Nâng tầm hạt gạo miền Tây: Từ cánh đồng giảm phát thải đến đòn bẩy tài chính Agribank

Khi nông dân làm giàu từ việc giảm bớt đầu vào

"Hơn 10 năm theo dõi bước chân người nông dân miền Tây, tôi chưa bao giờ thấy một khí thế đổi mới mạnh mẽ như lúc này", Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ Nguyễn Thị Giang nói.

Bà Giang cho biết, Đề án một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp (Đề án) không chỉ là những con số trên giấy mà đã hiện hữu sinh động trên 104.500ha vùng triển khai thực hiện năm 2025 và hướng tới mục tiêu 170.877ha vào năm 2030, với sự tham gia của 171 hợp tác xã (HTX) và tổ hợp tác.

Kết quả triển khai giai đoạn 2024 - 2025 tại Cần Thơ đã chứng minh một nghịch lý đầy thú vị rằng: Càng giảm đầu vào, lợi nhuận càng tăng. Cụ thể 100% diện tích vùng thực hiện Đề án sử dụng giống lúa chất lượng cao (ST, Đài Thơm 8, OM 5451...) và giống xác nhận. Lượng giống gieo sạ giảm từ 30 - 50%, phân đạm giảm 30% và số lần phun thuốc bảo vệ thực vật cũng cắt giảm được 2 - 3 lần. 100% hộ dân thực hiện quy trình "ngập khô xen kẽ", giúp tiết kiệm nước và giảm phát thải khí nhà kính đáng kể.

Đặc biệt, mô hình thí điểm tại HTX Tiến Dũng (huyện Cờ Đỏ) là minh chứng khi năng suất lúa tươi đạt kỷ lục 9,5 tấn/ha. Tổng hợp từ 12 mô hình thí điểm cho thấy, chi phí sản xuất giảm trung bình hơn 1,1 triệu đồng/ha, trong khi lợi nhuận tăng thêm từ 1,3 đến 6,5 triệu đồng/ha.

Không chỉ dừng lại ở hạt gạo, Đề án còn mở ra hướng đi kinh tế tuần hoàn từ rơm. Thay vì đốt bỏ gây ô nhiễm, rơm được thu gom để trồng nấm, sau đó ủ làm phân hữu cơ. Quy trình này giúp nông dân "bỏ túi" thêm khoảng 33 triệu đồng/ha/3 vụ – một con số không hề nhỏ trong bối cảnh giá vật tư nông nghiệp biến động.

Dòng vốn xanh từ Agribank: Điểm tựa cho những sải bước dài

Sự thay đổi về kỹ thuật là điều kiện cần, nhưng để "guồng máy" một triệu ha vận hành trơn tru, nguồn lực tài chính đóng vai trò điều kiện đủ. Thấu hiểu điều đó, Agribank đã nhập cuộc với tâm thế của một ngân hàng chủ lực vì nông thôn.

Ông Châu Văn Truông, Phó Giám đốc Agribank Chi nhánh Cần Thơ II, chia sẻ Agribank đã và đang cụ thể hóa mục tiêu của Chính phủ thông qua chương trình cho vay liên kết sản xuất lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng ĐBSCL quy mô 30.000 tỷ đồng.

"Chúng tôi không chỉ cho vay vốn, mà là đồng hành để thay đổi diện mạo nông nghiệp. Theo đó, các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác và hộ dân tham gia chuỗi liên kết được hưởng chính sách tín dụng ưu đãi, với mức lãi suất thấp hơn từ 1,0–1,5%/năm so với thông thường và mức vay không tài sản bảo đảm lên đến 80% giá trị của dự án, phương án kinh doanh theo mô hình liên kết", ông Truông khẳng định.

Tại khu vực Tây Nam Bộ, Agribank đã thành lập Ban Chỉ đạo triển khai Đề án tại 100% chi nhánh. Riêng tại TP Cần Thơ, theo ông Châu Văn Truông, Agribank Chi nhánh Cần Thơ II được phân công làm đầu mối phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các chi nhánh trên địa bàn để triển khai các nội dung liên quan.

