Bình luận
0
Lưỡng quốc trạng nguyên Nguyễn Trực. Ảnh: Pháp luật Việt Nam
Trong lịch sử bang giao, Nguyễn Trực được xác nhận là Lưỡng quốc Trạng Nguyên đầu tiên khi cả triều đình nhà Minh - Trung Hoa cũng thán phục tài năng.
Cha Nguyễn Trực là Nguyễn Thì Trung người làng Bối Khê, huyện Thanh Oai. (Nay là thôn Bối Khê, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây cũ). Dân gian truyền tụng rằng, thân phụ Nguyễn Trực dựng lều trên nền nhà cũ của gia đình họ Nguyễn có danh vọng từ thời Trần Trùng Quang (1409-1413). Ông tổ của Nguyễn Trực là Nguyễn Hữu, dưới triều Trần giữ chức Hàn lâm thị giảng kiêm Thẩm lĩnh viện sứ. Ông nội là Nguyễn Bính giữ chức nho học huấn đạo.
Nguyễn Thì Trung là người có văn học, nối dõi được gia phong. Đương lúc đời nhuận Hồ, quân nhà Minh tiến sang xâm lược, Nguyễn Thì Trung không hợp tác với giặc, lánh về phía Tây ở thôn Tiếu Động Mộng, làng Nghĩa Bang (xã Nghĩa Hương, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây cũ). Sau khi Lê Lợi bình định được cả nước, hạ chiếu tìm hỏi những người hiền tài còn bị bỏ rơi, biết được Thì Trung là người có văn học đức hạnh, nhà vua mời về kinh sư nhận chức Thư khố ở Quốc Tử Giám. Sau già yếu xin về dạy học trò, giảng sách cho con là Trực. Gần xa nhiều người theo học.
Mẹ Nguyễn Trực là người họ Đỗ ở làng Nghĩa Bang. Nguyễn Trực được mẹ sinh ra ở am núi Phật tích, tức núi Sài Sơn ngày nay. Trên núi có chùa và động. Đằng trước có hồ lớn, phía sau có lầu treo chuông. Có quả chuông của thầy chùa Từ Đạo Hạnh đúc vào năm Long Phù Nguyên Hóa thứ 9 triều Lý Nhân Tông (1109).
Nhà thờ họ Nguyễn - dòng tộc Lưỡng quốc trạng nguyên Nguyễn Trực ở Thanh Oai, Hà Nội ngày nay). Ảnh: Pháp luật Việt Nam
Nơi này, Tĩnh Đô Vương đã ngợi ca: "Ta thích chỗ này vì núi không cao lắm mà đẹp đẽ, nước không sâu lắm mà trong mát". Nguyễn Trực ảnh hưởng ở truyền thống gia đình, được sống bên cạnh núi non kỳ vĩ ấy, nên ông hiếu học từ bé.
Gia đình tuy vào bậc công thần nhưng rất thanh bạch. Nhà nghèo, Nguyễn Trực thường chăn trâu giúp đỡ cha mẹ. Lúc bé thông minh, học giỏi, xem rộng cách sách. Nhiều khi ngồi trên mình trâu mà tay không rời cuốn sách. Vừa chăn trâu vừa treo sách sừng trâu học (ngưu giác quải thư), không biết mệt mỏi.
Từ năm 12 tuổi Nguyễn Trực đã giỏi văn, lớn lên đỗ đầu thi Hương, đỗ loại ưu, loại giỏi, xuất sắc ở trường. Cứ thế cho đến năm 26 tuổi, ông tiếp tục đỗ Tiến sĩ.
Đó là thời Lê Thái Tông năm Đại Bảo thứ ba (năm 1442), triều đình nhà Lê sơ mở khoa thi tiến sĩ đầu tiên, Chánh chủ khảo là quan Nhập nội hành khiển Nguyễn Trãi. Kỳ thi Đình năm ấy, vua ra bài văn yêu cầu sĩ tử luận về phép trị nước của các vương triều.
