Ô nhiễm không khí bao trùm Hà Nội, người dân khổ sở vì bụi mịn dày đặc: Vì sao ô nhiễm tăng cao những ngày qua?

Những ngày đầu tháng 12, bầu không khí tại Hà Nội liên tục rơi vào mức ô nhiễm nặng. Riêng ngày 2/12, chỉ số AQI của Thủ đô chạm ngưỡng 283, đứng đầu cả nước về mức độ ô nhiễm không khí. Từ nội thành đến các trục giao thông chính, lớp sương mù pha lẫn bụi mịn bao phủ dày đặc khiến tầm nhìn suy giảm, giao thông khó khăn và cảm giác ngột ngạt hiện hữu suốt buổi sáng.

Nguyên nhân dẫn tới ô nhiễm không khí ở Hà Nội nghiêm trọng top đầu thế giới?

Ghi nhận của PV Dân Việt cho thấy thời điểm đầu ngày, không gian Hà Nội như bị “níu lại” bởi lớp bụi mờ treo lơ lửng. Tới trưa, trời hửng nắng, nhiệt độ tăng khiến cảm giác bí bách càng rõ rệt. Nhiều người dân khi di chuyển đều phải đeo khẩu trang kín mít, hạn chế dừng đỗ ngoài trời quá lâu.

Chị Quỳnh Trang, sống tại quận Hà Đông cho biết nhiều ngày liền chị nhầm tưởng không khí mù mịt là sương mùa đông. “Sau xem thông tin trên báo, tôi mới giật mình vì đó không phải sương mà là ô nhiễm không khí. Buổi sáng đông phương tiện, bụi bao quanh khiến tôi khó thở, ngạt mũi. Giờ ra đường tôi chỉ biết trông vào chiếc khẩu trang”, chị nói.

Không chỉ chị Trang, nhiều người dân tại các tuyến phố trung tâm như Nguyễn Trãi, Cầu Giấy, Minh Khai cũng chia sẻ tình trạng cay mắt, khô cổ, khó chịu mỗi khi di chuyển trong lớp bụi dày. Theo các chuyên gia, đây không còn là hiện tượng đơn lẻ mà là dấu hiệu ô nhiễm nghiêm trọng tại Thủ đô.

Trao đổi với PV Dân Việt, PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Đại biểu Quốc hội khóa XIII nhận định: Mức độ ô nhiễm không khí tại Hà Nội đang ở mức rất cao và đến từ nhiều nguồn khác nhau. Bà cho rằng dù thành phố đã ban hành quy định về vùng phát thải thấp, tình trạng ô nhiễm vẫn khó kiểm soát do lượng xe cũ nát còn lớn, việc đốt rơm rạ ngoại thành vẫn tồn tại, làng nghề tiếp tục phát thải, hoạt động xây dựng và đô thị hóa tạo thêm bụi vào không khí.

Bên cạnh các yếu tố con người, yếu tố thời tiết cũng khiến tình hình thêm nặng nề. “Hiện tượng nghịch nhiệt, không khí đứng, độ ẩm cao khiến bụi mịn không khuếch tán mà lơ lửng trong tầng thấp. Đây là điều kiện bất lợi, làm ô nhiễm ở Hà Nội trầm trọng hơn”, bà An phân tích.

Theo Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Hà Nội đang triển khai một loạt giải pháp như kiểm soát chặt vùng phát thải thấp, hạn chế phương tiện chạy nhiên liệu hóa thạch, tăng lượng phương tiện công cộng sử dụng năng lượng sạch. Từ ngày 1/7/2026, phương tiện đi vào vùng lõi phát thải thấp có thể phải đáp ứng chuẩn khí thải mới. Thành phố cũng nghiên cứu hỗ trợ người dân chuyển đổi xe cũ nát - nhóm gây ô nhiễm lớn nhất hiện nay.

Tuy nhiên, bà An nhìn nhận quá trình này cần thời gian, lộ trình và sự phối hợp đồng bộ để đạt hiệu quả lâu dài.

Ở góc nhìn chuyên môn về quan trắc môi trường, Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho biết số liệu những ngày gần đây cho thấy chỉ số AQI tại Hà Nội liên tục ở mức “đỏ” đến “tím”, phản ánh mức ô nhiễm đáng báo động không chỉ ở Thủ đô mà cả nhiều tỉnh phía Bắc. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra cảnh báo từ trước, dự báo tình trạng này có thể kéo dài và yêu cầu các địa phương chủ động ứng phó.

