Bình luận
0
Năm Hồng Đức thứ 2 (1471), vua Lê Thánh Tông ra dụ thành lập đạo thứ 13, tức Thừa tuyên Quảng Nam đạo - từ đây chính thức ra đời danh xưng Quảng Nam thuộc lãnh thổ Đại Việt.
Về phương diện ngữ nghĩa học, Quảng Nam nghĩa là mở rộng về phía Nam như một sự chọn lựa có tầm nhìn xa trông rộng, một sự định hướng lâu dài mang tính chiến lược và bền vững, quyết định sự phát triển của quốc gia Đại Việt trên vị trí địa lý vùng Trung Trung bộ.
Lúc mới hình thành, đạo Thừa Tuyên Quảng Nam có 3 phủ, 9 huyện là Phủ Thăng Hoa gồm 3 huyện: Huyện Lệ Giang (đến triều Nguyễn được đổi tên là huyện Lễ Dương, rồi về sau được nhập vào các huyện Duy Xuyên, Quế Sơn, Thăng Bình); huyện Hy Giang (đến năm Giáp Thìn, triều Gia Long được đổi thành huyện Duy Xuyên); huyện Hà Đông (nay là Tam Kỳ, Phú Ninh, Núi Thành, Tiên Phước).
Phủ Tư Nghĩa (phần đất cắt từ Thạch Tân - Bến Đá đến sông Trà Khúc nhập vào với châu Tư, châu Nghĩa) gồm 3 huyện: Nghĩa Sơn, Bình Sơn và Mộ Hoa. Phủ Hoài Nhân (phần đất từ Bến Đá đến Thạch Bi Sơn) gồm 3 huyện: Bồng Sơn, Phù Ly và Tuy Viễn
Như vậy, trong đạo Thừa Tuyên Quảng Nam thời ấy, phần địa giới hành chính thuộc Quảng Nam ngày nay gồm các huyện Duy Xuyên, Quế Sơn, Tiên Phước, Thăng Bình; còn Điện Bàn, Đại Lộc (kể cả huyện Hoà Vang của TP Đà Nẵng) thuộc phía nam phủ Triệu Phong trong đạo Thừa Tuyên Thuận Hóa.
Đến năm Hồng Đức thứ 21 (1490) vua Lê Thánh Tông đổi đạo thành xứ, đạo Thừa tuyên Quảng Nam trở thành xứ Quảng Nam gồm 3 phủ, 9 huyện. Riêng phủ Thăng Hoa gồm 3 huyện, 25 tổng, 177 xã. Đến đời Lê Tương Dực lại đổi xứ thành trấn, xứ Quảng Nam trở thành trấn Quảng Nam.
Năm Chính trị nguyên niên (1558), Đoan quận công Nguyễn Hoàng, được vua Lê Anh Tông cho vào trấn thủ Thuận Hóa.
Vào giai đoạn cuối Lê đầu Mạc, Thuận Hóa không được yên ổn, luôn có loạn thổ hào không quy thuận triều đình, như trong biểu dâng vua Lê của Trịnh Kiểm (anh rể Nguyễn Hoàng) xin cho Nguyễn Hoàng vào trấn lãnh Thuận Hóa: “... nay lòng dân hãy còn phản trắc, nhiều kẻ vượt bể đi theo họ Mạc, sự hoặc có dẫn giặc về cướp, nếu không được tướng giỏi trấn giữ …”.
Chúa Tiên Nguyễn Hoàng (ảnh minh họa). Tháng 7 năm Nhâm Dần (1602), Nguyễn Hoàng lập dinh trấn tại xã Cần Húc huyện Duy Xuyên, tức thôn Thanh Chiêm, thị xã Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam) ngày nay.
Đến năm 1570, sau khi ra Thanh Hóa yết kiến vua Lê trở về, Chúa Tiên Nguyễn Hoàng mới được cho kiêm lãnh trấn Quảng Nam và đến tháng 7 năm Nhâm Dần (1602), Nguyễn Hoàng mới lập dinh trấn tại xã Cần Húc huyện Duy Xuyên, tức thôn Thanh Chiêm, Điện Bàn ngày nay.
Lập xong dinh trấn Quảng Nam, 2 năm sau - năm Hoàng Định thứ 2 (1604), Nguyễn Hoàng cho cải đặt và đổi tên các khu vực hành chính 2 xứ Thuận Hóa, Quảng Nam. Huyện Điện Bàn vốn thuộc phủ Triệu Phong được tách ra khỏi trấn Thuận Hóa, nâng lên thành phủ, quản 3 huyện Tân Phước, An Nông, Hòa Vang và cho thuộc vào Quảng Nam dinh.
