Bán cà phê nhiều nhất thế giới, Việt Nam vẫn chưa có sàn giao dịch chuyên biệt, chưa có Hiệp hội Cà phê đặc sản

Tại Diễn đàn Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói, Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao trực tiếp tổ chức thực hiện, ông Phan Minh Thông, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Phúc Sinh cho biết, doanh nghiệp của ông có thế mạnh về xuất khẩu nông sản như hồ tiêu, cà phê; sản phẩm có mặt ở 120 nước trên thế giới, doanh thu trung bình đạt 350 triệu USD mỗi năm.

Theo ông, Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản lớn ra khắp các quốc gia, nhiều mặt hàng nông sản đứng số 1, 2, 3 thế giới. Tuy nhiên, do không chủ động được khâu bán hàng và giá cả thường rất khiêm tốn nên giá trị thực thu được chưa tương xứng.

Ông cho rằng, Việt Nam đang đứng trên “mỏ vàng” nông sản, nhưng có quá nhiều điểm nghẽn khiến việc khai thác chưa hiệu quả. Từ đó, ông Thông kiến nghị cần tập trung xây dựng các nhà máy chế biến sâu nông sản. Các tỉnh nên khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến nông sản ở các vùng nông nghiệp lớn. Bởi chế biến sâu sẽ tạo thêm nhiều việc làm mới, đồng thời mang lại giá trị gia tăng cao cho nông sản Việt khi xuất khẩu.

Ngoài ra, để lưu thông hàng hóa ổn định và thu hút vốn, Tổng Giám đốc Phúc Sinh Group đề xuất cần xây dựng các sàn giao dịch hàng hóa. Thông qua đó, có thể tập trung được người mua, người bán, người sản xuất.

Các sàn giao dịch hàng hóa sẽ định hình giá trị thực cho nông sản Việt. Đây là nền tảng để phát triển chế biến sâu.

Ông Phan Minh Thông nhấn mạnh, cần tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa từ vùng trồng, sửa đổi và nâng cao tiêu chí về an toàn vệ sinh thực phẩm, trước mắt là phục vụ tiêu dùng trong nước, sau là xuất khẩu. Cũng cần xem xét vấn đề thuế VAT với hàng xuất khẩu nhằm giảm thời gian hoàn thuế, doanh nghiệp có nguồn vốn để quay vòng sản xuất.

Trả lời ý kiến của ông Thông, ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chế biến, Chất lượng và phát triển thị trường nông sản (Bộ NNMT) cho biết, về việc phát triển các nhà máy chế biến sâu nông sản, Bộ NNMT hoàn toàn đồng tình. Việt Nam đang chủ trương xây dựng các vùng nguyên liệu nông sản chủ lực, trong đó phát triển diện tích và năng suất phải đi kèm với giải pháp chế biến sâu.

"Theo đó, được sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ, chúng tôi đã có một loạt giải pháp nhằm thúc đẩy chế biến sâu đối với một số ngành hàng như rau quả, chăn nuôi, thủy sản... Chúng tôi rất hoan nghênh các tập đoàn lớn như Phúc Sinh, Đồng Giao, Vĩnh Hoàn, Minh Phú... đã đầu tư mạnh mẽ cho các vùng nguyên liệu gắn với nhà máy chế biến sâu, có các sản phẩm giá trị gia tăng, từ đó phát triển nông nghiệp bền vững. Chúng tôi sẽ phối hợp với các tập đoàn tổng kết, đánh giá các mô hình này để thời gian tới có giải pháp nhân rộng trên cơ sở các Đề án của Bộ đã ban hành", ông Phong nói.

Về vấn đề thành lập Sở giao dịch hàng hóa, ông Phong cho biết, hiện nay chúng ta đã có Sở Giao dịch hàng hoá (MXV) do Bộ Công Thương cấp phép từ năm 2010. Trong đó, nhiều mặt hàng của Việt Nam đang được giao dịch như hồ tiêu, cà phê, điều, cao su, ngô, đậu tương, lúa mì... Sở này liên thông với một số sở giao dịch hàng hoá lớn tại Chicago (Mỹ), Tokyo (Nhật Bản) hay Trung Quốc...

Được biết, hiện nay Bộ Công Thương cũng đang đề xuất sửa đổi bổ sung Nghị định 158 về những vấn đề liên quan tới mua bán qua sàn giao dịch, nhằm hoàn thiện hơn nữa cơ chế vận hành Sàn giao dịch. Trên cơ sở đó, chúng tôi sẽ phối hợp với Bộ Công Thương đưa ra chính sách điều chỉnh phù hợp, nhằm xây dựng các sàn giao dịch chuyên biệt về nông sản như cà phê, gạo...

