Nghịch lý: Những tháng cuối năm, gần 118 nghìn lao động bị buộc thôi việc, mất việc

Quý 4 năm 2022: Số lao động trong doanh nghiệp giảm

Đây là vấn đề nổi bật được nêu trong cuộc họp báo về tình hình lao động việc làm quý 4 và năm 2022 tại Tổng cục Thống kê diễn ra sáng 10/1. 

Tại cuộc họp, ông Phạm Hoài Nam, Vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và Lao động cho biết, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý 4 năm nay đạt hơn 52 triệu người, cao nhất trong vòng 2 năm trở lại đây. Trong đó 51 triệu người có việc làm.

Theo ông Nam, đây là quý mà thị trường lao động cần huy động rất nhiều nguồn nhân lực phục vụ các dịp lễ tết cuối năm. Tuy nhiên, do thiếu đơn hàng vào dịp cuối năm khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn và buộc phải cắt giảm lao động. 

Điều này làm giảm tốc độ tăng lao động trong quý 4 năm nay chỉ còn 0,5%, chỉ bằng một phần hai so với cùng kỳ năm 2019, đặc biệt là sụt giảm mạnh của lao động làm việc trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, giảm 2,6% tương ứng giảm 313,5 nghìn người so với quý trước, trong đó lao động ngành sản xuất trang phục giảm 9,4%, ngành sản xuất da và các sản phẩm có liên quan giảm 1,5%, ngành chế biến gỗ và các sản phẩm từ tre nứa, gỗ… giảm 9,7%.

Thực tế cho thấy, trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm, lạm phát cao…, nhiều đơn hàng bị cắt giảm, đặc biệt là ở các ngành dệt may, da giày, chế biến gỗ, điện tử vào thời điểm cuối năm, khiến đà phục hồi của thị trường lao động đang có xu hướng chậm lại. 

Cụ thể, số người thiếu việc làm trong độ tuổi quý IV/2022 là khoảng 898,2 nghìn người, tăng 26,5 nghìn người so với quý trước và giảm 566 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi quý này là 1,98%, tăng 0,06 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 1,39 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi ở khu vực thành thị thấp hơn so với khu vực nông thôn (tương ứng là 1,57% và 2,22%).

"Như vậy, mặc dù tình hình thiếu việc làm của người lao động giảm so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên khác với xu hướng các năm trước đây khi chưa chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, quý IV là thời điểm các doanh nghiệp và người lao động triển khai tăng ca, làm cho tỷ lệ thiếu việc làm của quý này thường có xu hướng thấp nhất trong năm, nhưng năm nay, tỷ lệ ở quý này bị đẩy cao hơn so với quý trước", ông Nam nhấn mạnh.

Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động cho hay, trước biến động của thị trường quốc tế và trong nước, những tháng cuối năm 2022, một số doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực dệt may, da giày, chế biến gỗ đã gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, bị cắt giảm đơn hàng, dẫn đến phải cắt giảm việc làm. Do đó, tình hình thất nghiệp quý IV có xu hướng tăng lên so với quý trước.

"Cụ thể, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV/2022 là hơn 1,08 triệu người, tăng 24,9 nghìn người so với quý trước và giảm 520 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV/2022 là 2,32%, tăng 0,04 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 1,24 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước", ông Nam nói.

 Tỷ lệ thất nghiệp vì sao vẫn tăng thấp? 

Lý giải vì sao tỷ lệ thất nghiệp trong quý vẫn thấp, không giảm nhiều so với quý trước, Tổng cục Thống kê lý giải là nhờ số việc làm phi chính thức tăng cao. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức của quý 4 là 65,4%, tăng 0,4 điểm phần trăm so với quý trước.

Số lao động làm công việc tự sản, tự tiêu trong quý 4 này là 4,2 triệu người, giảm gần 80 nghìn người so với quý trước và giảm mạnh 0,7 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Số lao động này chủ yếu ở khu vực nông thôn. Gần hai phần ba số người sản xuất sản phẩm tự sản, tự tiêu trong quý là nữ giới (chiếm 63,4%).

Trong tổng số 4,3 triệu người là lao động sản xuất tự sản, tự tiêu, có khoảng gần 2,2 triệu người đang trong độ tuổi lao động (chiếm 51,7%). Hầu hết lao động sản xuất tự sản, tự tiêu đều không có bằng cấp, chứng chỉ. Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng đòi hỏi, yêu cầu cao về tay nghề, kỹ năng, cũng như mở cửa nền kinh tế sau đại dịch Covid-19, cơ hội để nhóm lao động này có một công việc trên thị trường lao động là rất khó khăn.

So với quý trước, thu nhập bình quân của lao động ở cả ba khu vực kinh tế trong quý 4 đều tăng. Thu nhập bình quân của lao động làm việc trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 4 triệu đồng/người/tháng, là khu vực ghi nhận tốc độ tăng thu nhập bình quân cao nhất, tăng 2,4%, tương ứng tăng 93 nghìn đồng/người/tháng. 

Lao động làm việc trong khu vực dịch vụ có mức thu nhập là 8,1 triệu đồng/người/tháng, tăng 1,6%, tương ứng tăng 129.000 đồng/người/tháng. Lao động làm việc trong khu vực công nghiệp và xây dựng có thu nhập bình quân là 7,7 triệu đồng/người/tháng, tăng 0,9%, tương ứng tăng 66 nghìn đồng/người/tháng so với quý trước.

Phát biểu tại buổi họp báo, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thống kê Nguyễn Trung Tiến cho rằng, nhằm góp phần quan trọng duy trì sự ổn định và phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả trong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ đã có công điện số 1170/CĐ-TTg ngày 16/12/2022 về các biện pháp ổn định, phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, bền vững và chăm lo đời sống người lao động.

Theo ông Tiến, để thị trường lao động phục hồi bền vững, bảo đảm cuộc sống cho người lao động, Tổng cục Thống kê đề xuất một số giải pháp: Tiếp tục triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, phát động các chương trình kích cầu nội địa, hỗ trợ xúc tiến thương mại, tìm kiếm khai thác thị trường mới, đơn hàng mới cho doanh nghiệp. 

Đẩy mạnh thực hiện các giải pháp phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển của các ngành, lĩnh vực; sắp xếp, tổ chức, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đào tạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, bảo đảm cung cấp đủ lao động có kỹ năng nghề đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội; Tiếp tục thực hiện chích sách hỗ trợ đào tạo, đào tạo lại cho người lao động để duy trì việc làm… 

Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thống kê Nguyễn Trung Tiến thông tin, theo dự báo, quy mô dân số của Việt Nam sẽ đạt 100 triệu dân trong tháng 3/2023.

×