Bán chè giống, lập hợp tác xã, "chị đẹp" ở xã vùng cao Thái Nguyên thu tiền tỷ mỗi năm

Nhìn ra cơ hội từ chính cây chè quê hương

Giữa vùng đất từng được xem là “lõi nghèo” của huyện Định Hóa (cũ), nay là xã Bình Thành, tỉnh Thái Nguyên, một mô hình kinh tế từ vườn ươm cây chè giống đang từng ngày góp phần thay đổi sinh kế cho hàng chục hộ đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.

Ít ai ngờ rằng, từ chính những luống cây giống nhỏ bé ấy, chị Nguyễn Thị Nguyệt, một phụ nữ từng thuộc diện hộ nghèo của địa phương đã vươn lên làm kinh tế giỏi, đồng thời tạo việc làm, nâng cao thu nhập và mở ra con đường thoát nghèo bền vững cho nhiều người dân trong vùng.

Sinh ra và lớn lên tại xã Sơn Phú (huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên trước đây), nay là xã Bình Thành, tỉnh Thái Nguyên, nơi có khoảng 70% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chị Nguyễn Thị Nguyệt thấu hiểu hơn ai hết những khó khăn của người dân vùng cao. Đời sống bấp bênh, sản xuất nông nghiệp manh mún, phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên khiến không ít hộ dân quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” mà vẫn chật vật mưu sinh.

Gia đình chị Nguyệt cũng không nằm ngoài vòng luẩn quẩn ấy. Là hộ nghèo của xã, từ rất sớm chị đã trăn trở tìm một hướng đi mới để thoát nghèo, thay vì chỉ trông chờ vào vài sào ruộng hay nương chè cũ kỹ.

Năm 2006, khi phong trào cải tạo, thay thế giống chè bắt đầu manh nha ở địa phương, chị Nguyệt nhận ra một khoảng trống lớn của thị trường: nhu cầu về cây chè giống mới ngày càng tăng, trong khi nguồn cung tại chỗ lại vô cùng hạn chế.

Thực tế cho thấy, nghề trồng chè ở Sơn Phú đã có từ lâu đời, song phần lớn diện tích vẫn là các giống chè cũ, năng suất thấp, chất lượng không đồng đều, khó đáp ứng yêu cầu sản xuất hàng hóa. Từ đó, ý tưởng ươm và nhân giống các giống chè mới, có năng suất và chất lượng cao hơn, đã hình thành trong suy nghĩ của người phụ nữ vùng cao này.

Cú hích từ các chương trình hỗ trợ của Nhà nước

Bước ngoặt quan trọng đến vào những năm 2008 – 2009, khi gia đình chị Nguyệt được lựa chọn tham gia dự án “Nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm nông nghiệp và phát triển chương trình khí sinh học” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) triển khai. Vườn ươm của gia đình chị trở thành một trong những cơ sở cung ứng cây giống cho bà con trong vùng.

Không chỉ có đầu ra ban đầu, thông qua dự án, chị Nguyệt còn được tiếp cận với các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nhân giống cây trồng, đặc biệt là kỹ thuật ươm chè cành, yếu tố then chốt quyết định chất lượng cây giống. Từ những thử nghiệm ban đầu, gia đình chị mạnh dạn đưa vào ươm các giống chè mới như LDP1, TRI 777, Phúc Vân Tiên, Kim Tuyên… những giống được đánh giá cao về năng suất, chất lượng và khả năng thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng địa phương.

Trao đổi với PV Dân Việt, chị Nguyễn Thị Nguyệt – Giám đốc HTX Nông sản Phú Đạt cho biết: “Ngoài cây chè giống, gia đình tôi còn mở rộng ươm thêm cây quế và cây hồi để đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng nhu cầu trồng rừng, phát triển kinh tế lâm nghiệp của người dân trong và ngoài tỉnh”.

