Chính phủ kiến nghị vay vốn Trung Quốc làm đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Chiều 10/2, tiếp tục phiên họp 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về tờ trình đề nghị phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. 

Tổng mức đầu tư khoảng 8,369 tỷ USD

Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Trần Hồng Minh cho hay, dự án xây dựng tuyến đường sắt mới hiện đại, đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải nội địa, liên vận quốc tế giữa Việt Nam và Trung Quốc; tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng có chiều dài tuyến chính khoảng 390,9 km và 3 tuyến nhánh khoảng 27,9 km. Điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc); điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố.

Về hình thức đầu tư dự án, Bộ trưởng Bộ GTVT cho hay, Chính phủ đề xuất hình thức đầu tư dự án đầu tư công. Sơ bộ tổng mức đầu tư dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng khoảng 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,369 tỷ USD).

Về nguồn vốn, ông Minh cho hay, để chủ động, linh hoạt trong việc sử dụng nguồn vốn, kiến nghị nguồn vốn cho dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng gồm ngân sách nhà nước (T.Ư, địa phương); nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài (vay Chính phủ Trung Quốc) và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Về tiến độ dự án, ông Minh cho biết, trong năm 2025 sẽ lập báo cáo nghiên cứu khả thi, phấn đấu cơ bản hoàn thành dự án năm 2030.

Đề nghị đánh giá tổng thể hiệu quả của các dự án đường sắt

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay ủy ban thống nhất sự cần thiết đầu tư dự án.

Về hướng tuyến, Ủy ban Kinh tế nhận thấy hướng tuyến của dự án cơ bản bám dọc theo tuyến đường bộ cao tốc Nội Bài - Lào Cai, Hà Nội - Hải Phòng. Do đó, để giảm diện tích đất thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và hạn chế để đất xen kẹt giữa tuyến đường sắt và đường bộ cao tốc, Ủy ban Kinh tế đề nghị trong bước nghiên cứu khả thi, Chính phủ rà soát kỹ lưỡng, lựa chọn phương án hướng tuyến tối ưu bảo đảm việc kết nối của dự án với mạng lưới đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, hệ thống giao thông khác và giảm thiểu tác động tiêu cực do thu hồi đất phục vụ dự án đối với doanh nghiệp và người dân.

Về hiệu quả của dự án, ông Thanh cho hay, theo tờ trình của Chính phủ, dự kiến trong 5 năm đầu tiên khai thác dự án, doanh thu dự kiến chỉ bù đắp chi phí vận hành, bảo trì, phương tiện, Nhà nước cần hỗ trợ sơ bộ khoảng 109,36 triệu USD.

Ngoài ra, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam dự kiến trong 4 năm đầu khai thác cũng sẽ phải bù lỗ khoảng 778 triệu USD. Như vậy, riêng 2 dự án này Nhà nước cần hỗ trợ sơ bộ khoảng 887,36 triệu USD.

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá tổng thể hiệu quả của các dự án đường sắt dự kiến sẽ đầu tư và đánh giá kỹ lưỡng phương án tài chính, các tác động trong quá trình vận hành, khai thác của các dự án để giảm thiểu các rủi ro về sau.

Về nguồn vốn, ông Thanh cho hay, Ủy ban Kinh tế cho rằng, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng có quy mô và tổng mức đầu tư rất lớn, trong kỳ trung hạn 2021 - 2025, nhu cầu vốn cho dự án khoảng 128 tỷ đồng đã được Chính phủ cân đối trong kế hoạch đầu tư công trung hạn. Giai đoạn 2026 - 2030, nhu cầu vốn khoảng 177.282 tỷ đồng và giai đoạn 2031 - 2035, nhu cầu vốn khoảng 25.821 tỷ đồng.

Ông Thanh cho hay, kiến nghị của Chính phủ về nguồn vốn là có cơ sở. Tuy nhiên, đề nghị trong quá trình triển khai, thực hiện cần tuân thủ nguyên tắc bảo đảm các cân đối vĩ mô và an toàn nợ công quốc gia.

Về tiến độ thực hiện dự án, Ủy ban Kinh tế cho rằng, dự án có quy mô rất lớn, yêu cầu kỹ thuật cao, phức tạp và thời gian kéo dài sẽ tiềm ẩn rủi ro như đã xảy ra đối với nhiều dự án trọng điểm trong thời gian qua như: công tác chuẩn bị đầu tư chưa kỹ lưỡng, dự toán chưa sát thực tế, phương án thực hiện thiếu tính khả thi dẫn tới phải kéo dài thời gian, tăng tổng mức đầu tư dự án.

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng và có giải pháp khắc phục để bảo đảm không xảy ra tình trạng tương tự đối với dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ trình Quốc hội xem xét, phê duyệt tại kỳ họp bất thường thứ 9 khai mạc 12/2 tới.