Tăng tốc triển khai dự án giao thông, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công

Qua 20 tháng triển khai trong thực tế cho thấy việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 106/2023/QH15 là quyết sách thí điểm đúng đắn, kịp thời, đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo sự đồng thuận của các Bộ, UBND các tỉnh, cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước trong phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương quản lý đầu tư xây dựng, chia sẻ giảm áp lực đối với trung ương, nâng cao năng lực của địa phương, phát huy hiệu quả đầu tư, huy động tối đa các nguồn lực vào thực hiện dự án hạ tầng giao thông, từng bước hoàn thiện mạng lưới giao thông đường bộ theo quy hoạch, góp phần hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ XIII của Đảng.

Nghị quyết số 106/2023/QH15 đẩy nhanh tiến độ dự án giao thông

Đến hết thời hạn có hiệu lực của Nghị quyết (30/6/2025), hầu hết các dự án trong danh mục thí điểm đã được cơ quan chủ quản áp dụng chính sách tại Nghị quyết số 106/2023/QH15 để thực hiện.

Trong đó, một số dự án/dự án thành phần (DATP) đã hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng như: cầu Quảng Đà (thuộc Dự án cầu Quảng Đà và đường dẫn đầu cầu), một số dự án thành phần thuộc Dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 (03 DATP4 với tổng chiều dài 138,2km và 70/83km đầu tuyến DATP Vân Phong – Nha Trang đưa vào khai thác dịp 30/4/2025.

Bên cạnh đó, đã hoàn thành và đưa vào khai thác dịp 02/9/2025 có 2 DATP với tổng chiều dài 120,8km và 13km còn lại của DATP Vân Phong – Nhà Trang), đường tỉnh 879B từ cầu Gò Cát đến ranh Long An; đã thông xe kỹ thuật cầu Gành Hào (nối Bạc Liêu và Cà Mau), Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển tỉnh Thái Bình;...

Các dự án được áp dụng chính sách đặc thù tại Nghị quyết là các dự án quan trọng quốc gia, dự án giao thông trọng điểm, liên vùng, do đó trong quá trình triển khai thực hiện, các dự án được lãnh đạo Chính phủ quan tâm, theo dõi, chỉ đạo sát sao tiến độ thực hiện; Bộ Xây dựng và các địa phương triển khai rất nghiêm túc, quyết liệt, áp dụng triệt để các cơ chế thí điểm để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Đánh giá về tình hình thực hiện, Nghị quyết số 106/2023/QH15 giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, tăng cường phân cấp, phát huy tính chủ động của địa phương, đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Nghị quyết huy động nguồn lực địa phương đầu tư các công trình, dự án giao thông trọng điểm, kết nối liên tỉnh, liên vùng, có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội của địa phương mình.

Bên cạnh đó, nâng cao năng lực, kinh nghiệm của địa phương (trực tiếp là các Sở, ban, ngành, chủ đầu tư, UBND các huyện (nay là UBND các xã, phường) trong quản lý điều hành và triển khai các dự án giao thông trọng điểm có quy mô lớn, tạo tiền đề quan trọng để địa phương tiếp tục triển khai các dự án tương tự trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

Ngoài ra, Nghị quyết tháo gỡ khó khăn về nguồn vật liệu xây dựng: Chính sách đặc thù về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã khai thông điểm nghẽn quan trọng, có tính chất quyết định đến việc hoàn thành dự án đúng tiến độ, góp phần giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường, cho phép điều hòa, điều phối nguồn cung giữa các địa phương; rút ngắn thủ tục, giảm các khâu trung gian, tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá. Do vậy, giá vật liệu được kiểm soát, không còn hiện tượng đầu cơ, nâng giá, giảm áp lực cho nhà thầu và bảo đảm tiến độ thi công.

Quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn

Bên cạnh những kết quả đạt được Nghị quyết vẫn còn một số hạn chế. Trong quá trình thực hiện nhiều địa phương khác có nhu cầu bổ sung dự án vào danh mục thí điểm, trong khi một số dự án trong danh mục khó có khả năng hoàn thành thủ tục để được áp dụng cơ chế thí điểm.

Nhiều dự án thuộc trong phạm vi Nghị quyết là các dự án quan trọng quốc gia, có quy mô lớn nên cần nhiều thời gian để thực hiện các thủ tục đầu tư theo quy định. Trong khi thời hạn cho phép áp dụng Nghị quyết chỉ trong thời gian khoảng 20 tháng.

Vì vậy, một số dự án do nguyên nhân chủ quan và khách quan nên không kịp hoàn thiện thủ tục đầu tư để được áp dụng chính sách đặc thủ tại Nghị quyết. Ví dụ, chính sách cấp mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng cho nhà thầu thi công chỉ được áp dụng sau khi dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt đầu tư dự án.

Chính sách sử dụng nguồn dự phòng chung của Kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 đã giúp huy động kịp thời nguồn vốn cho dự án cấp bách, đẩy nhanh tiến độ nâng cấp hạ tầng. Tuy nhiên, còn vướng thủ tục đầu tư, điều chỉnh kế hoạch vốn; một số dự án chưa hoàn tất thủ tục khi được bổ sung vốn; cần điều chỉnh tiến độ giải ngân và kế hoạch vốn; đòi hỏi phối hợp chặt chẽ giữa các cấp.

Đối với cơ chế đặc thù về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, do lần đầu thực hiện cấp mỏ theo cơ chế đặc thù nên việc triển khai thực hiện các thủ tục của các địa phương có mỏ còn lúng túng, chậm so với yêu cầu.

Một số địa phương chậm trễ áp dụng, vẫn thực hiện quy trình cũ hoặc quy định thời khai thác chưa phù hợp với Nghị quyết; nhiều mỏ chưa có trong quy hoạch phải bổ sung; vướng mắc thủ tục đất đai do không thuộc diện nhà nước thu hồi đất; đàm phán thuê/mua đất khó khăn; năng lực khai thác của nhà thầu hạn chế; một số mỏ phải tạm dừng do sự cố kỹ thuật hoặc pháp lý; thiếu kinh nghiệm áp dụng cơ chế mới.

Do đó, kiến nghị Chính phủ khẩn trương ban hành hoặc hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn các Luật mới được Quốc hội ban hành để thể chế hóa các cơ chế đặc thù tại Nghị quyết số 106/2023/QH15 như: Luật Đất đai và Khoáng sản, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, kiến nghị Bộ Xây dựng và UBND các tỉnh/thành phố rà soát các dự án thuộc danh mục thí điểm nhưng chưa khởi công xây dựng, quyết liệt chỉ đạo để khẩn trương hoàn thiện các thủ tục đầu tư, thủ tục đấu thầu để sớm khởi công xây dựng dự án.

Theo dõi sát sao tiến độ các dự án đang triển khai đầu tư xây dựng, phát hiện kịp thời các khó khăn vướng mắc, có giải pháp quyết liệt để tháo gỡ theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền tháo gỡ để dự án hoàn thành đúng tiến độ, chất lượng, sớm đưa vào khai thác, phát huy hiệu quả đầu tư.

Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; huy động các nguồn hợp pháp khác của địa phương đảm bảo đủ nhu cầu vốn theo tiến độ thi công dự án; kiểm soát chặt chẽ chi phí, phòng ngừa thất thoát, lãng phí. Cùng với đó, quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, bảo đảm việc khai thác đúng quy định, bảo vệ môi trường, công khai, minh bạch, chống thất thoát lãng phí.

×