Lời truyền tụng về cá xanh xương, hòn Nồm

Ông Vương Ngọc Ánh (Sáu Ánh), một ngư dân ở đảo Hòn Nồm, một trong 21 đảo lớn nhỏ thuộc quần đảo Nam Du, cho biết gia đình ông có đến 5 người chuyên đánh bắt cá xanh xương. Trong đó, chị Vương Ngọc Thắm, con gái đầu lòng, được coi là một "sát thủ" cá xanh xương, được dân ở đảo phong tặng biệt danh “sói biển” và “nữ tướng Hòn Nồm”.
Cá xanh xương tuy không phải là đặc sản có giá trị kinh tế cao (giá 40.000 đồng/kg) nhưng thịt cá được biến tấu thành nhiều món ngon độc đáo ở xứ đảo như chiên, kho lạt, làm gỏi cá, hấp dẫn nhất là món nướng bẹ chuối và nấu canh đu đủ. Đặc biệt món gỏi cá xanh xương thịt rất ngon, ngọt, ít ngán, có thể đây là món ăn độc, lạ, khó kiếm.

Cá xanh xương còn có tên là cá nhái, một loài cá biển, thân tròn và dài, mỏ nhọn giống như cá lìm kìm. Con to có thể dài cả thước và nặng 2-3kg. Gọi là cá xanh xương vì da cá có màu xanh, khi nhìn vào thấy xương cá hiện lên màu xanh xanh.

Bà con ở vùng biển đảo Nam Du xưa kia thường có lời thề: “Nếu tôi gian dối, sẽ bị cá xanh xương phóng... lòi ruột” (!) là do đặc tính hung dữ của chúng.

Ngoài ăn tươi, cá xanh xương còn được làm khô và thị trường tiêu thụ mạnh nhất là Campuchia.
Mỗi lần ra đảo, tôi đều được bà con ngư dân đãi món cá xanh xương nướng bẹ chuối thật thơm ngon, chỉ nhìn thôi cũng đã ứa nước miếng. Cách nướng cá cũng lý thú. Người ta chọn những con cá thật tươi từ biển mới mang về, cạo rửa sạch nhớt rồi dùng bẹ chuối xiêm ốp lại, quấn dây thật kỹ. Sau đó chất củi lên nướng cho đến khi nào bẹ chuối bị héo, khô là cá chín.

Khi ăn, mở bẹ chuối ra, thịt cá nứt da, dậy mùi thơm lựng, dễ dàng chinh phục bất kỳ dân đất liền sành ăn từ Nam chí Bắc. Thịt cá không chỉ ngọt mà còn dai dai, cuốn với bánh tráng ăn kèm với rau rừng như lá cách, lá lớp, đinh lăng, cải trời, đọt bứa… tạo nên một bản sắc riêng của vùng biển đảo, ít nơi nào có được.

Món ăn tuy dân dã đơn sơ, chỉ bánh tráng cuốn chấm nước mắm chua cay ngọt mặn mà sao quyến rũ lạ thường, ăn đến miếng cuối cùng vẫn thấy ngon.
Ông Sáu Ánh, chủ đảo Hòn Nồm Giữa (*), cho biết mỗi chuyến ra khơi, bà con có thể đánh bắt 200-500 kg cá, tùy thời tiết và sóng gió. Chị Vương Ngọc Thắm, một tay săn cá nổi tiếng, cho biết loài cá này thường sinh sống và lội từng đàn quanh các hoang đảo ngoài khơi, dọc theo các ghềnh đá, rặng san hô, nơi có mặt nước tương đối yên tĩnh.

Sau khi phát hiện có cá, bà con ngư dân cho tàu thuyền bao quanh buông lưới bủa vây. Khi cá lọt vào vòng bao, mọi người dùng cây đập mạnh lên mặt nước làm cá hoảng hốt tự động xắn mỏ vào dính lưới. Người trên thuyền từ từ gom lưới và kéo lên ghe tóm bắt từng con một cách dễ dàng.

Công việc tuy dễ nhưng đòi hỏi người đánh bắt phải có kinh nghiệm, nhất là phải nắm bắt được quy luật của dòng nước, gió và hướng đi của luồng cá. Nếu không cá sẽ lọt khỏi vòng vây. Hơn nữa, cá xanh xương là một loại cá rất hung dữ, mỏ nó có thể ghim đứt thịt, rất nguy hiểm.

(*) Hòn Nồm gồm có 3 hòn: hòn Nồm Giữa (có người ở), hòn Nồm Trong và hòn Nồm Ngoài (hoang đảo).