Nghệ sĩ Nhân dân quê Thái Bình từng là Giám đốc Nhà hát, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội

Trước khi sáp nhập tỉnh Thái Bình và tỉnh Hưng Yên, Thái Bình có Nghệ sĩ Nhân dân làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội.

Sáp nhập tỉnh Thái Bình và tỉnh Hưng Yên thành một tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Hưng Yên, trung tâm hành chính - chính trị đặt tại thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên sau sáp nhập có diện tích tự nhiện 2.514,8 km2 và quy mô dân số 3.208.400 người.

Trước khi sáp nhập tỉnh Thái Bình và tỉnh Hưng Yên, Thái Bình là vùng đất sinh ra nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trong đó có Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Chiêm.

Sinh ra tại xã Hòa An, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình trước khi sáp nhập – vùng đất được coi là cái nôi của nghệ thuật chèo truyền thống – Nghệ sĩ Nhân dân Trần Quốc Chiêm lớn lên giữa những câu hát, điệu hề và những buổi diễn sân đình.

Ngay từ thuở nhỏ, cậu bé Chiêm đã say mê ngồi hàng giờ dưới tán cây trước sân đình làng để xem đội chèo địa phương biểu diễn. Giai điệu chèo đã ngấm vào máu thịt của cậu từ lúc nào không hay, trở thành một phần bản năng, bản sắc.

Năm 1975, khi đang là học sinh phổ thông, Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Chiêm rủ năm người bạn cùng làng lên Hà Nội thi tuyển vào Đoàn Chèo. Tuổi đời còn quá trẻ, hành trang chỉ là vài nắm cơm và một giấc mơ, họ bước vào cuộc thi với sự háo hức và vô lo của tuổi niên thiếu. Trong số đó, chỉ mình Quốc Chiêm trúng tuyển. Quốc Chiêm được Đoàn Chèo Hà Nội cử đi học tại Trường Trung cấp Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (nay là Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội) từ năm 1975 đến 1979, trước khi chính thức về công tác tại Nhà hát Chèo Hà Nội.

Buổi đầu sự nghiệp, Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Chiêm chỉ được giao những vai phụ, vai kíp ba – điều thường thấy với các diễn viên trẻ thời ấy. Sân khấu khi đó là “miếng cơm manh áo” của lớp nghệ sĩ gạo cội, ai cũng cố giữ vai chính, khán giả cũng chỉ mua vé vì yêu mến một vài cái tên. Phải mất đến ba năm, Chiêm mới có vai chính đầu tiên – Lâm xà-lan trong vở “Người con gái trở về” của tác giả Lưu Quang Vũ. Đó là vai diễn đánh dấu bước khẳng định đầu tiên trên con đường nghệ thuật đầy thử thách.

Đến năm 1983, cơ hội lớn thật sự đến khi anh được giao vai hoàng tử Pơ Liêm trong vở “Nàng Sita”. Ban đầu, vai diễn này nằm trong kíp hai, nhưng chính bằng tài năng và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, Quốc Chiêm đã thổi hồn vào nhân vật, biến vai diễn trở thành một hiện tượng sân khấu, đưa tên tuổi anh lên hàng ngũ những nghệ sĩ hàng đầu của chèo Việt Nam. Vai Pơ Liêm trở thành biểu tượng gắn liền với tên tuổi Trần Quốc Chiêm trong suốt nhiều thập kỷ.

Cùng với Pơ Liêm, NSND Quốc Chiêm còn thành công vang dội trong nhiều vai hoàng tử và vua chúa khác như hoàng tử Pônuvông (vở “Mối tình Đuông-Nali”), hoàng tử trong vở “Tấm Cám”, vua Lý Thánh Tông (vở “Lý Thường Kiệt”), vua Lý Công Uẩn (vở “Lý Công Uẩn”), hay các vai trong “Ngọc Hân công chúa”, “Biển khổ”... Chính những vai diễn ấy đã giúp anh được mệnh danh là “Hoàng tử của ba nước Đông Dương” – một cách nói ví von đầy ngưỡng mộ của khán giả yêu chèo.

Không chỉ là một nghệ sĩ sân khấu, NSND Quốc Chiêm còn từng bước khẳng định mình ở vai trò quản lý và đạo diễn. Từ đầu những năm 1990, ông đảm nhiệm vai trò Phó Trưởng đoàn, rồi Trưởng đoàn Chèo Hà Nội. Giai đoạn 1998–2006, ông là Giám đốc Nhà hát Chèo Hà Nội, sau đó là Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội (từ 2006 đến 2018). Cùng thời gian đó, ông còn đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội trong hai nhiệm kỳ.

Năm 2002, ông tốt nghiệp Khoa Đạo diễn và bắt đầu giảng dạy thỉnh giảng tại Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội, truyền lại tâm huyết và kinh nghiệm cho lớp nghệ sĩ trẻ.

Năm 2016, ông vinh dự được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân – phần thưởng xứng đáng cho những cống hiến bền bỉ, tài năng và đạo đức nghề nghiệp suốt hơn 40 năm của người nghệ sĩ tài hoa. Đặc biệt, trong lễ kỷ niệm 60 năm thành lập Nhà hát Chèo Hà Nội năm 2012, khi vở “Nàng Sita” được diễn lại với sự góp mặt của NSND Quốc Chiêm, vai diễn Pơ Liêm năm nào lại một lần nữa gây sốt, thu hút khán giả đến mức “cháy vé”, như một minh chứng rằng tài năng đích thực thì không bao giờ cũ.

Dù đã trải qua bao nhiêu năm tháng, hình ảnh hoàng tử Pơ Liêm – Quốc Chiêm với phong thái đĩnh đạc, giọng hát say mê, ánh mắt nồng ấm – vẫn là ký ức đẹp trong lòng biết bao thế hệ khán giả.

×