Huyện Lệ Giang thuộc phủ Thăng Hoa (nay là Thăng Bình) được cải thành huyện Lễ Dương; huyện Hy Giang được đổi thành huyện Duy Xuyên. Cũng trong năm này, phủ Hoài Nhân được đổi thành phủ Quy Nhơn cũng thuộc Quảng Nam dinh.
Như vậy, Quảng Nam lúc bấy giờ gồm 4 phủ: Điện Bàn, Thăng Hoa, Tư Nghĩa và Quy Nhơn. Đến đời Chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên, dinh Quảng Nam vẫn giữ nguyên 4 phủ (phủ Điện Bàn có 5 huyện: Tân Phước, An Nông, Hòa Vang, Diên Khánh và Phú Châu. Phủ Thăng Hoa có 3 huyện: Duy Xuyên, Lễ Dương và Hà Đông - thuộc địa giới Quảng Nam ngày nay).
Sự hình thành dinh trấn Quảng Nam vào thời kỳ này có vai trò chiến lược rất quan trọng. Đây là vùng giàu tài nguyên và đất đai phì nhiêu, dân cư trù mật, đem lại nhiều nguồn lợi cho Đàng Trong dưới thời các chúa Nguyễn.
Dinh trấn Quảng Nam hay Thanh Chiêm (thương nhân nước ngoài gọi là Ca-ciam hay Dinh Ciam) được thiết lập trên sông Sài Giang hay Sài Thị Giang (sông Củi hay sông Chợ Củi) - một nhánh sông Thu Bồn, vì thế có vị trí thuận lợi để tàu buôn ra vào tấp nập.
Dinh trấn lại cách Hội An có 6 dặm (khoảng 9km) nên rất thuận tiện cho việc tiếp xúc giao thương giữa chính quyền với thương nhân nước ngoài đến trao đổi, mua bán.
Dinh trấn Thanh Chiêm đóng vai trò là kinh đô thứ hai ở Đàng Trong ngoài kinh đô chính tại Thuận Hóa. Dinh trấn Quảng Nam có vai trò quan trọng về chính trị, hành chính cũng như quân sự để bảo vệ và tạo bàn đạp để mở mang đất nước về phía Nam nói chung, “vùng đất phên dậu” Quảng Nam nói riêng.
Chính vì vậy, chức vụ trấn thủ thường được dành cho các công tử con chúa để tập sự nối ngôi sau này, như trấn thủ đầu tiên từ năm 1602 đến 1613 là Chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên, sau đó trao lại cho con trưởng là Nguyễn Phước Kỳ.
Trong thời kỳ này, sự hình thành thương cảng Hội An (Faifo, Hải phố) đã thúc đẩy sự giao thương kinh tế và phát triển công nghệ ở Quảng Nam. Các sản vật, hàng hóa ở các phủ Điện Bàn, Thăng Hoa, Tư Nghĩa, Quy Nhơn và cả Nha Trang đều đi đường thủy tập hợp về Hội An để bán sang châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản...
Do đặc thù của vùng đất và các chính sách thông thoáng, hợp lòng dân của các chúa Nguyễn, có thể nói Quảng Nam dinh (dinh trấn Thanh Chiêm) vào thế kỷ XVI - XVIII có vai trò rất quan trọng trên các mặt.
Về chính trị, Quảng Nam là nơi tập trung tiềm lực để mở mang đất nước. Dưới thời Nguyễn Phước Nguyên (1613 - 1635), vùng đất phía Nam đến đèo Cù Mông, sông Đà Rằng (Nha Trang), tiếp đến thời Nguyễn Phước Lan (1635 - 1648), Quảng Nam tiếp tục là nơi cung cấp nhân lực, tài lực - là bàn đạp mở cõi về phía Nam.
Năm 1653, vùng đất Phan Rang thuộc về chúa Nguyễn. Năm 1698, Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh theo lệnh chúa Nguyễn thành lập Xứ Đồng Nai, hình thành Trấn Biên.
Tiếp đến năm 1706, địa giới Đàng Trong đã đến sông Tiền Giang sau khi Chân Lạp bị chúa Nguyễn chinh phục. Năm 1714, vùng đất cực Nam lại thuộc về chúa Nguyễn khi cử Mạc Cửu, rồi đến Mạc Thiên Tích, Mạc Thiên Tứ cai quản làm đô đốc Trấn Hà Tiên.
