Đỗ Đại học Bách Khoa nhưng theo ngành Đạo diễn điện ảnh

Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức tên đầy đủ là Vương Tuấn Đức sinh năm 1957 quê gốc Nghệ An. Ông là con trai thứ hai của nhà viết kịch Vương Lan – người mở đường cho văn học nghệ thuật viết về giai cấp công nhân và hòa hợp dân tộc. Anh trai của Nghệ sĩ dân Vương Đức là nhiếp ảnh gia Vương Hòa.

Năm 1975, Vương Đức trúng tuyển vào khoa Hóa phóng xạ của Đại học Bách Khoa Hà Nội nhưng cuối cùng lại theo học ngành Điện ảnh tại trường Đại học Điện ảnh quốc gia toàn Liên bang Xô viết (VGIK) tại Liên Xô cũ. Học cùng khóa với ông thời đó còn có đạo diễn Việt Linh, đạo diễn hoạt hình Nguyễn Phương Hoa, nhà phê bình điện ảnh Ngô Phương Lan, nhà thơ – nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát…

Thời đó, để có tiền trang trải cuộc sống, trong 3 tháng hè, Vương Đức toàn ra cảng sông Moscow làm công việc bốc vác dưa hấu. Nhiều hôm ông còn phải trộm dưa hấu để đổi rượu với mấy công nhân ở nhà máy gần đấy. Hết bốc vác dưa hấu, ông quay sang buôn quần bò. Theo đó, chỉ cần buôn 5 cái quần bò từ Ba Lan, Đức về Nga bán lại cho dân buôn là có tiền sống được một học kỳ.

“Thời đó, ngoài đi buôn, tôi còn có thu nhập từ làm phim tài liệu, làm thuê phim tốt nghiệp cho các sinh viên Mỹ La tinh, quay cho sinh viên Ả Rập. Tôi được tiếng “kinh bang tế thế” nhưng tiêu cũng hoang, lại phóng khoáng với bạn bè nên cũng chỉ tích được tiền đủ đi hết 15 nước cộng hòa Liên Xô, sang Ba Lan, Hungary, cùng Đặng Thái Sơn mua xe đạp Sputnic, bàn là, tủ lạnh... gửi về. Lúc về Hà Nội sau 10 năm, mua được 1 xe máy Honda 78 và... cưới vợ”, Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức kể về những tháng ngày tuổi trẻ.

Bị tai nạn khi đang quay phim về Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Thái Sơn

Mùa Đông năm 1980, khi đang quay phim tài liệu về Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Thái Sơn cho đạo diễn Trần Duy Hinh tại Moscow, ông bị chân máy quạt vào ngực, rách phổi, phải nằm viện 6 tháng để điều trị.

“Năm cuối cùng của lớp học quay phim, tôi gặp phải một tai nạn hy hữu trong lúc đang làm bài tập tốt nghiệp. Khi đỡ cái chân máy quay lên cho các bạn của mình đang quay một cảnh từ trên cao thì bị cái chạc ba nhọn của máy quay quệt mạnh vào ngực.

Ngay lúc ấy, tôi không cảm thấy gì nhưng đến đêm thì tôi bị sốt cao và khó thở. Trong đêm, bạn cùng phòng đã đưa tôi đến bệnh viện và bác sĩ khám cho biết tôi đã bị rách và tràn dịch màng phổi, nếu không phẫu thuật ngay thì có thể sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

May lúc ấy, Êkaterina (tên gọi thân mật là Kachia)- người bạn Nga mà tôi mới quen đã ở bên cạnh chia sẻ và chăm sóc tôi, giúp tôi vượt qua cơn phẫu thuật để trở lại với cuộc đời. Cô đã chăm tôi như chăm một người thân yêu nhất của cô cho dù trước đó chúng tôi chưa hề biết gì về nhau. Cô nấu cho tôi những món ăn bổ dưỡng của xứ sở bạch dương để tôi có thể phục hồi sức khỏe một cách nhanh nhất.

Vụ tai nạn khiến tôi mất sức, cơ thể không lúc nào vượt quá 50kg nhưng lại mang cho tôi một mối tình đẹp và một nghề nghiệp mới để đam mê và theo đuổi đó là nghề đạo diễn điện ảnh”, Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức kể.

Sau vụ tai nạn, Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức không còn đủ sức khỏe để làm quay phim nên ông chuyển sang học lớp đạo diễn.

Năm 1986, Vương Đức tốt nghiệp ngành đạo diễn tại Liên Xô. Về nước, ông làm việc tại Hãng Phim truyện Việt Nam. Lúc đầu, ông làm trợ lý cho đạo diễn, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Phương trong phim Hoàng Hoa Thám.

Chính ở bộ phim này, Vương Đức gặp được diễn viên Ngọc Bích lúc đó đang là soloist của Nhà hát Kịch Việt Nam. Nghệ sĩ Ưu tú Ngọc Bích chính là chị gái của Nghệ sĩ Ưu tú Đức Hải. Sau khi kết hôn được một thời gian, Ngọc Bích bỏ công việc tại Nhà hát Kịch Việt Nam để ở nhà buôn bán và mãi đến năm 1994 mới trở lại làm diễn viên tại Nhà hát Tuổi trẻ.