Sách "Những người thầy trong sử Việt" có đoạn viết về kỳ thi này nhưu sau: "Quan chánh chủ khảo Nguyễn Trãi chăm chú đọc từng quyển thi của các cống sĩ. Đọc đến một quyển, ông sửng sốt bắt gặp những kiến giải độc đáo, sâu sắc và có tính thiết thực với việc trị nước. Đó là bài văn của Nguyễn Trực, người tỏ ra thật khảng khái khi viết: Vua sáng tôi hiền thì nước sẽ thịnh, vua không sáng tôi không hiền thì nước sẽ suy vong.
Quan chánh chủ khảo đã đề xuất để vua lấy chàng thí sinh 26 tuổi này đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ, tức Trạng nguyên...". Khoa thi năm ấy, triều đình lấy được 33 người tài, học cao, hiểu rộng đỗ Tiến sĩ. Nguyễn Trực đứng đầu khoa thi với nhiều lời khen ngợi của các vị đại quan, lão thần triều đình, đặc biệt là Nguyễn Trãi.
Trạng nguyên Nguyễn Trực được vua ban sắc là Quốc Tử Giám Thị thư, danh hiệu Á liệt khanh, đồng thời ban cho áo lam bào, mũ cánh chuồn, đai lưng bạc, ngựa trắng... Song không may cùng năm đó, bố của Nguyễn Trực qua đời, ông phải ở nhà chịu tang 3 năm, không được nhận sắc chỉ bổ dụng của triều đình.
Năm 1444, dưới triều Lê Nhân Tông (1443-1459), đầu niên hiệu Thái Hòa năm Quý Hợi, ông nổi tiếng về văn chương, nên được bổ làm Trực học sĩ. Viện Hàn lâm kiếm Vũ ky úy. Ít lâu sau được thăng An phủ sứ phủ Nam Sách, khi về triều được bổ chức Thị giảng, thăng đến Trung thư thị lang (phẩm trật vào hàng tòng tam phẩm) ở sảnh Trung thư.
Sau ông được nhà Lê cử đi sứ nhà Minh, gặp khoa thi, Nguyễn Trực muốn cho nhà Minh biết tài học của dân ta, nên xin dự thi. Vua Minh phải khen ngợi "đất nào cũng có nhân tài", lại cho đỗ Trạng, nên đời bấy giờ gọi Nguyễn Trực là "Trạng nguyên hai nước" (Lưỡng quốc Trạng nguyên).
Năm Diên Ninh thứ 2 (1454) cũng thời Lê Nhân Tông, gặp lúc triều đình rối ren về chuyện tranh quyền đoạt vị, nhân lúc có đại tang, Nguyễn Trực xin cáo quan về quê. Hàng ngày làm thuốc, đọc sách, mở trường dạy học trò. Bấy giờ học trò trong hạt theo học có đến hàng nghìn. Sau khi mãn tang, sứ Minh sang, vua vời ông về kinh giữ việc tờ bồi qua lại với sứ Minh. Ông họa thơ lưu biệt sứ Minh 50 vận, làm vẻ vang cho quốc thể.
Sứ Minh, Hoàng Gián, một mực thán phục văn chương uyên bác, tài trí hơn người của Nguyễn Trực. Vua Nhân Tông sai Trung sứ cùng thợ vẽ tới nhà Nguyễn Trực vẽ truyền thần, để bên cạnh chỗ ngồi của vua, để tỏ rằng vua yêu dấu không lúc nào quên được.
Khi vua Nhân Tông chết, Nguyễn Trực thảo văn tế, lời lẽ thống thiết, kể hết công đức của các tiên đế đã từng chiến thắng quân Minh, giữ nền độc lập cho xã tắc.
Vua Lê Thánh Tông lên ngôi (1454). Nguyễn Trực càng được vua yêu quý. Thánh Tông là ông vua chuộng văn chương, đứng đầu "Tao đàn nhị thập bát tú". Tự xưng là Tao đàn Đô Nguyên súy. Thân Nhân Trung, Đông các Đại học sĩ là Tao đàn Phó Nguyên súy.
