Trồng lúa kiểu mới ở Lào Cai, rút nước, giảm phân mà năng suất vẫn tăng, còn được thưởng thêm tiền

Hiệu quả kinh tế và môi trường vượt trội

Mô hình canh tác lúa thông minh, giảm phát thải khí nhà kính do Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Lào Cai phối hợp với một số đơn vị triển khai thí điểm trong vụ xuân 2025 tại 3 xã: Khánh Yên, Dương Quỳ và Bảo Hà, với quy mô 199 ha, 549 hộ tham gia. Đây là bước khởi đầu quan trọng để ngành nông nghiệp Lào Cai kiểm chứng hiệu quả. Sau một vụ sản xuất, mô hình cho kết quả rõ rệt, khẳng định hướng đi phù hợp.

Ông La Văn Quyết, xã Khánh Yên là một trong những hộ đầu tiên tham gia mô hình. Ban đầu, gia đình ông thử nghiệm trên 2 ha ruộng. Sau khi thu hoạch lúa, ông nhận thấy cây lúa cứng cáp hơn, ít bị đổ, năng suất tăng rõ rệt.

Ông Quyết chia sẻ: Cách chăm sóc lúa cũng giống như trước, chỉ khác ở chỗ điều tiết nước. Có giai đoạn phải tháo nước để ruộng khô, sau đó mới lấy nước trở lại. Nhờ vậy cây lúa khỏe hơn, ít sâu bệnh. Chi phí phân bón giảm mà lại có thêm khoản thưởng từ bán tín chỉ carbon.

Gia đình bà Lưu Thị Dần, xã Khánh Yên, có 7 sào ruộng cũng tham gia mô hình trong vụ xuân vừa qua. Bà Dần cho biết: Trước đây, mỗi vụ gia đình chi hết khoảng 1 triệu đồng tiền phân bón, nay giảm được gần 300.000 đồng. Lúa lại tốt hơn, hạt đều, màu vàng đẹp, sản lượng tăng thêm chừng 3 tạ. Tuy công chăm sóc có vất vả hơn vì phải bón phân chia nhỏ nhiều lần và điều tiết nước theo thời điểm, nhưng hiệu quả thì rất rõ ràng. Vụ mùa tới, tôi sẽ vận động người dân trong thôn cùng mở rộng diện tích trồng lúa thông minh.

Trong mô hình canh tác lúa thông minh, nông dân được tư vấn sử dụng các giống lúa chất lượng cao như: Thiên ưu 8, BC15, TBR225; áp dụng quy trình thâm canh cải tiến SRI trên cánh đồng một giống, có hệ thống thủy lợi và giao thông thuận lợi.

Người dân được hướng dẫn kỹ thuật tưới ngập, khô xen kẽ (AWD), dùng phân bón thông minh, chế phẩm sinh học thay thế thuốc bảo vệ thực vật hóa học; đồng thời thu gom, ủ rơm rạ để tạo phân hữu cơ. Một số địa phương bắt đầu ứng dụng công nghệ 4.0 như: thiết bị bay không người lái giám sát đồng ruộng, cảm biến đo độ ẩm, nhiệt độ, lượng phân bón… giúp việc sản xuất chính xác và hiệu quả hơn.

Ngoài ra, người dân được hỗ trợ chế phẩm sinh học, phân bón trung vi lượng, công nghệ đo lường phát thải khí metan và báo cáo lượng khí giảm phát thải CO2 quy đổi. Cùng với đó là các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, giúp người dân nắm chắc quy trình mới.

Kết quả cho thấy, nông dân giảm được từ 2 - 2,5 triệu đồng chi phí sản xuất mỗi ha, năng suất lúa tăng khoảng 8 tạ/ha. Đặc biệt, khi được cấp chứng nhận quốc tế, sản phẩm còn được tính tín chỉ carbon, mang lại trung bình gần 1 triệu đồng/ha/vụ. Tính chung, lợi nhuận của nông dân tăng thêm khoảng 8 - 10 triệu đồng/ha.

Phương pháp canh tác mới giúp giảm khoảng 20% chi phí đầu vào, tăng 15 - 20% tỷ suất lợi nhuận, đồng thời giảm 10% lượng khí nhà kính phát thải. Sau mỗi vụ sản xuất, Công ty Cổ phần Netzero Carbon Việt Nam sẽ xác định số tín chỉ carbon và chi trả tiền thưởng giảm phát thải cho người dân theo giá thị trường.

Không chỉ có lợi ích kinh tế, mô hình còn giúp thay đổi tập quán sản xuất. Người dân hạn chế gieo cấy nhiều giống lúa trên cùng cánh đồng, giảm lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật. Quy trình sản xuất tập trung, đồng bộ còn tạo điều kiện thuận lợi cho cơ giới hóa, nâng cao chất lượng nông sản, bảo vệ môi trường nông thôn.

Cơ hội phát triển và nhân rộng

Bà Nguyễn Thị Hà - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Lào Cai cho biết: Trước đây, người dân sản xuất chủ yếu theo kinh nghiệm. Chỉ cần thay đổi một chút, như bón phân hợp lý, phun thuốc đúng thời điểm, điều tiết nước khoa học là năng suất và hiệu quả đã khác. Thời gian tới, chúng tôi sẽ mở thêm các lớp tập huấn, xây dựng mô hình điểm để người dân các địa phương khác có điều kiện tham quan, học tập và nhân rộng.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai, toàn tỉnh hiện có khoảng 30.000 ha lúa nước, sản xuất ba vụ trong năm, trong đó vùng thấp cấy 2 vụ, vùng cao cấy 1 vụ. Với quy mô sản xuất lớn, việc áp dụng mô hình trồng lúa thông minh, giảm phát thải khí nhà kính được xem là hướng đi phù hợp, vừa nâng cao hiệu quả sản xuất, vừa cải thiện môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trên cơ sở thành công ở vụ xuân, vụ mùa này toàn tỉnh đã mở rộng thêm lên 400 ha lúa ở nhiều xã thực hiện theo mô hình.

×