“Số hóa” vườn cây ăn trái kiểu gì mà 3 anh nông dân trẻ Bình Phước ai cũng giàu lên, thành ông chủ?

"Số hóa" mít, vú sữa, nhãn, ổi…

Đầu tiên phải kể là anh Nguyễn Viết Vị (SN 1980) - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) thương mại – dịch vụ Phước Thiện (ấp Tân Lập, xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước). 

Xuất phát từ người con của một gia đình nông dân ở ấp Tân Lập, xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp, sát biên giới Campuchia; anh Vị khởi nghiệp trồng vài héc-ta mít ruột đỏ cách đây khoảng 5 năm.

Trong khi phần lớn nông dân ở tỉnh Bình Phước có thói quen trồng mít ruột vàng thông thường, thì anh Vị âm thầm mày mò tìm một lối đi riêng. 

Anh săn lùng giống mít ruột đỏ, giống từ Indonesia, năng suất cao, lại thích hợp với vùng đất Bù Đốp. Không ngờ, việc trồng mít ruột đỏ thành công mỹ mãn.

Anh Vị hồ hởi bỏ công thuyết phục nhiều hộ nông dân khác có quỹ đất, cùng hợp tác thành lập Hợp tác xã (HTX) thương mại – dịch vụ Phước Thiện. 

Hiện nay, HTX Phước Thiện quy tụ được 22 thành viên, cùng phát triển chuỗi liên kết sản xuất, trên diện tích đất canh tác hơn 800ha. Từ đây, loạt trái cây mang thương hiệu HTX Phước Thiện được trình làng như: mít ruột đỏ, vú sữa Hoàng Kim, nhãn tím, ổi Bom Bo ruột đỏ…

Ông chủ trẻ Nguyễn Viết Vị - Giám đốc HTX Thương mại - Dịch vụ Phước Thiện và sản phẩm mít ruột đỏ được canh tác tại vườn của HTX ở Bình Phước. Ảnh: P.T

Anh Nguyễn Viết Vị cho biết: "HTX Phước Thiện là đơn vị tiên phong ở Bình Phước ứng dụng công nghệ cao trong quá trình trồng, chế biến sản phẩm; hướng đến chuỗi liên kết khép kín từ canh tác, thu hoạch, đến chế biến sản phẩm sau khi thu hoạch".

Đến nay, HTX Phước Thiện đã lắp đặt wifi, hệ thống tưới tự động bằng ứng dụng công nghệ internet vạn vật, camera giám sát cho vườn mít ruột đỏ và vú sữa Hoàng Kim theo tiêu chuẩn hữu cơ. Đồng thời, ứng dụng phần mềm quản lý IOT thu thập dữ liệu phục vụ chăm sóc từ xa.

HTX lưu trữ phần mềm kiểm soát độ ẩm, gắn mã số cây trồng, vườn trồng và đã được cấp mã số vườn trồng, mã số thu hoạch vào sản xuất nông nghiệp, tiêu thụ nông sản. 

Đồng thời, thực hiện truy xuất nguồn gốc đối với hàng hóa nông sản, cây trồng theo tiêu chuẩn VietGap, GlobalGap, tham gia mô hình HTX thí điểm chuyển đổi số (CĐS) toàn diện.

Theo ông Võ Anh Kiệt – phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bình Phước: "Qua 2 năm triển khai "số hóa", chúng tôi đã giúp HTX Phước Thiện kiểm soát được độ ấm của đất; chủ động được thời gian vận hành máy tưới, tránh giờ cao điểm, giúp giảm thiểu chi phí tiền điện khoảng 30%.

Đồng thời, tiết kiệm nhân công vận hành kiểm tra bơm máy và tưới khoảng 25%. Tích hợp phần mềm quản lý và nhật ký tưới tiêu vào hệ thống thông tin máy chủ, giúp HTX nắm được tình hình thực tế, giảm thiểu tình trạng nghẹt béc và bể ống đến 90%. Sử dụng van ventury châm phân tự động giúp giảm nhân công bón trực tiếp tiết kiệm được 10% chi phí".

