Đại học Tài chính kế toán… Làm gì người đàn ông quê lụa cũng luôn gắng sức hết mình. Ông tin rằng, những nỗ lực của mình sẽ đóng góp công sức vào việc xây dựng vùng cao.

Suốt những năm hoạt động và gắn bó với cây, với đất ở Sơn La, ông không ngừng học hỏi và rèn luyện. Từ cương vị công nhân hay đến việc làm quản lý, ông luôn dành toàn tâm, toàn ý cho công việc. Chẳng thế mà trong suốt câu chuyện về cuộc đời mình, ông chưa từng có lời than vãn mà chỉ bàn đến công việc, phát triển cây chè như một niềm đam mê cháy bỏng.

Chẳng thế mà khi đã ở tuổi nghỉ hưu, như người ta về vui vầy bên con cháu, ông Đoán vẫn sẵn sàng ở lại gắn bó với đất Phiêng Cằm để phát triển cây chè. Ông tâm niệm rằng, sống với hoài bão và đam mê của mình là niềm vui lớn nhất của cuộc đời. Cứ mỗi nương chè mới được trồng, những gói chè Phiêng Cằm được bán khắp cả nước, người trồng chè nâng cao thu nhập là nguồn động viên lớn nhất đối với ông.

Nay đã ở cái tuổi lưng mỏi, gối mòn nhưng ông vẫn không ngừng nỗ lực tìm các giải pháp để đưa công ty chè của mình phát triển hơn nữa. Ông Đoán cho rằng, chè Phiêng Cằm có vị thơm riêng và rất đặc biệt, không nơi nào có được. Đây là lợi thế mà ông trời đã ban tặng cho đất này. Cái còn thiếu bây giờ là sự đầu tư bài bản và một hướng đi đúng đắn để đưa hương chè Phiêng Cằm bay xa.

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm cho hay, trên địa bàn xã Phiêng Cằm, có một số loại cây trồng rất phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng địa phương trong đó có cây hồng giòn, mắc ca và đặc biệt là cây chè. Dù đã có lịch sử phát triển từ lâu, cây chè Phiêng Cằm đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá, xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP, mở ra một hướng đi mới cho kinh tế địa phương.

Hiện tại, xã Phiêng Cằm duy trì vùng chè diện tích chè khoảng hơn 20 ha. Tuy sản phẩm đã có uy tín trên thị trường và được người tiêu dùng tin tưởng về chất lượng, nhưng vẫn chưa được đầu tư xây dựng thương hiệu bài bản. Điều này khiến giá trị kinh tế của cây chè chưa được khai thác tối đa.

"Trong thời gian tới, chính quyền xã Phiêng Cằm sẽ định hướng xây dựng sản phẩm chè thành sản phẩm OCOP địa phương. Đây là bước đi chiến lược nhằm tạo ra một chuỗi liên kết bền vững giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Chính quyền sẽ đóng vai trò tiên phong, tạo mọi điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp giữ vững vùng nguyên liệu, đồng thời ban hành các chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ xây dựng thương hiệu chè OCOP Phiêng Cằm.

Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ doanh nghiệp, xã còn có những chính sách đặc biệt để liên kết chặt chẽ với người dân. Mục tiêu là tạo sinh kế ổn định, giúp bà con yên tâm sản xuất khi cây chè đang mang lại nguồn thu nhập khá ổn định. Việc xây dựng thương hiệu sản phẩm địa phương gắn với chuỗi giá trị sẽ góp phần nâng cao đời sống của người dân, đồng thời khẳng định vị thế của chè Phiêng Cằm trên thị trường", Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm nhấn mạnh.

×