Thân Nhân Trung đã từng ca ngợi Nguyễn Trực: "Lấy văn chương được các triều trí ngộ mà khiêm tốn kính cẩn giữ vẹn trước sau". Lê Thánh Tông cho người đem bộ "Thiên nam dư hạ tập" đến tận chỗ ở của Nguyễn Trực để Nguyễn Trực đọc và phẩm bình. Đủ biết nhà vua quý trọng Nguyễn Trực đặc biệt như thế nào!
Năm đầu Quang Thuận (1460) Nguyễn Trực được bổ Tuyên phụng đại phu, Trung thư lệnh, ở hàng quan văn rất to. Mấy lần xin về quê nhà, vua không cho về. Nhân dân làng Bối còn truyền tụng bài thơ thủa ấy:
"Bệnh thừa ân chiếu hứa lưu kinh/ Quy kế như kim nhất vị thành/ Hà nhật tây sơn, sơn hạ lộ/ Soa y tiểu lạp khán xuân canh.
Tạm dịch là: "Có bệnh, nhờ ơn vua lưu lại ở kinh/ Tính đường về mà đến giờ vẫn chưa về được/ Biết ngày nào được đi con đường ở núi phía tây/ Đội nói nhỏ, mặc áo tơi di xem cày ruộng ngày xuân".
Nguyễn Trực thường khuyên can vua những điều nên làm và không nên làm, Lê Thánh Tông có lúc giận, nhưng thấy ông là người trung trực cũng phải nể trọng vài phần và vẫn giữ ông ở lại triều đình lo việc nước.
Nguyễn Trực bèn than thở: "Đại đình tầng đối tam thiên tự/ Phù thế hư kính ngũ thập niên/ Bất thị vô tâm lai cấm tỉnh/ Chí nhân đa bệnh ức điền viên.
Tạm dịch là: "Ở sân vua từng làm bài đối sách 3000 chữ/ Trải 50 năm trời ta sống không toại nguyện/ Không phải là vô tâm với nơi cung cấm nhà vua/Vì chưng lắm bệnh, nhớ cảnh ruộng vườn".
Nguyễn Trực là người đỗ đại khoa mà coi thường công danh, thường muốn về với mảnh ruộng, góc vườn, dạy học, làm thuốc cứu giúp nhân dân. Cho đến khi chết ông vẫn giữ được tấm lòng trong sạch.
Nguyễn Trực thọ 57 tuổi, năm ông mất là năm Hồng Đức thứ 4 (1474). Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Trực là một ngôi đền cổ, dựng bên cạnh chùa Bối Khê.
Hiện nay, di tích Từ đường Trạng nguyên Nguyễn Trực - nơi nhà xưa của ông nằm ở làng Bối Khê đã được trùng tu và được Bộ Văn hóa Thể thao du lịch trao bằng công nhận Di tích Lịch sử văn hoá cấp Quốc gia.
Với những người yêu thích các bộ truyện kiếm hiệp của nhà văn Kim Dung, Thiên hạ ngũ tuyệt luôn để lại một ấn tượng sâu đậm. Điểm độc đáo mà Kim Dung gây dựng trong Thiên hạ ngũ tuyệt chính là 5 con người với những tính cách khác nhau, đại diện cho những trường phái võ công khác nhau.
Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đánh giá việc sắp xếp tổ chức bộ máy còn gặp vướng mắc. Việc bố trí cán bộ chịu tác động của việc sắp xếp tổ chức bộ máy còn chậm; vẫn còn nội dung hướng dẫn Luật Bảo hiểm xã hội chưa được ban hành.
Chia sẻ
Rau càng cua mọc thành bụi ở ven ao, hồ, bờ ruộng, các dốc đá…những nơi có độ ẩm. Nhiều người coi loại rau càng cua là cỏ dại, rau dại mọc hoang nên chỉ lấy làm thức ăn cho lợn mà không biết rằng rau dại này ăn ngon, bổ dưỡng. Dân Philippines dùng àng cua đắp để điều trị ung nhọt, vết loét. Người Trung Quốc và Brazil dùng nước ép rau càng cua để trị bệnh viêm kết mạc.
