Quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư tại Hội nghị Trung ương 13 để sửa Luật, chấm dứt tình trạng 'nghiên cứu để trong tủ'

Chiều 9/10, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), các đại biểu đã cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Nhiều ý kiến cho rằng dự án luật cần có những quy định đột phá hơn nữa để tháo gỡ các “điểm nghẽn” về định giá, thẩm định công nghệ và đơn giản hóa thủ tục hành chính, qua đó thúc đẩy thị trường khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ.

Khắc phục tình trạng "nghiên cứu để trong ngăn tủ"

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017 cần được sửa đổi để thúc đẩy nội sinh và thương mại hóa công nghệ, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo Chủ tịch Quốc hội, cần có những chính sách ưu đãi mạnh mẽ về thuế, hỗ trợ vốn thông qua các quỹ đổi mới để thu hút các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là các dòng vốn FDI mang lại công nghệ cao. Ông cũng yêu cầu luật phải đảm bảo tính minh bạch, chuyên nghiệp hóa thị trường, giảm rủi ro và tăng cường kết nối cung-cầu.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, nút thắt lớn nhất hiện nay là tình trạng các kết quả nghiên cứu khoa học chưa được ứng dụng hiệu quả, thường bị "để trong ngăn tủ". Ông cho rằng đây là một dạng "nghiên cứu treo", tương tự như "quy hoạch treo".

Bên cạnh đó, ông chỉ ra một tồn tại lớn là sự thiếu đồng bộ với các luật liên quan và thủ tục hành chính còn rườm rà.

Dẫn kinh nghiệm thực tiễn khi còn làm Chủ tịch UBND TP.Cần Thơ, ông cho biết việc rút ngắn thời gian cấp phép từ 45 ngày xuống chỉ còn 3 ngày đã tạo ra sự phấn khởi rất lớn cho nhà đầu tư. Ông đề nghị phải cải tiến một cách sốt sắng, tránh cứng nhắc.

Chủ tịch Quốc hội gợi mở bốn nhóm giải pháp chính để dự án luật thực sự khả thi và hội nhập gồm: Hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật và đơn giản hóa thủ tục hành chính; Tăng cường ưu đãi một cách cân bằng, hấp dẫn cho cả bên giao và bên nhận công nghệ, chia sẻ rủi ro; Xây dựng cơ chế đo lường, giám sát hiệu quả với các chỉ số rõ ràng về tỷ lệ thương mại hóa; Mở rộng hỗ trợ cho các vùng khó khăn và các lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Chủ tịch Quốc hội đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của một tầm nhìn chiến lược trong việc xây dựng luật. Ông yêu cầu ban soạn thảo bám sát và thể chế hóa các quan điểm, định hướng mới trong các bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Trung ương 13 vừa qua.

"Để đất nước phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, Luật Chuyển giao công nghệ này, cùng với Luật Khoa học và Công nghệ (sửa đổi) và công cuộc chuyển đổi số, có vai trò hết sức quan trọng", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu ban soạn thảo cần nghiên cứu sâu hơn kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là các nước trong khu vực như Malaysia, Singapore, Thái Lan, để xây dựng một bộ luật có tầm nhìn, ngang tầm quốc tế, góp phần đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn mới.

Tháo gỡ "điểm nghẽn" về định giá và thủ tục

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế của VCCI, chỉ ra rằng việc định giá công nghệ, đặc biệt là công nghệ nội sinh, hiện đang rất khó khăn. Điều này ảnh hưởng lớn đến năng lực góp vốn, vay vốn của doanh nghiệp, kể cả khi họ sở hữu công nghệ tốt.

"Cần có cơ chế hỗ trợ từ các trung tâm của nhà nước để giúp doanh nghiệp định giá công nghệ, qua đó khuyến khích góp vốn và tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng rót vốn phát triển công nghệ", ông Tuấn đề xuất.

Bên cạnh đó, ông Tuấn cũng nêu lên sự phức tạp và chồng chéo của các thủ tục hành chính. Một doanh nghiệp muốn góp vốn bằng công nghệ phải tuân thủ nhiều luật như Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Doanh nghiệp, khiến thời gian kéo dài và không đảm bảo tiến độ. Thủ tục thẩm định công nghệ hiện cũng đang trùng lắp với thủ tục về đầu tư và môi trường, gây ra sự chậm trễ cho các dự án.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cũng đề nghị cần làm rõ tiêu chuẩn, phương pháp và vai trò của các tổ chức đánh giá công nghệ. Ông đề xuất một cơ chế "bắt cầu" để chấp nhận các công bố công nghệ từ những tổ chức quốc tế uy tín mà không cần thẩm định lại trong nước, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận công nghệ, và phải có cơ chế bảo hộ các công nghệ chiến lược quốc gia.

Góp ý về kỹ thuật lập pháp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng một số quy định trong dự thảo còn chung chung, như "chuyển giao bằng hình thức khác theo quy định của pháp luật". Theo ông, những nội dung này nên được giao cho Chính phủ quy định chi tiết để đảm bảo tính linh hoạt và rõ ràng.

Đặc biệt, Phó Chủ tịch Quốc hội đề xuất bổ sung một hình thức chuyển giao quan trọng còn thiếu trong dự thảo, đó là "hợp tác nghiên cứu để chuyển giao công nghệ". Ông cho biết, qua kinh nghiệm làm việc với các đối tác quốc tế như Nhật Bản, việc hợp tác nghiên cứu giữa các trường đại học, viện nghiên cứu hai bên chính là quá trình chuyển giao công nghệ tiên tiến hiệu quả nhất.

"Người ta muốn phối hợp nghiên cứu và chuyển giao cho Việt Nam thông qua các chương trình hợp tác. Đây là một hình thức rất hay mà chúng ta cần đưa vào luật," ông Phương nói.

Giải trình các vấn đề được nêu, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng thừa nhận hoạt động chuyển giao công nghệ thời gian qua "còn yếu, chưa hiệu quả" và cam kết dự án luật lần này sẽ tạo ra sự đột phá.

Bộ trưởng cho biết, luật sẽ được xây dựng theo hướng đồng bộ với các luật khác, cập nhật các lĩnh vực công nghệ mới, công nghệ chiến lược. Sẽ có ba loại công nghệ được quy định rõ: cấm, hạn chế và khuyến khích chuyển giao, với các chính sách ưu đãi tương ứng. Đặc biệt, mức ưu đãi sẽ được phân theo ba cấp độ: Mua về dùng (khấu trừ thuế 100%); Làm chủ và cải tiến (khấu trừ 150%) và Sáng tạo công nghệ mới (khấu trừ 200%).

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng khẳng định sẽ nghiên cứu để tiếp thu ý kiến về việc công nhận đánh giá của các tổ chức quốc tế, quy định vai trò của các tổ chức trung gian, và đẩy mạnh chuyển đổi số để đảm bảo tính minh bạch trong quản lý. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa ý kiến của UBTVQH để hoàn thiện dự thảo luật trước khi trình Quốc hội.

×