Từ tổ hợp tác đến hợp tác xã – bước đi bài bản, bền vững

Nhận thấy mô hình vườn ươm mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, năm 2013, chị Nguyệt quyết định thành lập Tổ hợp tác sản xuất cây giống nhằm liên kết các hộ cùng chung hướng phát triển. Đến năm 2018, Tổ hợp tác chính thức phát triển thành Hợp tác xã Nông sản Phú Đạt với 9 thành viên tham gia, đánh dấu bước chuyển quan trọng từ sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình kinh tế tập thể.

Cùng với việc mở rộng quy mô, HTX Nông sản Phú Đạt còn nhận được sự hỗ trợ chặt chẽ về mặt kỹ thuật từ Sở NN&PTNT tỉnh Thái Nguyên và Phòng NN&PTNT huyện Định Hóa trước đây. Các vườn cây đầu dòng được hướng dẫn chăm sóc theo quy trình nghiêm ngặt, phục vụ cho công tác nhân giống đạt chất lượng cao. Hằng năm, các cơ quan chuyên môn đều tiến hành kiểm định, giám sát chất lượng cây giống từ khâu nhân giống đến khi xuất bán, đảm bảo cây giống cung ứng ra thị trường đạt tiêu chuẩn kỹ thuật.

Chính sự bài bản này đã tạo dựng uy tín cho HTX, giúp sản phẩm cây giống ngày càng được khách hàng tin tưởng, lựa chọn.

Doanh thu hàng tỷ đồng, tạo sinh kế ổn định cho người dân

Hiện nay, bên cạnh các vườn cây đầu dòng do HTX trực tiếp quản lý, gia đình chị Nguyệt còn liên kết với một số hộ dân tại huyện Đại Từ cũ để phát triển vùng cung ứng cây đầu dòng với diện tích khoảng 1ha. Ngoài ra, HTX còn chủ động nhập cây quế giống từ huyện Văn Yên (tỉnh Yên Bái cũ nay là tỉnh Lào Cai) và cây hồi giống từ tỉnh Lạng Sơn về để tiếp tục nhân giống, mở rộng danh mục sản phẩm.

Theo chị Nguyệt, giá bán cây giống hiện nay dao động từ 800 – 1.000 đồng/cây chè giống; 1.200 – 1.500 đồng/cây quế giống; và 3.500 – 5.000 đồng/cây hồi giống. Trung bình mỗi năm, HTX sản xuất và cung ứng ra thị trường khoảng 3 – 4 triệu cây giống các loại, trong đó cây chè giống chiếm khoảng 2 triệu cây.

Với sản lượng này, HTX Nông sản Phú Đạt đạt doanh thu khoảng 5 tỷ đồng/năm. Thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng, không chỉ tại Thái Nguyên mà còn vươn ra nhiều tỉnh miền núi phía Bắc như Bắc Kạn cũ (nay là Thái Nguyên), Tuyên Quang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu, Sơn La…

Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cho gia đình, mô hình vườn ươm cây giống của chị Nguyệt còn tạo việc làm thường xuyên cho 9 lao động là thành viên HTX, với thu nhập bình quân trên 10 triệu đồng/người/tháng. Ngoài ra, vào những lúc cao điểm, HTX còn tạo thêm việc làm thời vụ cho nhiều lao động địa phương, góp phần giải quyết bài toán việc làm ở nông thôn.

Trên địa bàn xã Sơn Phú (nay là xã Bình Thành), nơi chủ yếu là đồng bào dân tộc Sán Chí (Sán Chỉ) và Cao Lan sinh sống, sự ra đời và phát triển của HTX Nông sản Phú Đạt đã mang lại những đổi thay rõ nét. Từ chỗ thiếu việc làm, thu nhập bấp bênh, nhiều hộ dân nay đã có công việc ổn định, từng bước vươn lên thoát nghèo.

Nhờ biết nắm bắt nhu cầu thị trường, mạnh dạn đổi mới tư duy sản xuất và được tiếp sức bởi các chính sách hỗ trợ phù hợp, mô hình vườn ươm cây giống của HTX Nông sản Phú Đạt đã trở thành động lực quan trọng cho công cuộc giảm nghèo bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số xã Bình Thành.

×