Chia sẻ
Trong tiến trình phát triển nông nghiệp – nông thôn của Việt Nam nhiều thập kỷ qua, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm nguồn cung phân bón – yếu tố đầu vào then chốt quyết định năng suất cây trồng, thu nhập của nông dân và sự ổn định của kinh tế nông nghiệp. Không chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt, Vinachem còn chủ động xây dựng chiến lược dài hạn nhằm củng cố nền nông nghiệp tự chủ, tự cường và bền vững, phù hợp định hướng phát triển kinh tế – xã hội của Đảng và Nhà nước.
Chia sẻ
Ngày 3/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Phòng Cảnh sát kinh tế) Công an TP Đà Nẵng cho biết đã thi hành Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn và Lệnh bắt tạm giam đối với Văn Đức Quý (SN 1987, trú thôn Ban Mai, xã Sông Vàng) để điều tra về hành vi “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên” theo Điều 227 Bộ luật Hình sự.
Chia sẻ
Trong các bộ kiếm hiệp của nhà văn Kim Dung, xuất hiện không ít các vị thần y tài ba lỗi lạc, thậm chí có khả năng “cải tử hoàn sinh”.
Chia sẻ
Tốc độ phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đang diễn ra nhanh hơn bất kỳ cuộc cách mạng công nghệ nào trước đây, đẩy nhân loại vào một tình huống chưa từng có tiền lệ: phải nghĩ cách chung sống với một thực thể thông minh hơn chúng ta. Tại Tọa đàm “AI vì nhân loại: Đạo đức và an toàn AI trong kỷ nguyên mới” diễn ra chiều 02/12, các nhà khoa học VinFuture đã thảo luận nhiều “kế sách” hay.
Chia sẻ
Trong lịch sử quan sát thiên văn, các cơn bão Mặt Trời cực mạnh luôn là hiện tượng để lại dấu ấn sâu đậm vì mức độ tàn phá đối với hệ thống công nghệ và ảnh hưởng đến đời sống con người.
Chia sẻ
Một người đàn ông giấu 2 thỏi vàng trong hũ tương ớt rồi gửi sang tỉnh khác theo chỉ dẫn của nhóm lừa đảo để “đầu tư chứng khoán”, gây xôn xao mạng xã hội Trung Quốc.
Chia sẻ
Sáng 3/12, Tỉnh ủy Quảng Ninh công bố quyết định của Bộ Chính trị về công tác cán bộ, theo đó, ông Quản Minh Cường được điều động giữ chức vụ Bí thư Tỉnh ủy.
Chia sẻ
Giữa trùng khơi phía Tây Nam của Tổ quốc, quần đảo Nam Du như lời mời gọi những người say mê vẻ đẹp nguyên sơ và thích khám phá. Chúng tôi đến đảo Nam Du (huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang trước đây, nay thuộc đặc khu Kiên Hải, tỉnh An Giang) vào mùa biển lặng.
Chia sẻ
Chánh án Toà án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng cho hay việc xét xử các vụ án hình sự đảm bảo nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội.
Chia sẻ
Người dân phát hiện xe máy và cặp sách của nữ sinh lớp 11 mất tích ở Đắk Lắk gần bờ sông Krông Ana. Gia đình và chính quyền vẫn đang khẩn trương tìm kiếm
Chia sẻ
U22 Việt Nam vs U22 Lào là cuộc so tài thuộc lượt trận đầu tiên bảng B môn bóng đá nam SEA Games 33 và thầy trò HLV Kim Sang-sik đủ khả năng giành thắng lợi với cách biệt lớn.
Chia sẻ
Hoàng Tạ Minh Cường dùng mạng xã hội mua tài khoản tổng đại lý rồi chia cấp, thuê người quản lý giao dịch và tính tiền thắng thua, vận hành đường dây cá độ bóng đá với dòng tiền lên đến hàng nghìn tỷ đồng trước khi bị Bộ Công an triệt phá.
Chia sẻ
Ngành Kiểm sát đã phối hợp khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử 37 vụ án/248 bị cáo trong các vụ việc liên quan đến Công ty cổ phần công nghệ Việt Á.
Chia sẻ
Thị trường thép thế giới tiếp tục giảm giá trong tháng 10/2025, tạo thêm áp lực cho quý 4. Trong nước, sản lượng tăng nhẹ nhờ HRC Dung Quất 2, nhưng tiêu thụ và xuất khẩu đều suy yếu, cho thấy nhu cầu chưa phục hồi ổn định.
