Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Hữu Mười là một trong những gương mặt nổi bật của điện ảnh Việt Nam, được biết đến nhiều nhất qua vai thầy giáo Khang trong bộ phim Bao giờ cho đến tháng Mười (1984) của đạo diễn Đặng Nhật Minh. Với tài năng diễn xuất của mình, ông đã trở thành biểu tượng trong lòng khán giả yêu thích điện ảnh Việt.

Nghệ sĩ Ưu tú Hữu Mười sinh năm 1957 tại thành phố Vinh, Nghệ An, quê quán tại xã Hùng An, huyện Kim Động, Hưng Yên. Ông lớn lên trong một gia đình có 11 anh chị em, không ai theo nghệ thuật, nhưng ngay từ khi còn nhỏ, Hữu Mười đã mê phim ảnh. Các bộ phim như: Nổi gió; Vĩ tuyến 17, ngày và đêm cùng những diễn viên nổi tiếng như Trà Giang, Lâm Tới, Thế Anh đã trở thành thần tượng của ông.

Vào năm 1973, trong một lần đi chơi cùng bạn bè, Hữu Mười tình cờ nhìn thấy bảng thông báo tuyển diễn viên và quyết định viết đơn ứng tuyển. Tuy nhiên, vì nghĩ rằng đây chỉ là một dịp dạo chơi, lá đơn của ông chỉ vỏn vẹn 6 dòng và suýt bị loại vì sự cẩu thả.

May mắn thay, một trong những thành viên giám khảo nhận ra tố chất của ông và Hữu Mười đã vượt qua vòng sơ tuyển để ra Hà Nội dự thi chung tuyển. Ông là một trong 16 sinh viên của lớp diễn viên điện ảnh khóa 2 của Trường Điện ảnh Việt Nam, cùng với những tên tuổi nổi bật như: NSND Bùi Bài Bình, NSƯT Đình Thân, NSND Bùi Cường, NSND Phương Thanh, NSƯT Thanh Quý và NSND Đào Bá Sơn.

Sau khi tốt nghiệp lớp diễn viên, Hữu Mười trở về Hãng phim Truyện Việt Nam. Thời gian đầu, ông được giao những vai phụ trong các bộ phim Khôn dại; Ngày ấy ở sông Lam; Phương án ba bông hồng...

Năm 1982, Nghệ sĩ Ưu tú Hữu Mười có được vai diễn để đời đầu tiên khi thủ vai thầy giáo Thứ, một nhân vật được xây dựng theo hình mẫu của nhà văn Nam Cao, trong bộ phim Làng Vũ Đại ngày ấy. Hai năm sau, vào năm 1984, đạo diễn Đặng Nhật Minh đưa cho ông kịch bản bộ phim Bao giờ cho đến tháng Mười. Ban đầu, đạo diễn quán triệt rằng, ông không được đóng vai thầy giáo Khang, vì trong lĩnh vực điện ảnh, việc lặp lại vai diễn là điều không được khuyến khích. Tuy nhiên, sau khi không tìm được diễn viên phù hợp, Đặng Nhật Minh đã quyết định chọn Hữu Mười vào vai thầy giáo Khang.

Ngay sau khi công chiếu, bộ phim đã nhận được "cơn mưa" lời khen từ giới chuyên môn và khán giả. Tác phẩm không chỉ giành được nhiều giải thưởng trong nước mà còn được đánh giá cao ở các liên hoan phim quốc tế. Đặc biệt, với vai thầy giáo Khang, Nghệ sĩ Ưu tú Hữu Mười đã giành giải Nam diễn viên chính xuất sắc (Bông sen vàng) tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 7.

Nhớ lại thời kỳ làm phim Bao giờ cho đến tháng Mười, Nghệ sĩ Ưu tú Hữu Mười chia sẻ: "Thời đó nghèo, thiếu thốn đủ bề, chúng tôi thường nói vui là "nghệ sĩ quốc doanh", chỉ biết ăn lương nhà nước và đi đóng phim. Nếu chưa nhận được phim thì hàng ngày chúng tôi phải đến hãng để trao đổi nghiệp vụ, đọc tài liệu. Trước khi lên đường theo đoàn làm phim, chúng tôi phải ra hàng gạo cắt tem gạo để nộp cho đoàn làm phim. Hành lý mang theo chỉ là chiếc ba lô. Hoàn thành xong một vai diễn, chúng tôi chỉ nhận được tiền bồi dưỡng, nếu là vai chính thì được khoảng 15-20 đồng".

Sự nghiệp diễn xuất của ông không chỉ gắn liền với các bộ phim nổi bật mà còn với công việc giảng dạy. Sau khi tốt nghiệp ngành đạo diễn tại Trường Đại học Điện ảnh Quốc gia Matxcova (VGIK) vào năm 1993, ông trở về Việt Nam và tiếp tục công tác tại Hãng phim Truyện Việt Nam. Đồng thời, ông cũng bắt đầu tham gia giảng dạy và truyền đạt những kiến thức về điện ảnh cho thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, ông còn thử sức ở vai trò đạo diễn, với những tác phẩm như: "Chiếc hộp gia bảo" (1999) và "Mùi cỏ cháy" (2011).

×