Vén màn bí mật về mỏ cá khổng lồ giữa lòng Hà Nội

Hồ Tây rộng 527 ha, mỗi năm đơn vị quản lý khai thác hồ bán ra thị trường khoảng 400 tấn cá, nhưng việc hạch toán như thế nào thì không mấy ai biết.

Sôi động “chợ” cá hồ Tây

Ở Hà Nội, so với các loại cá khác, cá hồ Tây được bán với giá cao hơn từ 5.000-20.000 đồng/kg. Tại các chợ dân sinh, cá rô phi khoảng 50.000 đồng/kg thì cá hồ Tây khoảng 55.000 đồng/kg. Tương tự, cá trôi, trắm ở chợ ngoài khoảng 60.000 đồng/kg thì cá hồ Tây khoảng 70.000 đồng/kg. 

Đặc biệt, cá chép hồ Tây bán 100.000-120 000 đồng/kg. Tùy theo trọng lượng, cá càng to thì giá càng cao. Cá hồ Tây được đánh giá ngon, bổ dưỡng hơn các loại cá khác, vì là cá tự nhiên, không phải được nuôi bởi thức ăn công nghiệp.

Nhờ cá có thương hiệu, ở ven hồ Tây mọc lên rất nhiều quán thủy sản chuyên kinh doanh tôm, cá hồ Tây, thu hút đông khách. Một chủ quán giấu tên cho biết, bà mở quán cả chục năm nay, “thực phẩm chủ yếu mua từ thủy sản hồ Tây”. 

Một góc hồ Tây - "mỏ" cá lớn ở Hà Nội.

Trước đây, cứ sáng sớm bà lại đến Xí nghiệp Nuôi trồng thủy sản hồ Tây (phố Nhật Chiêu, phường Nhật Tân, quận Tây Hồ) ở ngay ven hồ mua cá. Hiện có người cứ sáng sớm là mang thẳng cá đến quán, bà không phải đến mua như trước. Chủ quán cho biết, ngoài cá bà mua thêm tôm, nhưng tôm hiếm, không phải ngày nào cũng mua được.

Người này tiết lộ, do cá hồ Tây được giá, ban đêm có người đến hồ khai thác trộm. Họ bắt đầu thả lưới 1h-2h sáng, đến khoảng 5h30 thì lên bờ, đưa sản phẩm thu được đi bán. “Bắt trộm cá hồ Tây trở thành nghề tay trái với một số người. Một đêm họ kiếm được mấy trăm nghìn, thậm chí ngày may mắn kiếm gần triệu bạc”, bà chủ quán tiết lộ.

Nhiều tiểu thương đến mua cá từ Xí nghiệp Nuôi trồng thủy sản hồ Tây rồi đem bán ở một số chợ xung quanh. Việc đánh bắt cá hồ Tây ngày nào cũng được Xí nghiệp thực hiện. Phóng viên đã tham dự nhiều buổi bán cá của Xí nghiệp cho tiểu thương. Từ khoảng tờ mờ sáng đã có người đến mua cá. Mỗi tiểu thương mua từ 10 đến 30 kg hoặc nhiều hơn, chở bằng thùng trên xe máy. 

Một tiểu thương cho biết, ở đây chủ yếu có các loại cá như rô, mè, trắm, chép. “Nhiều thùng cá không phân loại, có tổng hợp các loại cá; giá trung bình mỗi kg cá ở thùng đó khoảng 70.000-80.000 đồng”, tiểu thương này nói.

Trọng lượng trung bình mỗi con cá ở đây từ vài lạng đến vài kg. Việc bán cá của Xí nghiệp cho tiểu thương kéo dài 2-3 tiếng đồng hồ. Theo quan sát của phóng viên cũng như lời tiểu thương, việc mua bán này không có hóa đơn chứng từ gì. Sơ bộ mỗi ngày Xí nghiệp bán cho tiểu thương khoảng hơn 1 tấn cá các loại.

Tiểu thương mua cá tại Xí nghiệp Nuôi trồng thủy sản hồ Tây.

Tiền chảy về đâu?

Cho dù việc mua bán cá được thực hiện hàng ngày giữa Xí nghiệp và tiểu thương nhưng ông Phương Văn Vĩnh, Phó trưởng ban Quản lý hồ Tây cho biết, theo quy định của TP Hà Nội, cá hồ Tây không nhằm mục đích kinh doanh thương mại, mà việc bắt tỉa, thả bù chỉ nhằm đảm bảo sinh thái, bảo vệ môi trường hồ Tây. 

Việc thả cá, bắt cá do Xí nghiệp Nuôi trồng thủy sản hồ Tây (Công ty TNHH MTV Hồ Tây) thực hiện, và Xí nghiệp này hoạt động ở đây từ thời bao cấp đến nay.

Cũng theo ông Vĩnh, Ban quản lý hồ Tây chỉ thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, còn việc đánh bắt, nuôi trồng thủy sản do Công ty hồ Tây thực hiện, do đó ông không biết về giá cả bán cá cũng như không biết tiền bán cá được sử dụng vào mục đích gì. Ông Vĩnh cho biết, việc bán cá cho tiểu thương mỗi sáng có nhân viên của Ban quản lý hồ Tây giám sát.

Theo tài liệu của Ban quản lý hồ Tây, riêng quý II/2015, Công ty TNHH MTV Hồ Tây khai thác được sản lượng cá như sau: Tổng trọng lượng khai thác là 133.149 kg; trong đó, 90.555 kg cá mè, 6.672 kg cá trôi, 4.051kg cá chép, 1.011 kg cá trắm, 30.860 kg cá tạp (cá rô và các loại cá khác). Cũng trong quý II, Công ty đã thả 3.350 kg cá giống xuống hồ, trong đó có 2.400 kg cá mè, 950 kg cá trôi… Đại diện thực hiện việc khai thác và thả cá do ông Phạm Văn Đông, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH MTV hồ Tây ký tên.

Theo quy định hiện hành, hồ Tây chỉ được thả bốn loại cá là mè, trôi, trắm, chép. Ông Vĩnh cho biết, ước lượng một năm, 400 tấn cá được khai thác ở hồ Tây. Như vậy, ước tính hàng năm, riêng tiền bán cá hồ Tây thu về hàng chục tỷ đồng. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, việc mua bán giữa Xí nghiệp khai thác cá và tiểu thương không thấy có hóa đơn chứng từ gì... 

Với nguồn lợi thủy sản dồi dào, hồ Tây cũng có thể ví như “mỏ” cá khổng lồ giữa lòng Thủ đô. Nhưng cơ chế quản lý, khai thác nguồn tài nguyên này như thế nào, cho đến nay cũng không mấy người Hà Nội được biết? Liệu có hay không sự lãng phí, độc quyền, thiếu minh bạch?