Đại biểu Quốc hội nêu tình trạng giả bệnh tâm thần để trốn trách nhiệm hình sự

Chiều 10/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Phòng bệnh.

Làm rõ trách nhiệm của cơ sở khám thông đồng, làm sai lệch kết quả để giả bệnh

Nêu ý kiến góp ý, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) bày tỏ đồng tình khi dự thảo Luật đã đề cập đến hành vi gian dối, giả bệnh để trốn tránh trách nhiệm hoặc trục lợi nhưng thực tiễn cho thấy, những năm gần đây, tình trạng giả bệnh rối loạn tâm thần để trốn tránh nghĩa vụ, trách nhiệm hình sự hoặc để được hưởng chính sách bảo trợ có chiều hướng gia tăng.

Điều này không chỉ làm méo mó chính sách nhân đạo của Nhà nước, mà còn làm tổn thương niềm tin xã hội, đặc biệt đối với những người thật sự mắc bệnh, cần được bảo vệ và điều trị.

Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định làm rõ trách nhiệm của cơ sở khám, giám định sức khỏe tâm thần, trong việc bảo đảm tính trung thực, khách quan và chịu trách nhiệm pháp lý nếu có hành vi thông đồng, làm sai lệch kết quả.

Các chế tài xử phạt và cơ chế kiểm soát cần được quy định rõ để tránh việc lợi dụng kết luận bệnh lý nhằm trục lợi hoặc trốn tránh nghĩa vụ trước pháp luật.

Đồng thời, cần có biện pháp truyền thông chính sách phù hợp, để xã hội hiểu rằng việc bảo vệ người bệnh tâm thần không đồng nghĩa với dung túng cho hành vi gian dối.

"Đây không chỉ là biện pháp răn đe, mà còn là cách khôi phục niềm tin vào tính nghiêm minh và nhân đạo của pháp luật", đại biểu Trân nhấn mạnh.

Một vấn đề khác, đại biểu Trân đề xuất là làm rõ nhóm nguy cơ cao về rối loạn tâm thần trong xã hội hiện đại.

Theo bà, dự thảo Luật Phòng bệnh bước đầu đề cập đến phòng ngừa bệnh rối loạn tâm thần và các bệnh không lây nhiễm nhưng các nhóm đối tượng nguy cơ cao mới chỉ dừng ở phạm vi chung chung.

Trong bối cảnh xã hội hiện nay, sự phát triển mạnh mẽ của thiết bị điện tử, mạng xã hội, game trực tuyến đang tạo nên những dạng rối loạn tâm thần mới, phức tạp và lan rộng, đặc biệt ở giới trẻ, công nhân khu công nghiệp và trẻ vị thành niên như rối loạn hành vi do nghiện mạng xã hội, nghiện game, nghiện điện thoại thông minh; rối loạn cảm xúc và mất kiểm soát hành vi ở thanh thiếu niên do tiếp xúc quá sớm với nội dung độc hại, thiếu định hướng.

Hay như tình trạng rối loạn giấc ngủ, suy giảm tập trung, lo âu kéo dài ở công nhân làm việc trong môi trường căng thẳng, thiếu tương tác xã hội…

Theo đại biểu của Đoàn TP.HCM, những hiện tượng này không còn là vấn đề cá nhân, mà là một nguy cơ y tế – xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất lao động, an toàn xã hội và chất lượng dân số.

Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định xác định, sàng lọc và quản lý các nhóm có nguy cơ cao mắc rối loạn tâm thần trong điều kiện xã hội hiện đại, bao gồm: học sinh, sinh viên, công nhân khu công nghiệp, phụ nữ sau sinh, người cao tuổi sống cô lập, và người sử dụng công nghệ, mạng xã hội ở cường độ cao.

Đồng thời, cần tăng cường cơ chế phối hợp giữa ngành y tế, giáo dục, lao động và công nghệ thông tin, để xây dựng chương trình phòng ngừa mang tính liên ngành, có hướng dẫn và giám sát cụ thể.

Cấm bày bán sản phẩm không lành mạnh quanh trường học

Quan tâm về vấn đề dinh dưỡng cho trẻ em trong dự thảo Luật Phòng bệnh, đại biểu Trần Thị Nhị Hà (đoàn TP.Hà Nội) cho rằng, dự thảo luật chưa có quy định cụ thể về dinh dưỡng học đường, trong khi đây là mắt xích quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe thế hệ trẻ ngay từ ghế nhà trường.

Nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, Pháp đã có luật quy định chặt chẽ về vấn đề này, đặc biệt, Hàn Quốc còn cấm tuyệt đối bán thực phẩm không lành mạnh trong phạm vi 200 mét quanh trường học.