Theo ông Tùng, các tháng cuối năm thường xuất hiện ô nhiễm bụi mịn do thời tiết giao mùa, nhưng nguyên nhân chính vẫn đến từ kiểm soát khí thải chưa hiệu quả: xe cá nhân quá đông, công trình xây dựng tăng, các nhà máy công nghiệp quanh Hà Nội phát thải lớn. Thói quen đốt rơm rạ tại vùng ven đô và nông thôn cũng làm chất lượng không khí suy giảm rõ rệt.

Yếu tố khí hậu cũng góp phần duy trì ô nhiễm. “Những ngày đông ít gió, không mưa, bụi không thể khuếch tán hay rửa trôi. Vì thế chúng ta cảm nhận mức ô nhiễm rõ rệt hơn”, ông giải thích.

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng cũng nhấn mạnh bụi mịn PM2.5 là tác nhân gây tử vong sớm đứng thứ 4 toàn cầu. Với kích thước siêu nhỏ, PM2.5 dễ dàng đi sâu vào phổi, thậm chí vào máu và gây ảnh hưởng đến tim mạch, hô hấp. Nhiều loại khẩu trang thông thường không thể lọc được bụi mịn.

Ông khuyến cáo người dân nên chủ động theo dõi chỉ số ô nhiễm từ các đơn vị quan trắc, hạn chế hoạt động ngoài trời khi AQI cao, đặc biệt là trẻ em, người già, người có bệnh nền. Buổi sáng sớm là thời điểm ô nhiễm nhất trong ngày nên người có thói quen tập thể dục ngoài trời cần cân nhắc thay đổi thời gian hoặc địa điểm để tránh phơi nhiễm.

Hà Nội khuyến cáo người dân hạn chế hoạt động ngoài trời, học sinh nghỉ học nếu không khí ô nhiễm nghiêm trọng

Trước tình trạng ô nhiễm lan rộng, UBND TP Hà Nội đã yêu cầu các sở, ngành, đơn vị cập nhật liên tục chất lượng không khí, theo dõi chỉ số VN_AQI tại các trạm quan trắc. Thành phố tăng giám sát tại các công trường xây dựng và yêu cầu 100% công trình phải có biện pháp kiểm soát bụi nghiêm ngặt.

Sở Y tế được giao phối hợp tuyên truyền, khuyến cáo người dân hạn chế hoạt động ngoài trời vào sáng sớm và ban đêm, sử dụng khẩu trang đúng chuẩn khi ra đường.

Đặc biệt, UBND TP Hà Nội chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo thông báo, hướng dẫn các trường học hạn chế các hoạt động ngoài trời cho học sinh trong các khung giờ và ngày có chất lượng không khí ở mức "xấu" trở lên. Trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng (VN_AQI ≥ 301), chỉ đạo các trường học tạm dừng hoặc điều chỉnh thời gian làm việc, học tập.

Chủ tịch UBND các phường, xã được giao chịu trách nhiệm toàn diện quản lý chất lượng không khí, chỉ đạo các đơn vị môi trường tăng cường quét đường, hút bụi, phun rửa đường bằng xe chuyên dụng tại các trục giao thông chính. Những cơ sở sản xuất phát sinh bụi lớn được khuyến nghị điều chỉnh giảm công suất hoặc chuyển thời gian hoạt động khi điều kiện thời tiết thuận lợi hơn.

Các nhà máy xi măng, luyện thép được yêu cầu sử dụng nguyên liệu sạch hơn, đáp ứng các quy chuẩn về khí thải để giảm phát thải ra môi trường.

Theo cảnh báo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chung quanh Hà Nội và các tỉnh phía Bắc đang xuất hiện hình thái thời tiết nghịch nhiệt, lặng gió, sương mù, khiến bụi mịn tích tụ nhanh. Bộ đề nghị bảy địa phương, trong đó có Hà Nội, khẩn trương triển khai biện pháp cấp bách: tăng tần suất quét, hút bụi, phun nước rửa đường vào giờ thấp điểm; kiểm soát chặt công trình xây dựng và đình chỉ đơn vị vi phạm vệ sinh môi trường.

Trong bối cảnh ô nhiễm tiếp tục diễn biến phức tạp, các chuyên gia khẳng định Hà Nội cần kiên trì với các biện pháp dài hạn, đồng thời người dân phải chủ động hơn trong bảo vệ sức khỏe để giảm thiểu tác động của bụi mịn, nhất là trong giai đoạn thời tiết bất lợi như hiện nay.

×