Ngoài ra, hiện nay Việt Nam cũng đã có một số sàn giao dịch thương mại điện tử chuyên biệt về nông sản như Voso, Postmart... Các sàn này đều kết hợp với các mạng lưới phân phối lớn như Tổng Công ty Lương thực, Tổng Công ty Cà phê đáp ứng tiêu thụ lượng nông sản lớn, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, kết nối với các vùng nguyên liệu. Bên cạnh nữa, chúng ta cũng đã có nhiều ứng dụng thương mại điện tử có giao dịch sản phẩm nông sản như Shoppe, Lazada, Tiki, Sendo, cũng góp phần đưa nông sản Việt Nam giao dịch rộng rãi cả trong nước và quốc tế…

"Chúng tôi nhất trí với đề xuất của ông Phan Minh Thông và sẽ tiếp tục hoàn thiện hơn nữa các sàn giao dịch này trở nên chuyên nghiệp, nhằm thu hút vốn, tạo công ăn việc làm, đặc biệt là định hình giá trị thực của nông sản Việt Nam trên thị trường thế giới", ông Phong khẳng định.

Cũng tại Diễn đàn, bà Nguyễn Thị Thành Thực, CEO Công ty CP Công nghệ Phần mềm AutoAgri cho biết, hiện nay giá cà phê đang tăng rất cao, tới 300% so với năm 2020, góp phần đưa giá trị xuất khẩu đạt mức kỷ lục. Đây là thành công rực rỡ của ngành.

Tuy nhiên, cho đến nay chúng ta vẫn chưa thành lập được Hiệp hội Cà phê đặc sản. Các mô hình làm cà phê đặc sản còn mang tính chất nhỏ lẻ nên gặp nhiều khó khăn về tiêu thụ và xây dựng thương hiệu.

Trong khi đó, tại Quyết định 1392 ngày 2/4/2021 của Bộ Nông nghiệp có một nội dung là thúc đẩy thành lập Hiệp hội cà phê đặc sản. Vì vậy, bà Thực kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường có những hỗ trợ cụ thể nhằm thúc đẩy thành lập Hiệp hội cà phê đặc sản.

Bà Thực dẫn chứng, cà phê đặc sản tuy còn nhỏ lẻ song đã có những đóng góp nhất định trong việc đem lại sự bứt phá về giá cho cà phê Việt Nam. Trên thế giới, 2 nước là Mỹ và Anh không trồng cà phê, song mới đây, họ đã mua lại doanh nghiệp làm cà phê đặc sản nổi tiếng.

Bà Thực cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhanh chóng xây dựng tiêu chuẩn về cà phê đặc sản. "Với tiềm năng, diện tích và sản lượng cà phê như hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể nâng giá trị gấp 2-3 lần nếu làm cà phê đặc sản", bà Thực khẳng định.

CEO Công ty CP Công nghệ Phần mềm AutoAgri cũng nêu thực tế, mặc dù các chương trình OCOP Mỗi xã một sản phảm đã có những thành công đáng mừng, nhưng cách thức xuất khẩu sản phẩm như giai đoạn vừa qua sẽ dần gặp khó khăn nếu chúng ta không có chiến lược sớm trong vòng 5 đến 10 năm tới.

Các mô hình khu/cụm công nghiệp hiện nay có nhiều ưu đãi, nhưng yêu cầu về diện tích tối thiểu (thường là 5.000 m²) cùng với giá đất cao (khoảng 4 triệu đồng/m²) dẫn đến chi phí thuê đất lên tới khoảng 20 tỷ đồng. Mức chi phí này vượt quá khả năng của hầu hết các doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là các chủ thể OCOP.

Do đó, bà Thực đề xuất có thể xây dựng những mô hình/cụm làng nghề quy mô 500 m² hoặc 1.000 m². Đây là mô hình cực kỳ quan trọng và thành công ở Trung Quốc, rất phù hợp với nông nghiệp Việt Nam. Khi tổ chức ở quy mô nhỏ hơn, các chủ thể OCOP hoàn toàn có thể chung nhau đầu tư.

Giải đáp kiến nghị của bà Nguyễn Thị Thành Thực, ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương cho biết, Chương trình OCOP được Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2018.

Đến nay, sau 7 năm, đã có gần 18.000 sản phẩm OCOP 3 sao trở lên (Thủ tướng Chính phủ giao đến năm 2025 10.000 sản phẩm OCOP). Bên cạnh đó, chất lượng các sản phẩm OCOP đã được nâng cao hơn rất nhiều.

Trong số hơn 9.000 chủ thể tham gia OCOP, có khoảng 40% chủ thể là HTX, 30% doanh nghiệp nhỏ, còn lại là hộ nông dân và cơ sở sản xuất.

Về cơ chế chính sách, hỗ trợ, hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành bộ tiêu chí để phát triển sản phẩm OCOP; hỗ trợ đào tạo, tập huấn, thương mại, quảng bá sản phẩm… Về quy hoạch: Chủ yếu do các địa phương. Tuy nhiên, trong bộ tiêu chí về xây dựng nông thôn mới có tiêu chí quy hoạch cụm công nghiệp, làng nghề. "Thời gian tới, trong quá trình triển khai chúng tôi sẽ phối hợp với các địa phương, cơ quan chuyện môn về đất đai sẽ có chính sách thuê, mua-bán đất phù hợp hơn", ông Sơn nói.

×