Là 'thủ phủ nông nghiệp miền Bắc', Hải Phòng đang có một "mỏ vàng" gì, sau sáp nhập tỉnh Hải Dương?

Phụ phẩm nông nghiệp ví như một “Mỏ vàng”

Nói về phụ phẩm nông nghiệp, anh Lê Văn Việt, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Sản xuất và Thương mại Xuyên Việt (xã Gia Phúc) khẳng định, đây là một “mỏ vàng” chưa được nông dân Hải Phòng nói riêng và cả nước nói chung khai thác hiệu quả.

Minh chứng cho điều này, anh Việt giới thiệu sản phẩm nước sốt ướp thịt Roca do chính công ty anh sản xuất. Sản phẩm được chế biến từ xương cá rô phi thủy phân, kết hợp với thịt cá và nhiều loại gia vị hoàn chỉnh.

Trước đây, xương cá rô phi thường bị bỏ đi sau khi phi lê lấy phần thịt, nhưng nay được doanh nghiệp chế biến thành sản phẩm độc đáo, có mặt tại nhiều cửa hàng và siêu thị trên toàn quốc.

Không chỉ có sốt ướp thịt nướng, doanh nghiệp còn tận dụng vảy cá để sản xuất bim bim giòn rụm, an toàn và lạ miệng. “Nếu biết cách khai thác, phụ phẩm sẽ trở thành nguồn lợi đáng kể”, anh Việt khẳng định.

Sản phẩm nước sốt ướp thịt Roca của Công ty CP Sản xuất và Thương mại Xuyên Việt, TP Hải Phòng (sau sáp nhập tỉnh Hải Dương) được nhiều người biết đến.

Không chỉ ở lĩnh vực thủy sản, nông dân Hải Phòng dần biết tận dụng phế phẩm từ đồng ruộng.

Với người trồng nấm, rơm rạ không phải rác thải mà là “vàng nâu” quý giá. Tại Công ty TNHH Sản xuất nấm Hải Dương, xã Tứ Kỳ, TP Hải Phòng (trước đây là một phần diện tích huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương), mỗi đợt trồng nấm tiêu thụ hàng chục tấn rơm.

“Trong khi nhiều nơi đốt rơm gây khói bụi, thì chúng tôi coi đây là giá thể trồng nấm cho năng suất và chất lượng cao”, chị Nguyễn Thị Thanh Xuân, quản lý trang trại cho biết.

Rơm rạ được tận dụng làm giá thể trồng nấm ở TP Hải Phòng (sau sáp nhập tỉnh Hải Dương).

Dù quý giá và đem lại giá trị không nhỏ, nhưng hiện nay phụ phẩm nông nghiệp chưa được khai thác triệt để.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tổng lượng phụ phẩm nông nghiệp ở nước ta mỗi năm đạt khoảng 158,8 triệu tấn.

Trong đó, 88,9 triệu tấn phụ phẩm sau thu hoạch từ cây trồng, quá trình chế biến nông sản của ngành trồng trọt (chiếm 56,7%); 61,4 triệu tấn phân gia súc, gia cầm từ ngành chăn nuôi (chiếm 39,1%) và gần 1 triệu tấn từ thủy sản.

Phụ phẩm nông, lâm, thủy sản rất lớn nhưng chưa được sử dụng hiệu quả. Cụ thể, trong số 43 triệu tấn rơm, mới chỉ có khoảng 52,2% được thu gom và tái sử dụng.

Chất thải chăn nuôi cũng chưa được tận dụng tốt, chỉ đạt 48% ở quy mô nông hộ. Trong khi đó, nếu được chế biến và tái sử dụng hợp lý, phụ phẩm nông nghiệp ở Việt Nam có thể mang lại giá trị 4 - 5 tỷ USD/năm, nhưng thực tế hiện nay mới đạt chưa tới 10% con số này.

Xây dựng chuỗi giá trị từ phụ phẩm

Dù tiềm năng lớn, việc tận dụng phụ phẩm nông nghiệp, thủy sản vẫn chưa hình thành thành một ngành kinh tế rõ ràng.

Nhiều phụ phẩm nông nghiệp vẫn bị bỏ phí hoặc xử lý chưa triệt để, gây ô nhiễm môi trường.

Theo bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, muốn biến phụ phẩm thành tài nguyên, phải tổ chức được chuỗi thu gom - chế biến - tiêu thụ. Hiện nay, khâu thu gom vẫn là “điểm nghẽn” lớn nhất do nguồn phát sinh phân tán, thời gian thu hoạch ngắn, chi phí vận chuyển cao.

Trên thực tế, một số mô hình khả thi cho thấy hiệu quả kinh tế cao khi triển khai bài bản.

Chẳng hạn, dịch vụ cuộn rơm sau gặt có thể được tổ chức thành các tổ, đội cơ giới, thu gom rơm ngay tại ruộng, bán cho trại nấm, các trang trại chăn nuôi bò hoặc nhà máy chế biến viên nén sinh khối…

Rơm phủ luống trồng cà rốt giúp hạn chế cỏ dại và tăng độ tơi xốp cho đất ở TP Hải Phòng. Ảnh TM

Đây là cách tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp hiệu quả và dễ nhân rộng. Ở các vùng chuyên canh trồng cà rốt, rau vụ đông, HTX dịch vụ nông nghiệp có thể hướng dẫn nông dân sử dụng rơm rạ, thân, lá rau bỏ đi ủ thành phân hữu cơ, bón trả lại cho đất.

Trong lĩnh vực thủy sản, mô hình của Công ty CP Sản xuất và Thương mại Xuyên Việt chứng minh giá trị gia tăng cao từ chế biến sâu phụ phẩm.

Nếu mở rộng quy mô, kết nối các cơ sở chế biến cá, tôm, mực trong khu vực, Hải Phòng hoàn toàn có thể hình thành ngành công nghiệp từ chế biến sâu phụ phẩm nông nghiệp.

Trang trại hữu cơ Phong Cò ở xã Nam Thanh Miện, thành phố Hải Phòng (trước đây là một xã của huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương) tận dụng trấu, vỏ trứng, quả chuối chín bỏ đi để làm phân hữu cơ.

Thành phố Hải Phòng có thể lập “bản đồ phụ phẩm” toàn vùng, thống kê sản lượng rơm rạ, vỏ trấu, phụ phẩm thủy sản, phụ phẩm chăn nuôi… theo mùa vụ và địa bàn.

Khi có dữ liệu đầy đủ, việc kêu gọi đầu tư nhà máy chế biến hay kết nối tiêu thụ sẽ thuận lợi hơn.

Song song với đó, thành phố cần có cơ chế khuyến khích đủ mạnh như hỗ trợ lãi suất vay cho dự án đầu tư thiết bị chế biến phụ phẩm, giảm thuế cho doanh nghiệp đạt chuẩn “sản xuất xanh”.

Phụ phẩm nông nghiệp hoàn toàn có thể trở thành nguyên liệu sản xuất hàng hóa, góp phần tạo sinh kế và giảm gánh nặng môi trường.

Vì thế, nhà nông có thể coi các phụ phẩm này như một dạng tài nguyên tái tạo, cần được khai thác có tổ chức và chiến lược.

×