Năm 1993, Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức được chỉ đạo bộ phim điện ảnh đầu tay là Cỏ lau - bộ phim giành được một giải thưởng quốc tế. Năm 1999, ông tiếp thành công khi bộ phim Những người thợ xẻ giành được giải Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 12 và giải A của Hội Điện ảnh Việt Nam.

Năm 2001, Vương Đức cùng một số đạo diễn của Việt Nam tham gia hỗ trợ sản xuất phim Người Mỹ trầm lặng. Bộ phim Của rơi do ông đạo diễn năm 2003 cũng đã giành giải Cánh diều Bạc.

Năm 2007, Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức đạo diễn bộ phim Rừng đen - bộ phim sau đó giành Giải khuyến khích tại Cánh diều 2007 và Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 16. Trong khoảng thời gian này, Vương Đức giữ vị trí Phó Giám đốc phụ trách điện ảnh của Hãng Phim truyện Việt Nam và giảng viên khoa Đạo diễn của Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội.

Năm 2009, ông được bổ nhiệm giữ chức Giám đốc Hãng Phim truyện Việt Nam. Ông trở thành vị Giám đốc cuối cùng của hãng phim này trước khi cổ phần hóa.

Năm 2012, ông nhận Giải thưởng Nhà nước với cụm 3 tác phẩm diện ảnh: Cỏ lau, Những người thợ xẻ và Của rơi.

Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức trong mắt bạn đời Ngọc Bích

Nhìn nhận về người chồng của mình, Nghệ sĩ Ưu tú Ngọc Bích bày tỏ: “Chúng tôi đến với nhau khi anh Đức đang đóng một vai phụ trong phim Hoàng Hoa Thám của đạo diễn Trần Phương. Khi ấy, anh Đức mới ở bên Nga về, dáng người còm nhom nhưng có sự sắc sảo, tinh tế và thông minh.

Anh Đức ít nói, lúc mới yêu, viết thư cho tôi trên tờ A4 mà chỉ có 3 – 4 dòng. Lá thư ấy giờ mình vẫn giữ, như một kỷ niệm chẳng thể quên. Mở đầu là “Vô đề” và trong thư có câu là “Đêm nay nằm nhìn thấy mấy con thạch sùng…”, đọc hết thư mà chẳng có từ nào là “nhớ”, là “thương” cả...”.

Nghệ sĩ Ngọc Bích cũng kể thêm rằng, Nghệ sĩ Nhân dân Vương Đức là người ăn điện ảnh, ngủ cũng điện ảnh. Và phải làm cùng nghề bà mới có thể chấp nhận được một người chồng lúc nào tâm trí cũng chỉ dành cho công việc. Bà thương chồng đến mức, thời bao cấp, lương diễn viên không đủ ăn một bát phở, Ngọc Bích lao ra thương trường kinh doanh điện máy, rồi chăm sóc con cái, để chồng có thể toàn tâm toàn ý cho bộ phim đầu tay Cỏ lau.

Vợ chồng Nghệ sĩ Ưu tú Vương Đức có một con gái cũng hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật là họa sĩ Vương Linh. Cô được ví như “bông hồng” tài năng của làng hội họa khi sở hữu gương mặt thanh tú cùng chiều cao 1,78m, không thua kém bất cứ hoa hậu nào.

Vương Linh sinh năm 1988, từng tốt nghiệp khoa Thiết kế Mỹ thuật của Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội. Từ năm 8 tuổi, Vương Linh say mê vẽ và bộc lộ năng khiếu vẽ. Thấy con gái thích vẽ một cách bất thường, Nghệ sĩ Nhân dân Vương Đức đã đưa cô tới học với họa sĩ Phạm Viết Song (1917-2005), sau đó là nhiều năm học ở xưởng vẽ của họa sĩ Thẩm Đức Tụ (1942-2022).

Vương Linh bị ảnh hưởng bởi các trường phái nghệ thuật châu Âu. Điều này phản ánh trong các tác phẩm tranh phong cảnh của cô với bảng màu đơn sắc và nét vẽ mơ màng, giàu cảm xúc.

Ngoài ra, việc sống và học tập ở các quốc gia có truyền thống nghệ thuật phong phú như Pháp, Ý, Nhật Bản và Trung Quốc cũng góp phần làm phong phú thêm tầm nhìn nghệ thuật của cô.

Vương Linh có lẽ là nữ nghệ sĩ hiếm của hội họa đương đại khi trong suốt hơn 10 năm làm nghề, cô chưa từng tổ chức triển lãm cá nhân. Thay vào đó, người đẹp chỉ tham gia các triển lãm nhóm, trong đó có nhóm G39 của họa sĩ Lê Thiết Cương và một số triển lãm quốc tế tại Indonesia, Singapore… Năm 2020, Vương Linh là nữ nghệ sĩ duy nhất của Việt Nam nằm trong top 5% họa sĩ bán tranh nhiều nhất trên nền tảng Singulart.

×