Trong năm 2024–2025, Agribank Cần Thơ II và các chi nhánh trong khu vực đã tích cực tham gia các hội nghị, hội thảo, đoàn công tác khảo sát thực tế tại các hợp tác xã, doanh nghiệp tiêu biểu tham gia Đề án; đồng thời trực tiếp tiếp cận, làm việc với các chủ thể trong chuỗi sản xuất lúa gạo để nắm bắt nhu cầu vay vốn, khả năng đáp ứng điều kiện và phương án sản xuất – kinh doanh.

Tính đến hết tháng 11/2025, tại TP Cần Thơ đã tiếp cận 41 doanh nghiệp, 415 Tổ hợp tác/HTX và 4.921 khách hàng cá nhân có nhu cầu phù hợp với Đề án (bao gồm nhiều khách hàng đang vay vốn tại Agribank và khách hàng mới tiếp cận). Qua đó, các bên trao đổi, thống nhất tổng mức cam kết cho vay dự kiến là 760 tỷ đồng khi khách hàng đáp ứng đủ các điều kiện vay vốn theo quy định của Agribank.

Những "nút thắt" cần tháo gỡ để bứt phá

Dù giai đoạn đầu đã đạt được những kết quả rất ấn tượng, nhưng con đường tiến tới 1 triệu ha vẫn còn đó những gập ghềnh.

Theo ngành Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, hệ thống thủy lợi tại một số vùng của Cần Thơ chưa đồng bộ; việc ứng dụng công nghệ số và ghi chép nhật ký đồng ruộng để đo đạc phát thải (MRV) vẫn còn mới mẻ với nhiều bà con.

Đặc biệt, mối liên kết giữa doanh nghiệp và HTX dù đã có bước tiến với 76.000ha được bao tiêu, nhưng vẫn cần sự bền chặt hơn để tránh tình trạng "bẻ kèo" khi giá lúa biến động.

Một số địa phương chưa kịp thời rà soát, công bố lại vùng quy hoạch, danh sách chủ thể tham gia Đề án theo địa giới hành chính mới; chưa ban hành đầy đủ định mức kinh tế – kỹ thuật và cơ chế xác nhận sản phẩm lúa gạo canh tác theo quy trình giảm phát thải.

Để hiện thực hóa mục tiêu 170.877ha vào năm 2030, theo bà Nguyễn Thị Giang , TP Cần Thơ đang khẩn trương rà soát quy hoạch và nâng cấp hạ tầng. Các kế hoạch cho năm 2026 đã được vạch rõ, từ việc cấp mã số vùng trồng đến triển khai báo cáo thẩm định MRV cho 30 HTX đầu tiên.

Theo lãnh đạo Agribank khu vực Tây Nam bộ, xác định Đề án 1 triệu ha lúa là nhiệm vụ chính trị quan trọng, Agribank tiếp tục tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương, ngành nông nghiệp, các hội – đoàn thể để đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn, giúp nông dân và hợp tác xã hiểu rõ lợi ích lâu dài khi tham gia Đề án.

Song song đó, các chi nhánh tập trung rà soát dư nợ cho vay lúa gạo hiện hữu, chủ động lựa chọn các doanh nghiệp, hợp tác xã có năng lực làm “hạt nhân” liên kết; tư vấn đồng bộ các sản phẩm tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp, dịch vụ ngân hàng số nhằm hỗ trợ sản xuất hiệu quả, minh bạch và bền vững.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và ngành ngân hàng, cùng vai trò nòng cốt của Agribank, Đề án Phát triển bền vững một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp được kỳ vọng sẽ từng bước đi vào chiều sâu, góp phần nâng tầm giá trị hạt gạo Việt Nam và cải thiện đời sống cho hàng triệu nông dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long”.

×