Về kinh tế, Quảng Nam là nơi thử nghiệm thành công các chính sách kinh tế, khẩn hoang lập ấp có từ thời Lê sơ của Đại Việt, việc mở mang lãnh thổ về phương Nam phụ thuộc vào công cuộc tổ chức khẩn hoang, khai thác tiềm năng trù phú của vùng đất này.
Đồng thời đó cũng là vùng phát triển công, thương, kinh tế để chấn hưng đất nước, khai thác nhân lực, đối nội, đối ngoại dưới thời các chúa Nguyễn.
Về sau, những kinh nghiệm khai khẩn cùng các đợt di dân của người Quảng Nam vào Nam đã được các chúa Nguyễn áp dụng trong cuộc Nam tiến kéo dài từ 1611 đến 1757, là năm vùng Nam bộ thuộc Đàng Trong.
Về văn hóa, Quảng Nam hồi thế kỷ XVI - XVIII đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giao lưu, hội nhập văn hóa (cả văn hóa vật thể và phi vật thể) khi các giáo sĩ đến vùng đất này để giảng đạo, nhà truyền giáo Francisco de Pina là người đầu tiên và sau này nối tiếp là Alexandre de Rhodes sáng tạo ra chữ quốc ngữ, từ điển “Việt - Bồ - La” là thành quả nổi bật về văn hóa của nước ta cho đến ngày nay. Có thể nói Quảng Nam là một trong những trung tâm văn hóa lớn thời bấy giờ của quốc gia Đại Việt.
Về quân sự, Quảng Nam là nơi tập trung tiềm lực quân sự của quân bộ, lẫn quân thủy. Các chúa Nguyễn cho quan lại chiêu mộ dân lưu tán vào khai khẩn và sử dụng họ như một thứ binh đồn trú, sẵn sàng lúc cần huy động.
Trong đó dinh trấn Thanh Chiêm là một trung tâm căn cứ quân sự thủy lục quân vững mạnh không kém Quảng Bình (lũy Tường Dực) và hơn cả Thuận Hóa (thành Ái Tử).
Về ngoại giao, dinh trấn Quảng Nam còn giữ một vai trò quan trọng khác mà không nơi nào thay thế được - kể cả Thuận Hóa.
Đó là Quảng Nam được coi như một vùng đất “mở”, giao tiếp với ngoại quốc, kiểm soát nguồn thuế xuất nhập khẩu và ngoại thương qua các cảng biển Đà Nẵng, Đại Chiêm, Đại Áp rất phồn thịnh, làm nên con đường tơ lụa trên biển với các nước Á Đông như Nhật Bản, Trung Hoa và Tây phương như Bồ Đào Nha, Hà Lan, Y Pha Nho...
Như vậy, khi xét về tổng thể hành trình xuyên suốt lịch sử dân tộc, Quảng Nam vào thời kỳ các chúa Nguyễn (thế kỷ XVI - XVIII) là một vùng đất cực thịnh và cũng là vùng đất quan trọng bậc nhất, có vai trò là đầu tàu trên nhiều phương diện phát triển của quốc gia cả về ý nghĩa lẫn bài học kinh nghiệm và thực tiễn mà Quảng Nam đã đóng góp lúc bấy giờ. Đây cũng là truyền thống nối tiếp cho các thế hệ về sau...
Từ năm 2019, Việt Nam đã chuyển giao 25 giống lúa sang Cuba để trồng khảo nghiệm tại nhiều vùng sinh thái khác nhau. Sau quá trình đánh giá nghiêm ngặt, 4 giống lúa Việt Nam (trong đó có 3 giống lúa của Viện lúa Đồng bằng Sông Cửu Long) đã được đưa vào sản xuất đại trà ở Cuba từ tháng 6/2025.
Người dân vùng trũng Khánh Hòa chưa kịp ổn định cuộc sống thì nay lại căng mình tiếp tục chạy lũ vì mưa lớn trở lại.
Chia sẻ
Sau nhiều lần bị nhắc nhở vì chậm tiến độ, dự án nút giao An Phú (TP.HCM) với tổng vốn 3.400 tỷ đồng đang tăng tốc mạnh mẽ, với nhiều hạng mục cầu vượt và hầm chui dần thành hình rõ rệt.
Chia sẻ
"Quán Kỳ Nam" là dự án hiếm hoi tại Đông Nam Á được quay hoàn toàn bằng phim nhựa 35mm – một lựa chọn tưởng chừng đã biến mất. Trong cuộc trò chuyện với PV Dân Việt đạo diễn Leon Quang Lê hé lộ lý do dám “đi ngược thời đại” và hành trình tự xây lại cả quy trình làm phim từ con số 0.
