Vì sao ngày càng có nhiều người ham đi vô các khu rừng đặc dụng, rừng phòng hộ Việt Nam?

Doanh thu từ du lịch của rừng phòng hộ, rừng đặc dụng tăng mạnh

Theo báo cáo của Cục Lâm nghiệp (Bộ NNPTNT), hiện nay cả nước có 2,394 triệu ha rừng đặc dụng, được chia thành 167 khu; 5,512 triệu ha rừng phòng hộ, trong đó diện tích đất có rừng là 4,646 triệu ha.

Hiện nay, cả nước đã thiết lập được hệ thống rừng đặc dụng với 167 khu, tổng diện tích đất tự nhiên là 2,394 triệu ha, có 54/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có diện tích rừng đặc dụng; một số tỉnh có diện tích rừng đặc dụng lớn nhất là: Đăk Lăk có 229.678ha, Nghệ An có 173.738 ha, Quảng Bình có 146.588ha, Quảng Nam có 130.286ha, Đồng Nai có 102.828ha.

Trong năm 2023, lực lượng kiểm lâm và chuyên trách bảo vệ rừng của chủ rừng đã tổ chức trên 99.800 đợt tuần tra kiểm soát, truy quét tại rừng phát hiện, thu giữ và xử lý được 892 vụ vi phạm các quy định pháp luật về lâm nghiệp. Trong đó, lực lượng chức năng đã xử lý hình sự 45 vụ, xử lý hành chính 689 vụ; còn 158 vụ vi phạm chưa được xử lý.

Cơ quan chức năng đã hỗ trợ 1.212 thôn/bản vùng đệm với tổng kinh phí trên 51 tỷ đồng. Tổ chức trồng được 1.465ha rừng đặc dụng (tăng 130% so với năm 2022); rừng phòng hộ là 3.485ha (giảm 5,7% so với năm 2022). Các ban quản lý khoanh nuôi tái sinh rừng tự nhiên được 26.340ha; khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên có trồng bổ sung được 2.159ha.

Các chủ rừng đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đa dạng sinh học thường xuyên, liên tục, nhằm đề xuất các giải pháp phát triển sinh vật bảo tồn đa dạng di truyền; đa dạng loài và hệ sinh thái, đến nay đã có hơn 40 khu rừng đặc dụng, phòng hộ ứng dụng bộ công cụ SMART trong tuần tra bảo vệ rừng, giám sát đa dạng sinh học.

Hiện tại, có 67 ban quản lý khu rừng đặc dụng, phòng hộ có tổ chức các hoạt động kinh doanh du lịch sinh thái, chủ yếu là ở các khu rừng đặc dụng. Sau khi kiểm soát được đại dịch Covid-19, đến năm 2023, số lượng du khách đến các khu rừng đặc dụng tăng mạnh. 

Tổng số lượng khách du lịch là 2,4 triệu lượt khách, tăng 124% so với năm 2019 thời kỳ trước đại dịch; tổng doanh thu đạt 323.493 triệu đồng, tăng 175% so với năm 2019 thời kỳ trước đại dịch (năm 2019 đạt 185 tỷ đồng).

Hoạt động chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo nguồn lực tài chính quan trọng, góp phần giúp các ban quản lý khu rừng đặc dụng, phòng hộ quản lý, bảo vệ rừng, cải thiện thu nhập cho người dân địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc và người dân sinh sống ở khu vực miền núi tại vùng đệm các khu rừng đặc dụng và giáp ranh các khu rừng phòng hộ.

Theo số liệu tổng hợp từ Quỹ bảo vệ và phát triển rừng Trung ương, năm 2023, cả nước có trên 228 ban quản lý rừng đặc dụng, rừng phòng hộ nhận được kinh phí chi trả từ dịch vụ môi trường rừng với tổng diện tích rừng được chi trả là trên 4,3 triệu ha và tương ứng với tổng số tiền là trên 1.663 tỷ đồng, cụ thể: có 75 ban quản lý rừng đặc dụng được chi trả 1,35 triệu ha rừng, tương ứng với số tiền được nhận là 441 tỷ đồng và có 153 ban quản lý rừng phòng hộ được chi trả trên 2,95 triệu ha rừng, tương ứng với số tiền được nhận là 1.222 tỷ đồng.

Theo đánh giá của ông Trần Quang Bảo - Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ NNPTNT) tại Hội nghị tổng kết công tác quản lý hệ thống rừng đặc dụng, phòng hộ cả nước năm 2023 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2024 tổ chức ở Đắk Lắk mới đây, hiện nay, hệ thống rừng đặc dụng và rừng phòng hộ chiếm gần 50% tổng diện tích rừng trên toàn quốc, hầu hết là rừng tự nhiên. 

Rừng đặc dụng và rừng phòng hộ đại diện cho hầu hết các hệ sinh thái quan trọng trên cạn, trên biển, đất ngập nước và ngày càng khẳng định được vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; đảm bảo an ninh quốc gia.

Tiếp tục khôi phục hệ sinh thái bị suy thoái

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ vẫn còn những tồn tại, khó khăn vướng mắc. Tình trạng khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản trái phép, săn bắn động vật hoang dã trái pháp luật diễn ra phức tạp. Việc lấn chiếm đất rừng vẫn xảy ra ở một số khu rừng đặc dụng, phòng hộ mà chưa có các giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn và xử lý triệt để đã gây ra tác động tiêu cực đến bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ, đảm bảo an ninh môi trường rừng.

Hiện nay, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị đầu tư cho các ban quản lý còn thiếu; chính sách đầu tư bảo vệ rừng đối với hệ thống rừng đặc dụng, rừng phòng hộ còn một số bất cập, chưa đáp ứng được mục tiêu và nhiệm vụ; việc khai thác, phát huy các giá trị dịch vụ của hệ sinh thái rừng còn nhiều hạn chế; một số ban quản lý thời gian qua đã triển khai thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tuy nhiên đa số vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách...

Ông Trần Quang Bảo cho biết, năm 2024, Cục Lâm nghiệp đề ra nhiệm vụ sẽ khôi phục 15% diện tích hệ sinh thái bị suy thoái; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học ở cơ sở; tiếp tục chỉ đạo và hỗ trợ các ban quản lý rừng đặc dụng, rừng phòng hộ triển khai, áp dụng phần mềm SMART, đặt bẫy ảnh để quản lý thông tin tuần tra rừng và giám sát đa dạng sinh học; xây dựng các bộ tiêu chí, chỉ số giám sát tài nguyên rừng và đa dạng sinh học.

Đặc biệt, sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất xây dựng cơ chế, chính sách phát triển các giá trị dịch vụ hệ sinh thái trong môi trường rừng, như: Dịch vụ môi trường rừng từ dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng; mở rộng các loại dịch vụ môi trường rừng từ hoạt động du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, nuôi trồng thủy sản. Kiểm soát chặt chẽ hệ thống rừng đặc dụng, phòng hộ đã được rà soát, điều chỉnh, bổ sung hoặc chuyển đổi (nâng hạng, chuyển tiếp, hoặc chuyển ra ngoài quy hoạch) được tích hợp vào trong nội dung quy hoạch cấp tỉnh và quy hoạch lâm nghiệp quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050. Thúc đẩy việc xây dựng phương án quản lý rừng bền vững.