Vớt rác không ngơi nghỉ trên những dòng sông chết

Khi thành phố còn chưa thức giấc, trên dòng sông Sét (quận Hoàng Mai, Hà Nội), một chiếc thuyền nhỏ đã lặng lẽ xuôi dòng. Trên thuyền, anh Phạm Thanh Băng, công nhân Xí nghiệp 3 – Công ty TNHH Một thành viên Thoát nước Hà Nội, bắt đầu ca làm như mọi ngày: chèo thuyền đi – về khoảng 800m trên đoạn sông đen ngòm để vớt rác.

“Nước sông thì hôi thối nồng nặc, rác thì nhiều vô kể. Có hôm vừa vớt xong buổi sáng, trưa quay lại đã có đống rác mới nổi lên,” anh kể. Theo anh Băng, rác có thể do gió cuốn từ đường xuống, nhưng cũng không ít là do người dân thiếu ý thức, tiện tay quăng thẳng xuống dòng nước.

“Có hôm tôi còn vớt được cả sofa, quạt điện, tủ lạnh...thậm chí là tã, bỉm, băng vệ sinh. Không hiểu nổi người ta nghĩ gì khi làm vậy. Cứ vài hôm lại có thứ lạ trôi lềnh bềnh,” anh lắc đầu.

Những lúc như thế, anh và đồng nghiệp phải dùng sào dài, lưới chuyên dụng và cả sức người để đưa được những món “đặc biệt” đó lên bờ.

Công việc của anh không chỉ đơn thuần là vớt rác. “Mỗi ngày tôi phải đi 4 lượt – sáng, trưa, chiều, tối. Ngoài ra còn kiểm tra dòng chảy, khơi thông miệng cống, hỗ trợ hút bùn, dọn bèo. Ngày mưa lớn thì càng cực, rác về dồn dập, nước lên nhanh, phải đi cả đêm,” anh chia sẻ thêm.

Dưới cái nắng gắt mùa hè, hơi nóng từ mặt sông bốc lên hầm hập, trộn với mùi nước tù, bùn đọng, rác hữu cơ phân hủy – khiến không khí trở nên nồng nặc, ngột ngạt. “Đeo khẩu trang cũng không ăn thua,” anh nói, tay vẫn đều đặn kéo lên một túi rác lẫn lá cây, thức ăn thừa, vỏ chai nổi lềnh bềnh trên mặt sông.

Hỏi về thu nhập, anh Băng cười gượng: “Cũng ổn để nuôi con ăn học, nhưng nghề này ai mới vào cũng sợ. Phải gắn bó lâu năm mới quen được mùi và cường độ công việc.” Anh cho biết, một tổ công nhân như tổ anh có 3–4 người luân phiên làm theo ca. Ngày cao điểm như mưa lớn, bão, cả đội phải túc trực gần như 24/24 để đảm bảo sông thông suốt.

Sông không thể sạch, nếu vẫn còn người tiện tay xả rác

Không chỉ sông Sét, mà những dòng sông nội đô khác như Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ... cũng đang trong tình trạng tương tự: ô nhiễm nặng, đầy rác thải sinh hoạt và công nghiệp, trở thành “dòng sông chết” giữa lòng Thủ đô. Mỗi ngày, các đội công nhân môi trường phải thu gom hàng chục tấn rác trôi nổi – và hôm sau lại tiếp tục công việc như hôm trước.

Theo báo cáo từ Công ty TNHH Một thành viên Thoát nước Hà Nội, lượng rác thu gom được trên các sông nội đô có thể lên đến hàng chục tấn/ngày vào mùa mưa. Trong đó, phần lớn là rác sinh hoạt do người dân vứt trực tiếp hoặc từ các chợ dân sinh gần sông đổ xuống.

“Có hôm sông không khác gì bãi rác nổi, phải mất vài ngày mới xử lý hết,” một công nhân chia sẻ.

Thậm chí, có một số khu tập kết rác của người dân cũng ở ngay bờ sông. Người dân khi đi bỏ rác vứt quá tay nên cả túi rác rơi xuống sông.

“Chúng tôi không sợ việc nặng, chỉ mong người dân đừng xả rác bừa bãi nữa. Một túi rác họ ném đi trong vài giây, nhưng chúng tôi phải mất cả tiếng để kéo lên. Rác đọng lại làm tắc cống, ngập úng, ô nhiễm cả khu dân cư,” anh Băng nói.

Thực tế, nhiều người dân vẫn giữ thói quen vứt rác bừa bãi hoặc đổ nước thải, chất thải ra sông mà không ý thức được hậu quả lâu dài. Một chiếc túi nilon, vỏ hộp xốp hay mảnh nhựa trôi nổi không chỉ gây mất mỹ quan, mà còn làm tổn hại nghiêm trọng đến hệ sinh thái nước, khiến dòng sông không thể "thở".

Chị Lê Thị Hà (trú gần sông Sét) chia sẻ: “Tôi từng thấy các anh công nhân mò lặn trong nước đen để gỡ rác mắc ở miệng cống. Mùi bốc lên nồng lắm, nhưng họ vẫn làm. Thật sự rất cảm phục. Nhưng nếu chỉ mình họ dọn thì không thể nào xuể”.

Các chuyên gia môi trường cho rằng, để giữ cho sông sạch không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực của những công nhân vệ sinh môi trường.

Đó là trách nhiệm của mỗi người dân, từ việc đơn giản nhất là không vứt rác xuống sông, phân loại rác đúng cách, hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần, đến việc kiến nghị lắp đặt thêm thùng rác, camera giám sát ở các điểm nóng xả rác.

Cùng với đó, các cấp chính quyền địa phương cần tăng cường tuyên truyền, xử phạt nghiêm vi phạm về bảo vệ môi trường, đặc biệt ở các khu dân cư sát sông. Việc cải tạo, nạo vét và hồi sinh các dòng sông chỉ có ý nghĩa nếu cộng đồng cùng chung tay hành động.

Không một đô thị nào có thể sạch đẹp nếu ý thức người dân không thay đổi. Một chiếc túi nilon bỏ đúng chỗ là hành động nhỏ nhưng góp phần bảo vệ cả dòng sông. Và những người như anh Băng – dù lặng thầm – chính là một phần không thể thiếu giúp thành phố vận hành, sạch sẽ và đáng sống hơn mỗi ngày.

×