Chia sẻ
Luật Đất đai 2024 đã bộc lộ những bất cập khiến cơ quan lập pháp phải tính đến sửa đổi. Nhưng câu hỏi đặt ra: Làm thế nào để sửa một lần cho ổn định hay cứ 1 - 2 năm lại quay về với vòng luẩn quẩn “luật chạy theo thị trường”?
Chia sẻ
Không khí Giáng sinh đang đến gần, kéo theo sự nhộn nhịp tại các cửa hàng hoa và cây cảnh. Quà tặng có décor xanh độc đáo dần “phủ sóng” trên khắp các nền tảng mạng xã hội và cửa hàng, hút khách đặt mua.
Chia sẻ
Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, giai đoạn 2022 - 2026, biên chế công chức giảm trên 5%; đến nay có 146.800 người nghỉ việc theo chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp.
Chia sẻ
Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn khẳng định, hiện vẫn còn tình trạng nhà, đất bị bỏ hoang, sử dụng không đúng mục đích hoặc kém hiệu quả; chậm thực hiện phương pháp sắp xếp, xử lý nhà đất.
Chia sẻ
"Việc Bộ VHTTDL tôn vinh Bảo Ninh và Nguyễn Huy Thiệp là một điều rất mới, niềm vui chưa từng có trong lịch sử", nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ.
Chia sẻ
Các chiến dịch mới của American Eagle tạo hiệu ứng lớn nhờ tập trung vào người đẹp Sydney Sweeney, dù gặp nhiều chỉ trích.
Chia sẻ
Giữa tháng 10 Âm lịch, 3 con giáp mở ra cơ hội thăng tiến và tài chính rực rỡ. Công việc hanh thông, cơ hội kiếm tiền tăng vọt, giúp họ “hái” lộc trời.
Chia sẻ
Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng số 1, tỉnh Lâm Đồng đã phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Tân Phú - Bảo Lộc là Công ty TNHH Tập đoàn Sơn Hải.
Chia sẻ
Với vị trí kim cương trên cung đường ven biển đẹp nhất Đà Nẵng, Newtown Diamond đem đến không gian sống đẳng cấp và tầm nhìn tuyệt mĩ mà chủ nhân tương lai có thể trực tiếp trải nghiệm tại căn hộ mẫu sang trọng, tinh tế vừa khai trương.
Chia sẻ
Tỉnh lộ 166 đang oằn mình dưới sức nặng của hàng loạt xe chở cát dấu hiệu quá tải. Cát rơi vãi từ thùng xe gây bụi mù mịt, ô nhiễm môi trường cho khu vực dân cư xung quanh.
Chia sẻ
Nhờ Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, xã Ba Bể đang chuyển mình rõ nét. Những ngôi nhà mới khang trang mọc lên, hạ tầng được đầu tư, sinh kế từng bước cải thiện, mở ra hi vọng đổi thay bền vững cho đồng bào các dân tộc nơi vùng cao của tỉnh Thái Nguyên.
Chia sẻ
Các quan chức Mỹ muốn EU trả lại tài sản bị đóng băng của Nga sau khi ký thỏa thuận hòa bình với Ukraine, trái ngược với kế hoạch của khối này là sử dụng chúng để tài trợ cho Kiev, Politico đưa tin ngày 2/12.
Chia sẻ
Thủ môn Trần Trung Kiên 1m91 lên tiếng về thông tin sang Nhật Bản thi đấu; M.U và Real Madrid cùng theo đuổi Christos Mouzakitis; Liverpool, Arsenal muốn chiêu mộ Rodrygo; Bayern Munich ra giá bán Sacha Boey; Neymar được khuyên… trừ tà.
Chia sẻ
Trên thị trường xuất khẩu, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết giá chào bán gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày 2.12 đang được điều chỉnh theo hướng cạnh tranh hơn nhằm đối phó với sức ép từ Ấn Độ và Thái Lan-2 quốc gia xuất khẩu gạo nằm trong top 3 thế giới.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Ngọc Trìu – Lê Vũ 