Do đó, theo đại biểu, đã đến lúc Việt Nam cần luật hóa dinh dưỡng học đường để trường học thực sự trở thành pháo đài đầu tiên trong công tác phòng bệnh, nơi hình thái một thế hệ khỏe mạnh, thông minh và hạnh phúc.

Đại biểu kiến nghị, bổ sung quy định về dinh dưỡng trong cơ sở giáo dục theo hướng Bộ Y tế chủ trì, phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chuẩn quốc gia về tiêu chuẩn dinh dưỡng bữa ăn học đường. Cơ sở giáo dục có trách nhiệm tổ chức bữa ăn bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, khoa học hạn chế sử dụng thực phẩm không lành mạnh có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh.

Đặc biệt, đại biểu đoàn Hà Nội này đề nghị cấm bày bán, quảng cáo và khuyến mại các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe trong và xung quanh khuôn viên trường học.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP.HCM) chỉ ra thực tế không khó để tìm mua những thực phẩm không có lợi cho sức khỏe, chứa đường, muối, chất béo bão hòa cao, hay các gia vị công nghiệp, chất điều vị, tạo mùi siêu kích thích có mặt trong snack, nước ngọt, thức ăn nhanh và thực phẩm siêu chế biến tràn ngập siêu thị, thậm chí bao quanh học đường.

Đại biểu phân tích những thực phẩm này làm lệch thói quen vị giác, gây nghiện, thèm ăn liên tục, và cuối cùng dẫn tới béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa trong khi chi phí điều trị bệnh không lây nhiễm chiếm tới 70% tổng gánh nặng y tế quốc gia.

Do đó, cũng giống đại biểu Nhị Hà, ông kiến nghị cần cấm tiếp thị nhắm đến trẻ em dưới 16 tuổi trên mọi nền tảng; quy định vùng an toàn dinh dưỡng học đường, cấm bán và quảng cáo sản phẩm có dán nhãn cảnh báo trong phạm vi nhà trường, theo khuyến nghị của WHO và phù hợp thực tiễn Việt Nam…

Ngoài ra, theo đại biểu đoàn TP.HCM, Chính phủ phải ban hành, định kỳ cập nhật danh mục sản phẩm, yếu tố nguy cơ không có lợi cho sức khỏe, kèm theo biện pháp quản lý như: dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo, kiểm soát phân phối trong trường học, và áp dụng thuế sức khỏe phù hợp.

Trong 12 tháng kể từ khi luật có hiệu lực, Chính phủ, Bộ Y tế và các bộ liên quan phải hoàn thiện các văn bản hướng dẫn chi tiết, quá thời hạn thì áp dụng tạm thời theo tiêu chí do Bộ Y tế công bố.

Phòng bệnh từ sớm, từ xa, suốt đời

Giải trình, làm rõ những vấn đề đại biểu quan tâm Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, công tác phòng bệnh là một hoạt động mang tính đa ngành, đa lĩnh vực.

Qua rà soát hệ thống pháp luật, có tới 63 luật chứa các quy định liên quan đến phòng bệnh và nâng cao sức khỏe. Các văn bản này có thể được chia thành ba nhóm chính: nhóm các quy định trực tiếp về lĩnh vực y tế (10 luật), nhóm liên quan đến nội dung chăm sóc sức khỏe (22 luật như Bộ luật Lao động, Luật Người cao tuổi, Luật Trẻ em...), và nhóm liên quan đến các yếu tố tác động đến sức khỏe (15 luật như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đất đai, Luật Thể dục thể thao...).

Việc xây dựng Luật Phòng bệnh lần này nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng tại các Nghị quyết 20 và 72 của Bộ Chính trị, trong đó nhấn mạnh việc chuyển tư duy từ chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh, lấy người dân làm trung tâm, phòng bệnh từ sớm, từ xa và suốt đời. Đồng thời, luật cũng được xây dựng để tránh tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy định pháp luật hiện hành.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh, công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là trách nhiệm của các cấp, các ngành và toàn bộ hệ thống chính trị.

Bộ Y tế xác định đây là một "luật khung", quy định những nguyên tắc và chính sách cơ bản. Các nội dung chi tiết, chuyên ngành sẽ tiếp tục được quy định cụ thể tại các luật liên quan và các văn bản dưới luật.

Bộ trưởng dẫn chứng, nhiều chính sách như hỗ trợ trẻ mầm non, miễn giảm học phí đã được quy định trong Luật Giáo dục và các nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ.

Bà Đào Hồng Lan nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra của Quốc hội để rà soát, giải trình, hoàn thiện dự án luật trước khi trình lại Quốc hội xem xét, thông qua.

×