Loại quả rừng đem làm mứt, nước ép, xà phòng, mang lên "chợ số" lại đắt hàng, người dân bản vùng cao Sơn La hết nghèo

Cây xoá đói, giảm nghèo

Sáng 12/10, trao đổi với PV Báo điện tử Dân Việt, ông Nguyễn Cao Cường, Chủ tịch HĐQT HTX Nậm Nghẹp khoe: Gian hàng trưng bày các sản phẩm của HTX Nậm Nghẹp vừa được trao giải Nhì Gian hàng đẹp tại Triển lãm kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh Sơn La.

Trong khuôn khổ chuỗi sự kiện chào mừng 130 năm thành lập tỉnh Sơn La (1895–2025), Hợp tác xã Nậm Nghẹp (xã Ngọc Chiến, huyện Mường La) đã mang đến triển lãm những sản phẩm đặc sắc từ sơn tra – táo mèo rừng, góp phần khẳng định vị thế của vùng đất được mệnh danh là “thủ phủ sơn tra lớn nhất Việt Nam”.

Gian hàng của HTX Nậm Nghẹp được thiết kế mộc mạc nhưng tinh tế, tái hiện không gian văn hóa người Mông với sắc chàm, sợi lanh và hương núi rừng đặc trưng. Nổi bật nhất là chuỗi sản phẩm chế biến từ sơn tra gồm: nước ép sơn tra, trà hoa sơn tra, mật ong sơn tra, xà phòng thiên nhiên sơn tra và rượu Thiên Sơn tửu– dòng rượu được ngâm ủ từ loại dược liệu quý ở độ cao 2.000–2.700m.

"Nhờ sự sáng tạo trong trưng bày và chất lượng sản phẩm, HTX Nậm Nghẹp vinh dự đoạt giải Nhì “Gian hàng đẹp” của triển lãm. Đây là kết quả xứng đáng cho nỗ lực của bà con người Mông trong hành trình gìn giữ, phát huy giá trị cây sơn tra và phát triển kinh tế gắn với du lịch cộng đồng.

Thành công tại triển lãm lần này là động lực để Nậm Nghẹp tiếp tục mở rộng sản xuất, nâng tầm thương hiệu sơn tra – biểu tượng của sức sống và sự bền bỉ nơi đại ngàn Tây Bắc", ông Cường khẳng định.

Ông Cường cho biết, thực ra, sơn tra không phải loại cây mới. Từ hàng trăm năm trước, nó đã hiện diện trong rừng tự nhiên của đồng bào. Những năm 70-80, khi Nhà nước triển khai chương trình trồng rừng, giống sơn tra bản địa đã được chọn để nhân rộng. Nhờ vậy, đến nay toàn bản có trên 1.600 ha. Đây là một lợi thế tự nhiên rất lớn.

Chính vì thế, HTX Nậm Nghẹp xác định chọn sơn tra làm sản phẩm mũi nhọn để đưa ra thị trường. Điểm khác là người tiêu dùng chưa biết nhiều về giá trị thực sự của cây này. Đa phần mới chỉ quen với hình ảnh “táo mèo ngâm rượu”. Trong khi lợi thế lớn nhất của sơn tra lại nằm ở tính thích ứng cao và giá trị đa dụng, vừa làm thực phẩm, vừa làm dược liệu, vừa có thể chế biến sâu thành nhiều sản phẩm giá trị cao hơn.

Để khai thác lợi thế sẵn có tại chỗ, HTX Nậm Nghẹp đang tích cực đầu tư các thiết bị, máy móc hiện đại để chế biến các sản phẩm từ quả sơn tra và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm của mình.

Ông Cường kể: Nghe đến chuyện mang quả sơn tra đi làm mỹ phẩm, thuốc... mới đầu, nhiều người dân ở bản đều không tin nên không dám làm. Tuy nhiên, các thành viên của HTX xung phong làm trước. Mọi người cắt nhỏ táo làm nộm, xay làm nước ép cho các thành viên trong gia đình dùng thử và điều chỉnh công thức pha chế, đến giờ chúng tôi đã gần như hoàn thiện được quy trình chế biến quả sơn tra thành các loại thực phẩm, nước uống giàu dinh dưỡng.

