Ngoài đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Hà Nội còn đường sắt đô thị nào?

Hà Nội có 10 tuyến đường sắt đô thị

Theo quy hoạch TP.Hà Nội sẽ có 10 tuyến đường sắt đô thị để đáp ứng nhu cầu vận tải khách công cộng của người dân, giảm phương tiện giao thông cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm mỗi trường.

Cụ thể, các tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội đang triển khai gồm có: Tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn Nhổn- ga Hà Nội dài 12,5 km (gồm 8,5 km trên cao và 4 km đi ngầm) đi qua quận Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Cầu Giấy, Ba Đình, Đống Đa, Hoàn Kiếm được khởi công từ tháng 9/2010.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Dương Đức Tuấn, hiện tuyến đường sắt đô thị Nhổn – ga Hà Nội đã đạt gần 80% tiến độ đối với 8 km trên cao, dự kiến đưa vào khai thác giai đoạn 1 cuối năm 2022.

Theo ông Tuấn, 8 km trên cao khai thác trước thì cơ bản về đích nhưng 4 km cuối là chạy ngầm thì rất phức tạp, nhất là giải phóng mặt bằng. Hiện UBND TP.Hà Nội đang giải phóng mặt bằng số nhà 23 Quốc Tử Giám để bàn giao cho nhà thầu vào cuối năm nay, xây dựng nhà ga S11.

Đây là dự án cũng có thời gian đầu tư đến 11 năm chưa được đưa vào khai thác và có hai vụ khởi kiện của các nhà thầu nước ngoài. Gần nhất là liên danh nhà thầu Hyundai-Ghella (HGU) khiếu nại và tiến hành khởi kiện đòi bồi thường 114,7 triệu đô la Mỹ đối với Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội vì chậm bàn giao mặt bằng cho nhà thầu, gây thiệt hại. Vụ việc đang trong quá trình đàm phán giữa các bên.

Trước đó, dự án đường sắt đô thị Nhổn-ga Hà Nội đã xảy ra nhiều tính trạng tái lấn chiếm mặt bằng đã giải phóng xong nhưng chưa thi công đến (nhà ga S2,S7…) nên chủ đầu tư đã phải đàm phán, thuyết phục nhà thầu chấp thuận tiếp nhận mặt bằng từng phần để thi công nhằm giảm thiếu thiệt hại lên dự án.

Hà Nội hy vọng đến 2024-2025 có thể đưa nốt hơn 4 km tàu điện chạy ngầm tại dự án Nhổn - ga Hà Nội vào hoạt động cùng 8 km dự kiến hoàn thành trước và kết nối với dự án đường sắt đô thị Cát Linh- Hà Đông. Được biết, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông sử dụng công nghệ Trung Quốc, tuyến Nhổn - ga Hà Nội có công nghệ, quy chuẩn của Pháp.

Dự án đường sắt đô thị tiếp theo của Hà Nội là tuyến đường sắt đô thị số 5, đoạn Văn Cao - Ngọc Khánh - Hoà Lạc được TP thông qua chủ trương tháng 4/2020. Tuyến đường sắt đô thị này có tổng vốn đầu tư dự kiến hơn 65.000 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

Chiều dài toàn tuyến 38,43 km (6,5 km đi ngầm, 2 km đi cao và 29,93 km đi trên mặt đất) bao gồm 21 ga (trong đó có 6 ga ngầm và 15 ga nổi). Khởi đầu từ khu vực đường Văn Cao giao với Hoàng Hoa Thám, tuyến đường sắt đô thị số 5 sẽ đi ngầm qua đường Liễu Giai, Nguyễn Chí Thanh, Trần Duy Hưng, vành đai 3 và đi nổi từ đại lộ Thăng Long. Dự án không phân kỳ đầu tư và dự kiến hoàn thành năm 2025.

Từ nút giao Hòa Lạc (vành đai 4) đến cuối tuyến thuộc thôn Thạch Bình (xã Yên Bình, huyện Thạch Thất), tuyến đường sắt đô thị số 5 đi trên mặt đất vào dải phân cách giữa của cao tốc quy hoạch Hòa Lạc - Hòa Bình.