Chia sẻ
Tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao Ý Antonio Tajani về việc ngừng tham gia chương trình cung cấp vũ khí cho Ukraine cho thấy Rome đang xem xét lại chính sách viện trợ quân sự cho Kiev, hãng tin Bloomberg cho hay.
Chia sẻ
Hai dự án nâng cấp hạ tầng khu Nam vừa được UBND TP.HCM chấp thuận đưa vào nghiên cứu, mở ra cơ hội tái cấu trúc giao thông và không gian đô thị ven sông.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay 4/12, vàng SJC và nhẫn tiếp tục giảm sâu theo hướng điều chỉnh của thế giới. Nhà vàng tiếp tục bán số lượng lớn và cảnh xếp hàng của người dân lại tái diễn.
Chia sẻ
Từ ngày 6/12, cầu Tân Thuận 1 (quận 7 cũ) sẽ điều chỉnh tổ chức giao thông, cấm các loại xe tải có khối lượng chuyên chở trên 1,5 tấn, xe khách trên 16 chỗ và giảm chiều cao giới hạn còn 2,5m.
Chia sẻ
Hơn 180.000 ca mắc mới mỗi năm, ung thư hiện là nguyên nhân gây tử vong sớm thứ 2 tại Việt Nam, chỉ sau bệnh tim mạch.
Chia sẻ
Nằm ở toạ độ giao thoa của nhiều dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia, Boutique Gate - bất động sản thấp tầng thương mại thuộc Vinhomes Global Gate sở hữu tiềm năng tăng giá vượt trội, được giới đầu tư ví như “cỗ máy sinh dòng tiền” hiếm có khó tìm ở khu vực phía Bắc.
Chia sẻ
Quá trình phẫu thuật, ngay khi vừa mở ổ bụng, bác sĩ cũng không khỏi bất ngờ trước khối u buồng trứng khổng lồ chiếm gần như toàn bộ vùng bụng dưới.
Chia sẻ
Trưa ngày 4/12, ngành Đường sắt đã điều 4 toa tàu hàng tải trọng gần 200 tấn án ngữ giữ cầu đường sắt khu gian Ma Lâm – Long Thạnh để đảm bảo an toàn cho công trình.
Chia sẻ
Ông Đặng Anh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Vietnam Airlines cho biết, đường bay thẳng Hà Nội – Cebu là bước đi tiếp theo trong hành trình mở rộng không gian giao lưu giữa Việt Nam và khu vực.
Chia sẻ
Trong danh sách kỷ lục gia về số HCV giành được tại các kỳ SEA Games, các kình ngư Singapore thống trị tuyệt đối. Ngay cả huyền thoại bơi lội của Việt Nam - Nguyễn Thị Ánh Viên dù giành tổng cộng tới 25 HCV nhưng cũng chỉ xếp thứ hạng "khiêm tốn".
Chia sẻ
Gần ba thập kỷ qua, thị trường hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) tại Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ: từ thời kỳ khan hiếm hàng hóa, đến giai đoạn bùng nổ nguồn cung, và hiện tại là kỷ nguyên của trải nghiệm, chất lượng và giá trị gia tăng. Sự phát triển của nền kinh tế và mức sống đã thay đổi sâu sắc hành vi tiêu dùng. Nếu trước đây mục tiêu chính là “ăn no”, thì nay người tiêu dùng ưu tiên “ăn ngon”, “ăn sạch” và hướng đến lối sống tiện lợi, lành mạnh hơn.
Chia sẻ
Chỉ trong ba ngày cao điểm 28–30/11, hệ thống 89 Trung tâm thương mại Vincom đã đón gần 2,3 triệu lượt khách, tăng 15% so với cùng kỳ năm trước. Con số ấn tượng này không chỉ phản ánh sức nóng đặc biệt của Black Friday, mà còn tạo ra “cú nổ” mở màn cho mùa lễ hội sôi động tại Vincom trên toàn quốc.
Chia sẻ
Ngày 03/12/2025, tại Trụ sở chính, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) và Cục Thuế (Bộ Tài chính) tổ chức Lễ ký kết hợp tác đồng hành hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai.
Chia sẻ
Ngày 04/12 tại Hà Nội, Công ty Cổ phần Vận tải và Dịch vụ Liên Ninh công bố chính thức chuyển đổi 100% đội xe hiện hữu sang xe buýt điện VinFast ngay trong tháng 12/2025. Với 9 tuyến, 111 xe buýt hoàn toàn thuần điện, Liên Ninh sẽ góp phần đưa Hà Nội trở thành địa phương đi đầu cả nước về xanh hóa giao thông công cộng.