"Sau gần 1 năm nghiên cứu đến nay HTX đã chế biến được hàng chục sản phẩm từ quả sơn tra như 3 loại sơn tra ngâm rượu, xà bông, nước ép, trà, mật ong sơn tra... Vừa để phục vụ khách du lịch tại chỗ và cung cấp cho các tỉnh, thành trong cả nước",Chủ tịch HĐQT HTX Nậm Nghẹp tiết lộ.

Xuất phát điểm là bản có nhiều hộ nghèo, nhờ có sự hỗ trợ kịp thời của chính quyền địa phương trong phát triển kinh tế, nhất là việc mở rộng, trồng cây sơn tra gắn với sản xuất hàng hoá đang từng bước giúp người dân ở Nậm Nghẹp thoát nghèo và có thu nhập ổn định hơn. Đến nay, Nậm Nghẹp có khoảng 147 hộ nhưng không còn hộ nghèo, có nhiều hộ có thu nhập gần 100 triệu đồng/năm.

Mong được tiếp sức

Theo ông Cường, hiện nay, Nậm Nghẹp có khoảng 1.600ha sơn tra với sản lượng hàng nghìn tấn mỗi năm. Trước đây, cứ vào mùa thu hoạch, người dân ở bản đều phải phụ thuộc vào các thương lái ở các tỉnh đến thu mua nên việc tiêu thụ khá khó khăn, thu nhập rất bấp bênh.

Từ khi thành lập tháng 1/2025, HTX Nậm Nghẹp đã bắt tay vào xây dựng thương hiệu "Táo sơn tra Nậm Nghẹp" và tích cực đầu tư vào dây chuyền để chế biến, đa dạng sản phẩm. Đồng thời, xây dựng các page trên các trang mạng xã hội để giới thiệu, quảng bá, bán sản phẩm.

"Kế hoạch sản xuất, tiêu thụ sản phẩm đưa ra rất cụ thể nhưng khi triển khai trong thực tế cũng gặp rất nhiều khó khăn. Đặc biệt là việc tiếp cận với các nền tảng số của bà con còn rất hạn chế. Có nhiều người lập níck zalo, facebook nhưng không có kinh nghiệm vận hành nên tỷ lệ tương tác rất kém khiến bà con rất chán nản", ông Cường kể và cho hay: Nắm bắt được điểm yếu này, HTX đã mời các TikToker, Facebooker... đến bản mở các lớp đào tạo, tập huấn, "cầm tay, chỉ việc" giúp mọi người làm quen dần với môi trường số.

Cũng theo ông Cường, đến nay, các thành viên trong HTX và nhiều người trẻ ở Nậm Nghẹp đã chủ động lập các page, nick trên các trang mạng xã hội để giới thiệu, quảng bá, bán hàng rất hiệu quả. Thậm chí, trên page "Hợp tác xã Nậm Nghẹp" còn thường xuyên tổ chức các cuộc thi, minigame "Nậm Nghẹp có gì?" và trao quà là các sản phẩm được chế biến từ sơn tra rất độc đáo, thu hút nhiều người tham gia.

Chia sẻ về hướng đi của HTX trong thời gian tới, ông Cường cho hay: Chúng tôi mong muốn sản phẩm có mặt trong chuỗi cửa hàng nông sản sạch, trở thành quà tặng du lịch đặc trưng của Ngọc Chiến, và xa hơn là vươn tới thị trường quốc tế như Nhật Bản, Hàn Quốc, những quốc gia coi trọng sản phẩm thiên nhiên, bản địa.

"Hiện, bà con có đất, có vùng nguyên liệu và có sức lao động nhưng để đưa sản phẩm đi xa và hướng đến xuất khẩu, chúng tôi rất cần tỉnh và trung ương có thêm chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, chứng nhận tiêu chuẩn nhằm tiếp sức giúp Nậm Nghẹp khai thác hết tiềm năng sẵn mang lại thu nhập cao, bền vững hơn cho người dân ở đây", ông Cường kiến nghị.

×