Một phụ nữ sốc nhiệt tổn thương gan nặng khi đốt nương làm rẫy

Người nhà bệnh nhân cho biết ngày 10/5, chị C.T.M (49 tuổi, ở Quảng Ninh) đi đốt nương làm rẫy từ lúc 7h sáng, trong điều kiện thời tiết rất nắng nóng. Đến 13h chiều, người dân phát hiện chị bất tỉnh trên nương nên đã đưa đến Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) cấp cứu. 

Sau 3 ngày điều trị tích cực tại Bệnh viện Bãi Cháy, chị đã tỉnh trở lại nhưng có tổn thương gan nặng và được chuyển đến Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai. 

TS.BS Nguyễn Tiến Dũng (Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai) xác nhận bệnh nhân C.T.M nhập viện trong tình trạng hôn mê, rối loạn ý thức, có tổn thương gan, tụt huyết áp. Bệnh nhân được chẩn đoán bị sốc nhiệt, qua theo dõi, có thể bệnh nhân đã hít phải khói do cháy, có thể là khí CO, hơi nóng từ vụ cháy.

Bệnh nhân tới Trung tâm Chống độc trong tình trạng các ngộ độc khí nếu có cũng đã ổn định, tuy nhiên có tổn thương gan rất nặng, rối loạn đông máu nội quản rải rác, tiêu cơ vân và còn vết thương bỏng do lửa hoặc hơi nóng ở vùng mặt. 

Sau 1 tuần được cấp cứu, điều trị tích cực tại Trung tâm Chống độc, hiện tại, bệnh nhân đã qua giai đoạn nguy kịch và đang dần hồi phục. Tổn thương gan, chức năng gan đang dần trở về bình thường, rối loạn đông máu đã ổn định và bệnh nhân đã tỉnh táo hoàn toàn, có thể tự ăn uống, đi lại.

TS. BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo tình trạng của chị M ở trên là một trường hợp tai nạn sốc nhiệt và bệnh nhân may mắn được phát hiện, cấp cứu kịp thời nên đã tránh được tử vong. 

Sốc nhiệt xảy ra ngoài cộng đồng trong điều kiện lao động và môi trường nóng là tình trạng tăng thân nhiệt quá mức (thường trên 40 độ C), do kết hợp của việc tiếp xúc với nhiệt nóng từ môi trường và việc tăng thân nhiệt do cơ thể vận động quá mức, lại mất nước. Hậu quả là hoạt động chuyển hóa bình thường của cơ thể bị ngừng lại hoặc rối loạn, dẫn tới tổn thương rất nhiều cơ quan, hôn mê, co giật, trụy tim mạch, tổn thương gan, suy gan, rối loạn đông máu nội quản rải rác, tiêu cơ vân, suy thận… 

Đây là bệnh cảnh suy đa tạng, thường rất nặng, nạn nhân thường không tử vong ngay tại chỗ, nhưng thường tử vong các cơ sở y tế do đến muộn, suy đa tạng hoặc không được cấp cứu ban đầu kịp thời và đúng cách.

"Các trường hợp sốc nhiệt do lao động và môi trường hay gặp tại Trung tâm Chống độc là những người chữa cháy rừng, đốt nương hoặc tham gia các hoạt động chữa cháy khác. Do người dân phải gắng sức tiếp cận lửa để giập lửa, vận động quá mức, lại uống nước không đủ, khu vực bị cháy hay xảy ra tai nạn lại thường ở vùng rừng núi xa cơ sở y tế nên đây là một vấn đề khá nan giải", bác sĩ Nguyên cho biết.

Đề phòng sốc nhiệt khi lao động trong tình trạng nắng nóng, bác sĩ Nguyên khuyến cáo người dân không nên đốt nương rẫy (việc này có hại cho cả môi trường đất, không khí). Khi chữa cháy rừng, người dân nên chú ý uống đủ nước có chứa muối (như Oresol, nước quả, nước rau luộc cho thêm muối, nước khoáng,…); hạn chế tối đa việc tiếp xúc với lửa hay hơi nóng bằng các cách khác nhau, tăng cường số người tham gia, chú ý tới tình trạng sức khỏe của bản thân và người xung quanh, đồng thời tương trợ lẫn nhau.

Ngoài ra, trong thời tiết nắng nóng hiện nay, người dân nên làm việc từ sáng sớm và kết thúc sớm, buổi chiều bắt đầu muộn và kết thúc muộn. Khi làm việc, nếu thấy nóng quá, mệt hoặc khó chịu, người dân nên tạm nghỉ và thường xuyên uống các loại nước pha muối như trên.

Theo bác sĩ Nguyên, việc sơ cứu cũng rất quan trọng. Bệnh nhân càng được phát hiện sớm và sơ cứu, làm nguội cơ thể sớm, điều trị tích cực sớm thì càng hạn chế các tổn thương lên các cơ quan. Khi phát hiện thấy mệt mỏi, khó chịu hoặc nặng hơn là bất tỉnh, phải cho nạn nhân tạm nghỉ và kiểm tra. 

Nếu nạn nhân thở yếu, ngừng thở thì hô hấp nhân tạo theo điều kiện tại chỗ. Nếu khò khè, ứ đọng đờm, dị vật cháy thì cho nạn nhân nằm nghiêng và móc dị vật ở miệng. Thông thường, khi da nạn nhân khô và nóng đỏ, phải cởi bỏ quần áo ngoài, chỉ che các vùng nhạy cảm và làm hạ thân nhiệt bằng phương pháp bốc hơi nước toàn thân (nước trên da khi bốc hơi sẽ mang theo nhiệt nóng và làm nguội cơ thể).

Cụ thể là tưới một lớp nước lạnh hoặc ấm lên toàn bộ da nạn nhân và quạt mát, giữ cho toàn bộ vùng da luôn ướt. Thậm chí, có thể nhúng cơ thể nạn nhân trong một vùng nước, nhanh chóng làm nguội nạn nhân. Nếu có nhiệt kết, phải cặp ở hậu môn nạn nhân mới chính xác, thường cặp ở nách chỉ sốt nhẹ nhưng ở hậu môn lại tới trên 40 độ C. Phải nhanh chóng đưa nhiệt độ cơ thể nạn nhân về khoảng 38 độ C và giữ ở mức này. 

Đồng thời, người sơ cứu phải gọi ngay người hỗ trợ, vận chuyển cấp cứu và đưa nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất, chú ý liên tục duy trì việc làm mát cơ thể nạn nhân.