Chia sẻ
Không chỉ sốt rần rần với những hiện tượng mây kỳ thú, núi Bà Đen thời gian gần đây còn trở thành điểm đến “săn” hoàng hôn cực hút giới trẻ, bởi vẻ đẹp siêu thực hiếm có.
Chia sẻ
Ngày 3/12, tại trụ sở Tổng công ty Điện lực TP.HCM (EVNHCMC) đã diễn ra phiên làm việc chuyên đề “Hệ thống điện linh hoạt và bền vững – Bí quyết công nghệ từ Thụy Điển” do EVNHCMC cùng với Thương vụ Thụy Điển đồng tổ chức.
Chia sẻ
Tổng Công ty Phân phối Nông thủy sản và Thực phẩm Hàn Quốc (aT Center), Hiệp hội Xuất khẩu Nho Hàn Quốc (K-grape) cùng Hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines đã phối hợp triển khai chương trình quảng bá nho Hàn Quốc trong dịch vụ trên không trên các đường bay quốc tế khởi hành từ Việt Nam. Chương trình nhằm giới thiệu rộng rãi hơn các loại trái cây cao cấp của Hàn Quốc và văn hóa ẩm thực K-food đến hành khách Việt Nam và quốc tế.
Chia sẻ
Công tác kiểm soát, ngăn chặn xe quá khổ quá tải trong thời gian qua luôn là một trong những nhiệm vụ quan trọng được các ngành, lực lượng chức năng đề ra, nhằm hạn chế hậu quả về TNGT và hạn chế hư hại đối với hạ tầng đường bộ Thủ đô.
Chia sẻ
Tại Trường THPT B Nguyễn Khuyến (phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình) có một tòa nhà cổ kính với tuổi đời hơn 100 năm, mang đậm phong cách kiến trúc châu Âu đặc biệt. Công trình này không chỉ là nơi học tập mà còn là chứng nhân lịch sử, niềm tự hào của nhiều thế hệ học sinh.
Chia sẻ
Theo đại diện Cục Quản lý đất đai, bảng giá đất giai đoạn mới phải tiệm cận thị trường, không thể kéo xuống thấp khi giao dịch thực tế tăng mạnh, trong bối cảnh Hà Nội và nhiều địa phương chuẩn bị áp dụng cơ chế định giá hằng năm từ 2026.
Chia sẻ
Tất cả các phương tiện giao thông sẽ bị cấm lưu thông qua đường hầm sông Sài Gòn (hầm Thủ Thiêm) trong 5 giờ để phục vụ công tác vận hành hệ thống chữa cháy tự động.
Chia sẻ
Bão số 10, 11, 13 và mưa lũ diễn ra trên diện rộng, gây ra thiệt hại nghiêm trọng đối với lĩnh vực nuôi trồng và khai thác thủy sản, chăn nuôi, trồng trọt tại các tỉnh miền Trung. Trước tình hình đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có hướng dẫn chỉ đạo, hỗ trợ kỹ thuật, cây, con giống... để nhanh chóng khôi phục sản xuất.
Chia sẻ
Chủ trì hội nghị của Quân ủy trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng để Quân đội hoàn thành tốt nhiệm vụ trọng tâm năm 2026, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng cần triển khai đồng bộ 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp.
Chia sẻ
Bình luận về tuyên bố của Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng Nga không có ý định gây chiến với châu Âu, nhưng sẵn sàng làm như vậy nếu cần thiết, nhà lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov tuyên bố ông sẽ không xem nhẹ những ai quyết định phát động chiến tranh.
Chia sẻ
Một con rùa màu vàng kềnh càng bò trên đường, một người Nghệ An tình cờ bắt được mang nộp công an. Phát hiện con rùa có mai màu vàng đang bò trên đường, ông Trương Văn Ân ở xã Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An mang đến công an giao nộp. Con động vật hoang dã này sau đó được xác định là rùa hộp trán vàng miền Bắc thuộc nhóm IB.
Chia sẻ
Đây là kiểu trồng rau trên đất phù sa sông La ở Hà Tĩnh, rưới nước ẩm tốt um, nhổ đến đâu cầm tiền liền tay đến đó. Nhờ ứng dụng cây trồng phù hợp, quản lý quy trình canh tác theo hướng hữu cơ, những ruộng rau sạch, an toàn ở xã Đức Thọ (Hà Tĩnh) góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
Chia sẻ
Tại SEA Games 33, VĐV bóng chuyền Lê Thanh Thuý và Lê Minh Thuận (karate) vinh dự được giao trọng trách cầm cờ cho đoàn Thể thao Việt Nam.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