Trong khi đó, anh Vị cũng thừa nhận: "Số hoá" giúp HTX kết nối thông tin nhanh chóng với thị trường, khách hàng, tiếp cận thương mại điện tử, tiếp thị, tìm kiếm thị trường, quảng bá sản phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Việc "số hoá" giúp HTX nhanh chóng đưa thông tin, văn bản tới các thành viên, cũng như các đơn vị ngoài HTX, giúp giảm công sức và tăng hiệu quả công tác quản lý, vận hành. HTX Phước Thiện còn thành lập hệ thống cửa hàng OCOP; sản phẩm tiêu biểu và đặc sản vùng miền S’tiêng Farm.

Hiện nay, HTX Phước Thiện đã hợp tác, liên kết với 5 doanh nghiệp, HTX về sản phẩm mít ruột đỏ PT 79, theo chuỗi liên kết bao tiêu sản phẩm; thu hút thêm 50 thành viên tham gia liên kết, với diện tích đất canh tác mít lên đến 2.000 ha. Từ đó, HTX có doanh thu, lợi nhuận tăng từ 10 -15%/năm.

Vườn tiêu tự động bón phân, lập "trạm thời tiết" cho cây sầu riêng

Tương tự, với HTX hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang do anh Phạm Thanh Chung (SN 1979) làm giám đốc, cũng hình thành và phát triển từ những người làm nông. Anh Chung cho biết, gia đình từ miền ngoài vô xã Lộc Quang, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước làm rẫy, từ những năm 80.

Nhận thấy Lộc Ninh rất thích hợp với cây hồ tiêu, anh Chung đã vận động 9 hộ nông dân láng giềng (thuộc Chi hội nông dân ấp Bù Tam, xã Lộc Quang), hùn hạp 22,1ha đất. Từ đó, có cơ sở thành lập HTX… canh tác hồ tiêu, theo phương pháp hữu cơ, không dùng hóa chất. Thế là HTX hồ tiêu hữu cơ Lộc Quang ra đời vào tháng 5/2020, do nông dân trẻ Phạm Thanh Chung làm giám đốc.

Anh Chung cho biết: "Cách đây 2 năm, nhận thấy rằng, không chỉ canh tác cây trồng bằng phương pháp sạch, hữu cơ; hơn thế, phải "số hóa" trong quy trình sản xuất, "số hóa" cho thành phẩm, mới có thể đưa nông sản vươn xa, đủ sức cạnh tranh… HTX chúng tôi đã liên lạc với cơ quan chức năng xin được hướng dẫn, áp dụng CĐS".

Nhờ vậy, hệ thống tưới nước tự động IOT được HTX Lộc Quang đầu tư cho vườn tiêu, giúp tiết kiệm 35% lượng nước tưới, tiết kiệm khoảng 32 công lao động. Chưa hết, HTX tích hợp bộ châm phân – tưới nước – bơm thuốc tự động, thu thập dữ liệu nhiệt độ, độ ẩm không khí. Việc này cũng giúp HTX giảm thêm 26 công lao động bón phân mỗi năm.

Theo anh Chung: "Chúng tôi lắp camera quan sát hệ thống nhà xưởng, công nhân lao động, an ninh trong khu vực sản xuất. Từ đó, thu thập dữ liệu, quy trình canh tác, chế biến, hoàn thiện sản phẩm… để cung cấp thông tin theo yêu cầu minh bạch của khách hàng. Điều này, càng khiến cho khách hàng tin tưởng, gia tăng đơn đặt hàng".