Một tuyến nữa được Hà Nội triển khai là tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn ga Hà Nội – Hoàng Mai (giai đoạn 2, nối tiếp dự án Nhổn-ga Hà Nội) dài 8,8 km, chủ yếu đi ngầm, dự kiến vay vốn của Chính phủ Pháp tới 1,72 tỷ đô la Mỹ, tương đương trên 40.500 tỷ đồng.

Dự án được thông qua chủ trương đầu tư từ tháng 4/2020. Do tuyến này chủ yếu đi ngầm nên dự kiến sẽ giải phóng mặt bằng 352 nhà dân. Dự án sẽ khởi công từ năm 2022 và hoàn thành cuối năm 2028.

Dự án tuyến đường sắt đô thị bị gặp khó

Tiếp theo là tuyến đường sắt đô thị số 2, Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo dài 11,5 km, với 7 ga gầm và 3 ga trên cao.

Dự án được phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2008, là cơ sở để Việt Nam và Nhật Bản ký hiệp định vay vốn cho dự án này. Ban đầu, dự án dự kiến hoàn thành, đưa vào vận hành, chạy thử và khai thác vào năm 2015. Do phải thực hiện một loạt điều chỉnh, tiến độ được lùi đến năm 2027 và hiện đang xây dựng dở dang.

Tổng mức đầu tư ban đầu của dự án là 19.555 tỷ đồng hiện có thể tăng lên tới 35.679 tỷ đồng. Lũy kế giải ngân từ khi bắt đầu thực hiện dự án đến tháng 8/2021 đạt 974 tỷ đồng, bao gồm nguồn vốn đối ứng đạt 355 tỷ đồng; nguồn vốn ODA đạt 619 tỷ đồng.

Lộ trình tuyến đường sắt đô thị Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo được xác định từ Khu đô thị Nam Thăng Long theo đường Nguyễn Văn Huyên kéo dài - Hoàng Quốc Việt - Hoàng Hoa Thám - Thụy Khuê - Phan Đình Phùng - Hàng Giấy - Hàng Đường - Hàng Ngang - Hàng Đào - Đinh Tiên Hoàng - Hàng Bài - điểm cuối trên phố Huế (ngã tư giao với đường Nguyễn Du).

Một trong số những vướng mắc khiến dự án chậm triển khai do vị trí xây dựng nhà ga C9 gần Hồ Gươm. Do những lo ngại xây dựng ga ngầm tại vị trí trên có thể ảnh hưởng đến Di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn.

Tuyến đường sắt đô thị số 1 (Yên Viên – Ngọc Hồi) cũng đang được Hà Nội lựa chọn tư vấn thiết kế kỹ thuật.

 Dự án được nghiên cứu tiền khả thi trình Thủ tướng vào cuối năm 2002 với tổng mức đầu tư hơn 9.000 tỷ đồng, được phân kỳ thành 3 giai đoạn. Sau gần 20 năm, dự án đã nhiều lần điều chỉnh phân kỳ đầu tư và tổng mức đầu tư.

Lãnh đạo Hà Nội cho biết, thời gian tới, Bộ Giao thông Vận tải sẽ bàn giao tuyến đường sắt quốc gia hiện trạng từ Yên Viên đến Ngọc Hồi, gồm cả ga trung tâm Hà Nội cho thành phố. Đoạn tuyến trên nằm trong dự án tuyến đường sắt đô thị số 1, Yên Viên - Ngọc Hồi. Sau khi nhận bàn giao, Hà Nội sẽ trực tiếp làm chủ đầu tư dự án tuyến đường sắt đô thị số 1.

Ngoài các dự án đường sắt đô thị kể trên, Hà Nội cũng đã giao nhiệm vụ Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội (MRB) chuẩn bị các tuyến Nam Thăng Long – Nội Bài; Trần Hưng Đạo - Thượng Đình; tuyến Cổ Nhuế – Vành Đai 3 – Lĩnh Nam – Bát Tràng – Dương Xá, Tây Hồ - Hoà Lạc...