Chủ tịch Quốc hội: Nhiều vi phạm trong xây dựng phát sinh không hẳn do cơ chế cấp phép

Chiều 16/10, góp ý vào dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ thống nhất quan điểm cần cải cách mạnh mẽ, phân cấp hiệu quả nhưng phải dựa trên một nền tảng quy chuẩn, tiêu chuẩn vững chắc.

Quản lý bằng tiêu chuẩn, không phải bằng thủ tục

Chia sẻ từ thực tiễn TP.HCM, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng công tác quản lý xây dựng còn nhiều vấn đề cần lưu tâm. Ông ủng hộ việc sửa luật theo hướng ít quy trình, ít thủ tục, ít đầu mối, từ chuẩn bị đầu tư, thi công đến hoàn thành đưa vào sử dụng

Ông Mãi nêu thực tế, Chính phủ muốn thông thoáng, quản lý dễ hơn, nhưng cũng sợ để lọt. Cho nên, theo ông Mãi, phải có một "trụ" vững để có cách tiếp cận chủ đạo. "Trụ" đó chính là việc quản lý bằng quy chuẩn, tiêu chuẩn thay vì chỉ tập trung vào quy trình, thủ tục.

"Chúng ta nên có những quy chuẩn, tiêu chuẩn rõ ràng, và từ đây phân cấp, phân quyền cho địa phương quản lý", ông đề nghị.

Về quy định công trình khẩn cấp, cấp bách trong dự án Luật, ông Mãi cho rằng phải xác định cho rõ tính chất khẩn cấp, cấp bách.

"Quốc phòng, an ninh, thiên tai, các thứ. Vừa rồi cầu sập do lũ, chúng ta cũng giải quyết theo những công trình này hay là một số công trình khác nữa.

Xin thưa với Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, Phó Thủ tướng, cho đến giờ này TP.HCM vẫn chưa quyết toán được các bệnh viện dã chiến lập ra trong đại dịch Covid-19. Mấy trăm tỷ đồng chưa quyết toán được vì trong hai tuần phải có bệnh viện 300-500 giường, làm gì có thời gian làm chủ trương đầu tư, phê duyệt. Nên đã khẩn cấp, cấp bách là phải phải đúng với tinh thần như thế để chúng ta có thể làm nhanh", ông Mãi cho hay và nhấn mạnh phải tạo ra những khuôn pháp lý đủ để xử lý những công trình như trên.

Ngoài ra, ông Mãi cũng đề nghị luật cần có những chính sách đột phá cho nhà ở xã hội cho thuê, coi đây là công cụ để tác động và điều tiết thị trường bất động sản.

"Thủ tục phải được đơn giản hóa tối đa"

Phát biểu chỉ đạo, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định tinh thần chung là xây dựng một "luật khung", chỉ quy định những nguyên tắc cơ bản, còn lại sẽ giao cho Chính phủ, các bộ ngành quy định chi tiết bằng nghị định, thông tư.

"Luật này ra đời phải giải quyết được các vấn đề ở địa phương. Hiện nay địa phương vướng một là xây dựng, hai là đất đai, ba là môi trường", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và yêu cầu luật phải thúc đẩy phân cấp hiệu quả cho địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", Trung ương, Quốc hội, Chính phủ chỉ kiến tạo giám sát.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo việc phân cấp mạnh nhưng phải đề phòng lạm dụng.

Về việc miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là một vấn đề hết sức quan trọng. Dự thảo luật đã mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng trên nguyên tắc kiểm soát một lần từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công.

Tuy nhiên, ông Mẫn đề nghị cần nghiên cứu và quy định rõ ràng về cơ chế hậu kiểm. Việc hậu kiểm phải được thực hiện công khai, minh bạch để tránh lạm dụng, buông lỏng quản lý, đồng thời đảm bảo các yêu cầu về kỹ thuật, môi trường và phòng cháy chữa cháy, bảo vệ an toàn cho người dân.

"Cần khắc phục những hạn chế trong công tác cấp phép xây dựng hiện nay. Nhiều sai sót, vi phạm trong xây dựng phát sinh không hẳn do cơ chế cấp phép mà chủ yếu do sự thiếu minh bạch, thiếu nhất quán trong quy định về phân loại công trình, điều kiện và thẩm quyền cấp phép", Chủ tịch Quốc hội nói.

Do đó, theo Chủ tịch Quốc hội, cần quan tâm hơn đến chất lượng của quy trình cấp phép để giấy phép xây dựng thực sự là một công cụ đảm bảo quyền lợi của người dân, doanh nghiệp và duy trì trật tự xã hội, chứ không phải là một "rào cản" hay thủ tục gây phiền hà. Trong mọi quyết sách, lợi ích của người dân phải được đặt lên trên hết.

Khẳng định đây là một dự án luật khó, với nhiều vấn đề phức tạp. Theo phương châm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, ông Mẫn nêu rõ nên xây dựng luật theo hướng quy định khung, những vấn đề chi tiết, cụ thể sẽ giao Chính phủ và các bộ ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn.

"Tôi khẳng định rằng, việc thông qua luật này tại kỳ họp thứ 10 tới là vô cùng cần thiết, đáp ứng yêu cầu cấp bách từ thực tiễn quản lý ở các địa phương, đặc biệt là trong việc phục vụ chính quyền hai cấp", người đứng đầu Quốc hội nói.

Đồng tình với quan điểm này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng việc sửa đổi luật không được đi từ "thái cực này sang thái cực kia". Theo ông, giấy phép xây dựng là cần thiết, nhưng thủ tục phải được đơn giản hóa tối đa.

"Những vấn đề không bao giờ được thay đổi là an toàn, chất lượng, thân thiện con người và phòng cháy chữa cháy. Đây là những vấn đề cố định", Phó Thủ tướng khẳng định.

Phó Thủ tướng cho rằng việc phân cấp cho địa phương phải đi đôi với việc xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn và nâng cao năng lực của địa phương.

Về tên gọi và phạm vi của luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị cần thống nhất cách dùng thuật ngữ, tránh chồng chéo với các luật chuyên ngành khác.

"Luật xây dựng chỉ nên tập trung vào các vấn đề kỹ thuật chuyên môn, không quy định các nội dung liên quan đến nguồn vốn, hình thức đầu tư, quy hoạch để tránh trùng lặp với các luật khác", ông Tùng góp ý, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

×