Đến nay, sau gần 5 năm phát triển, HTX Lộc Quang đã sở hữu hơn 30ha đất trồng hồ tiêu hữu cơ, áp dụng công nghệ cao, được "số hóa" từ canh tác đến thành phẩm. Các dòng sản phẩm hồ tiêu của HTX Lộc Quang được xuất khẩu sang các nước EU, Mỹ…Hiện, HTX Lộc Quang có 5 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao.

Trang trại sầu riêng Gia Bảo Ecofarm của nông dân Nguyễn Minh Hiếu (SN 1980), tại xã Phước Tín, thị xã Phước Long, cũng nổi lên như đơn vị điển hình của tỉnh Bình Phước, đã mạnh dạn áp dụng cơ giới hóa, "số hóa" trong sản xuất, kinh doanh.

Đến trang trại sầu riêng này, mọi người có thể tận mắt chứng kiến hệ thống đường ống dẫn nước tưới nhỏ giọt liên tục, tưới mát cho hàng ngàn cây sầu riêng. Rải rác khắp vườn là, những chiếc xe cắt cỏ, xe phun thuốc tự động hiện đại được nhập khẩu từ Hàn Quốc đang uốn lượn từng gốc sầu riêng, để cắt tỉa cành, thuốc trừ sâu bọ cho vườn sầu riêng Ri6, Monthong và Musang King.

Hiện mỗi hécta anh Hiếu đầu tư hơn 100 triệu đồng cho cơ giới hóa và "số hóa". Nhưng bù lại, anh giải phóng được rất nhiều sức lao động, kiểm soát nước tưới, phun thuốc cho cây. Từ khi áp dụng mô hình kỹ thuật này, năng suất vườn sầu riêng tăng lên khoảng 30%.

Cùng với đó, anh Hiếu áp dụng internet kết nối vạn vật  vào sản xuất nhằm hạn chế tối đa lượng thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ cân bằng hệ sinh thái vườn cây.

"Tôi còn lắp đặt thêm "trạm dự báo thời tiết cá nhân" trên vườn sầu riêng. Trạm này kết nối với điện thoại thông minh. Do vậy, dù không có mặt tại vườn, nhưng từng giờ, tôi vẫn biết được tình hình nắng, mưa trong vườn để lên kế hoạch phun thuốc, bón phân, tưới nước… hiệu quả cho vườn cây" – anh Hiếu nói.

Ông Võ Anh Kiệt – phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bình Phước - nói: "Có không ít chủ trang trại, lãnh đạo HTX, giám đốc doanh nghiệp…, mà khởi nghiệp, xuất phát điểm từ người nông dân. Họ cần mẫn vừa sản xuất, vừa học hỏi, sáng tạo và sử dụng công nghệ rất thành thạo - nhất là những nông dân trẻ tuổi như các anh: Nguyễn Viết Vị, Phạm Thanh Chung và Nguyễn Minh Hiếu".

Ông Phạm Thụy Luân – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Phước – cho biết:  "Tính đến tháng 9/2024, tỉnh Bình Phước có 136 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 – 5 sao. Hầu hết sản phẩm được làm ra từ sự sáng tạo của không ít HTX, trang trại, hộ, cơ sở sản xuất – kinh doanh của người nông dân. 

Toàn tỉnh có 495 trang trại thì trong đó, có 302 trang trại trồng trọt và 193 trang trại chăn nuôi. Chủ nhân các trang trại này đều xuất thân từ thành phần nông dân".

Theo ông Trần Văn Vinh – Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Bình Phước: "Tinh thần cầu tiến, cùng với tư duy nhạy bén trong ứng dụng CĐS vào sản xuất.

Lực lượng nông dân sẽ là cơ hội, là động lực để tỉnh Bình Phước không chỉ hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu, mà còn hướng tới mục tiêu cao hơn là nông thôn mới thông minh. Với hơn 91.000 hội viên nông dân ở tỉnh Bình Phước. Đây là lực lượng đáng kể, có vai trò rất quan trọng trong xây dựng chính quyền số và nền kinh tế số cho tỉnh nhà".